JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

DiktetKultur

Diktet: Helge Torvund

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen

Foto: Morten Brun

Foto: Morten Brun

2475
20230217
2475
20230217

Dette diktet er frå Helge Torvunds Alt er høy (2007). Eg har omtala eit dikt frå denne samlinga tidlegare, «Kongle» – der fenomenet kongle blir skildra poetisk gjennom ord og klang, slik at du sansar sjølve kongla når du les diktet.

Det same gjer Torvund i dette diktet, «Med eit skal», der det er muslingen som stig fram for oss. Vi sansar skjelet ikkje berre gjennom presise observasjonar av muslingen, «Djupvassblå ru overflate», men gjennom klangen av orda, med heilrim – «krumt og stumt» – og halvrim, bokstavrim og andre oppattakingar: «korn over korn» og «måkeskrikas kvite kniv».

Vi legg merke til at dei fyrste strofene er rike på djupe vokalar, u-ar, a-ar og mørke diftongar, som i «tumlar over knausane i ei mørk og utsøkt rørsle». Det er som om desse ljodane gav oss ei kjensle av å vera inni muslingen, kjenne det mørke og harde i skjelet innanfrå. På slutten av diktet kjem ljosare vokalar til synes – i-ane i «tidsangsttikking» og «måkeskrikas kvite kniv». Dei gjev oss assosiasjonar til den skarpe kanten på ein open musling.

Denne ljodlege overgangen synest å gå parallelt med eit perspektivskifte i diktet. Fyrste strofe inneheld ein overgang frå skildring av utsida til innsida av muslingen, der den løyndomsfulle innsida, med sitt vakre perlemor, opnar seg og samtidig vender blikket utetter att: mot ein eksistensiell, større himmel. Perlemoret ber eit «overnaturleg» mønster, mørke skyer, som får oss til å grunde over tidas gang.

Den siste verslina, som står åleine, utdjupar denne erkjenninga. Eget står einsam på ei strand og kjenner det forgjengelege heilt konkret i sanden som renn ut av skjelet, heilt i samsvar med den såkalla imagismen, som krev ei direkte handsaming av «ting» og ei avskrelling av overflødige ord. Skjelet blir eit konkret timeglas og måseskriket og muslingkanten knivbladet til mannen med ljåen. Det sistnemnde kan ha samanheng med temaet for boka, Alt er høy.

Det er eit herleg dikt, og eg spør meg sjølv når eg les det, om ikkje samla dikt av Helge Torvund skal koma ut snart.

Ronny Spaans

Med eit skal

Muslingskalet hardt og krumt og stumt

Djupvassblå ru overflate

Innsida overnaturleg glatt og skinande av perlemor

Skyene tumlar over knausane i ei mørk og utsøkt rørsle

Står einsam med eit skal i handa

Sanden faldar ut sitt mannskap av korn over korn

Hausten med sin knyttneve av himmel

og hjartet si tidsangsttikking lågt og lågare

enn måkeskrikas kvite kniv i dunderet av bølgjedur

Helge Torvund

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Dette diktet er frå Helge Torvunds Alt er høy (2007). Eg har omtala eit dikt frå denne samlinga tidlegare, «Kongle» – der fenomenet kongle blir skildra poetisk gjennom ord og klang, slik at du sansar sjølve kongla når du les diktet.

Det same gjer Torvund i dette diktet, «Med eit skal», der det er muslingen som stig fram for oss. Vi sansar skjelet ikkje berre gjennom presise observasjonar av muslingen, «Djupvassblå ru overflate», men gjennom klangen av orda, med heilrim – «krumt og stumt» – og halvrim, bokstavrim og andre oppattakingar: «korn over korn» og «måkeskrikas kvite kniv».

Vi legg merke til at dei fyrste strofene er rike på djupe vokalar, u-ar, a-ar og mørke diftongar, som i «tumlar over knausane i ei mørk og utsøkt rørsle». Det er som om desse ljodane gav oss ei kjensle av å vera inni muslingen, kjenne det mørke og harde i skjelet innanfrå. På slutten av diktet kjem ljosare vokalar til synes – i-ane i «tidsangsttikking» og «måkeskrikas kvite kniv». Dei gjev oss assosiasjonar til den skarpe kanten på ein open musling.

Denne ljodlege overgangen synest å gå parallelt med eit perspektivskifte i diktet. Fyrste strofe inneheld ein overgang frå skildring av utsida til innsida av muslingen, der den løyndomsfulle innsida, med sitt vakre perlemor, opnar seg og samtidig vender blikket utetter att: mot ein eksistensiell, større himmel. Perlemoret ber eit «overnaturleg» mønster, mørke skyer, som får oss til å grunde over tidas gang.

Den siste verslina, som står åleine, utdjupar denne erkjenninga. Eget står einsam på ei strand og kjenner det forgjengelege heilt konkret i sanden som renn ut av skjelet, heilt i samsvar med den såkalla imagismen, som krev ei direkte handsaming av «ting» og ei avskrelling av overflødige ord. Skjelet blir eit konkret timeglas og måseskriket og muslingkanten knivbladet til mannen med ljåen. Det sistnemnde kan ha samanheng med temaet for boka, Alt er høy.

Det er eit herleg dikt, og eg spør meg sjølv når eg les det, om ikkje samla dikt av Helge Torvund skal koma ut snart.

Ronny Spaans

Med eit skal

Muslingskalet hardt og krumt og stumt

Djupvassblå ru overflate

Innsida overnaturleg glatt og skinande av perlemor

Skyene tumlar over knausane i ei mørk og utsøkt rørsle

Står einsam med eit skal i handa

Sanden faldar ut sitt mannskap av korn over korn

Hausten med sin knyttneve av himmel

og hjartet si tidsangsttikking lågt og lågare

enn måkeskrikas kvite kniv i dunderet av bølgjedur

Helge Torvund

Emneknaggar

Fleire artiklar

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Foto: Nina Djæff

BokMeldingar
Ronny Spaans

Eit sandkorn i maskineriet

Ole Paus skriv mest om slektsbakgrunn og mindre om artistkarrieren i sjølvbiografien sin, men det forklarar likevel mennesket Ole Paus.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Foto: Frederik Ringnes / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Husforsikring i hardt vêr

Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB

Ordskifte
PerVaglum

Vestre må avslutte konflikter og beklage

«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal
Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis