Diktet: Zinken Hopp
Eit av dei mest kjende dikta i Belgia er «Huldegedicht aan Singer» («Hyllestdikt til Singer») av Paul van Ostaijen (1896–1928) – det er eit feirande, ekspresjonistisk dikt om ei av dei store oppfinningane i samtida, ei symaskin av typen Singer. Van Ostaijen spelar òg på tydinga av Singer som songar og blandar poetisk høgstil med nonsensspråk og reklametekstar, samtidig som diktet er i frie vers med små og store bokstavar om kvarandre. Dette diktet og andre dikt i Het Sienjaal (1918) er rekna som det modernistiske gjennombrotet i nederlandsk litteratur.
Har vi noko liknande i norsk poesi? Kanskje Jord og jern (1933) av Rolf Jacobsen? Der feirar Jacobsen moderniteten med dikt som «Byens metafysikk», om «telefonkablenes knitrende liv» og «gassledningenes syke hoste i avgrunnen» mot «cigarettens blå sjel» som flagrar som ein kysk engel på gateplanet.
Eller kanskje høver det å jamføre Singer-diktet med «Til en elektrisk vaskemaskin» frå – merkelig nok! (1935) av Zinken Hopp (pseudonym for Signe Marie Hopp, 1905–1987). Hopp er mindre surrealistisk og eksperimentell enn van Ostaijen, og ho er sjølvsagt ikkje på nivå med Jacobsens poesi. Men studerer vi diktet nøye, ser vi at Hopp ikkje er borte vekk, ho heller. Rima og rytmen er uregelrette, og diktet er delt inn i strofer av ulik lengd – det speglar att oppbrotet i moderniteten, samtidig som ho tyr til det overnaturlege for å forklåre nyvinninga: Vaskemaskina er som eit fabeldyr, og den nye teknologien er «mer enn eventyr».
Seinare kjem dei avhumaniserande og miljøfarlege sidene ved ny teknologi fram i poesien, særleg hjå Rolf Jacobsen. Slik er det enno ikkje hjå Hopp, som i same diktet skriv: «Romantikkens fjerne tider/ drepes sent, men dør omsider,/ klarer ikke konkurransen/ med en prima vaskekum./ Florens under renessansen/ manglet sårt et vaskerum». Eg takkar Mads Claudi, som gjorde meg merksam på dette diktet.
Ronny Spaans
Til en elektrisk vaskemaskin
(utdrag)
En gang i hver tredje uke
er det tillatt oss å bruke
gårdens store felleseie,
det moderne vaskerum,
hvor vi ganske enkelt stapper
skiddentøiet i en luke
til en stor cylindrisk kum,
trykker lett på noen knapper
på en automat som fyller,
tømmer, koker, renser, tapper,
valser, vrir og gnir og skyller
– til det gamle tøi vi eier
henger pent på et stativ
på de varme tørkehyller.
Dette er teknikkens seier,
anvendt i en husmors liv.
(…)
Og jeg gir mig tid til å drømme,
ser de tusen laken strømme
ned i dette fabeldyr,
ser teknikkens herredømme
som er mer enn eventyr.
(…)
Zinken Hopp
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Eit av dei mest kjende dikta i Belgia er «Huldegedicht aan Singer» («Hyllestdikt til Singer») av Paul van Ostaijen (1896–1928) – det er eit feirande, ekspresjonistisk dikt om ei av dei store oppfinningane i samtida, ei symaskin av typen Singer. Van Ostaijen spelar òg på tydinga av Singer som songar og blandar poetisk høgstil med nonsensspråk og reklametekstar, samtidig som diktet er i frie vers med små og store bokstavar om kvarandre. Dette diktet og andre dikt i Het Sienjaal (1918) er rekna som det modernistiske gjennombrotet i nederlandsk litteratur.
Har vi noko liknande i norsk poesi? Kanskje Jord og jern (1933) av Rolf Jacobsen? Der feirar Jacobsen moderniteten med dikt som «Byens metafysikk», om «telefonkablenes knitrende liv» og «gassledningenes syke hoste i avgrunnen» mot «cigarettens blå sjel» som flagrar som ein kysk engel på gateplanet.
Eller kanskje høver det å jamføre Singer-diktet med «Til en elektrisk vaskemaskin» frå – merkelig nok! (1935) av Zinken Hopp (pseudonym for Signe Marie Hopp, 1905–1987). Hopp er mindre surrealistisk og eksperimentell enn van Ostaijen, og ho er sjølvsagt ikkje på nivå med Jacobsens poesi. Men studerer vi diktet nøye, ser vi at Hopp ikkje er borte vekk, ho heller. Rima og rytmen er uregelrette, og diktet er delt inn i strofer av ulik lengd – det speglar att oppbrotet i moderniteten, samtidig som ho tyr til det overnaturlege for å forklåre nyvinninga: Vaskemaskina er som eit fabeldyr, og den nye teknologien er «mer enn eventyr».
Seinare kjem dei avhumaniserande og miljøfarlege sidene ved ny teknologi fram i poesien, særleg hjå Rolf Jacobsen. Slik er det enno ikkje hjå Hopp, som i same diktet skriv: «Romantikkens fjerne tider/ drepes sent, men dør omsider,/ klarer ikke konkurransen/ med en prima vaskekum./ Florens under renessansen/ manglet sårt et vaskerum». Eg takkar Mads Claudi, som gjorde meg merksam på dette diktet.
Ronny Spaans
Til en elektrisk vaskemaskin
(utdrag)
En gang i hver tredje uke
er det tillatt oss å bruke
gårdens store felleseie,
det moderne vaskerum,
hvor vi ganske enkelt stapper
skiddentøiet i en luke
til en stor cylindrisk kum,
trykker lett på noen knapper
på en automat som fyller,
tømmer, koker, renser, tapper,
valser, vrir og gnir og skyller
– til det gamle tøi vi eier
henger pent på et stativ
på de varme tørkehyller.
Dette er teknikkens seier,
anvendt i en husmors liv.
(…)
Og jeg gir mig tid til å drømme,
ser de tusen laken strømme
ned i dette fabeldyr,
ser teknikkens herredømme
som er mer enn eventyr.
(…)
Zinken Hopp
Fleire artiklar
Foto: Gorm Kallestad / NTB
Erling Kittelsen er blant dei mest mangsidige av norske poetar, skriv Jan Erik Vold.
Rondanecupen på Otta er ei bridgetevling stinn av tradisjon.
Foto: Otta bridgeklubb
«Det finst bridgespelarar i kvar ein avkrok.»
Jill Stein på eit valkampmøte i Dearborn i Michigan 6. oktober. I vippestaten Michigan fryktar demokratane at Stein skal ta mange røyster frå Harris.
Foto: Rebecca Cook / Reuters / NTB
Stein kan velte lasset
Jill Stein, kandidaten til Dei grøne, er valjokeren demokratane gjerne skulle vore forutan.
Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.
Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss
Orda mellom oss
Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.
Teikning: May LInn Clement