JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

DiktetKultur

Diktet: Carl Schøyen

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen

Foto: Wikipedia

Foto: Wikipedia

2330
20220311
2330
20220311

«Salmen om den tynde væg» er eit gullkorn av eit dikt i norsk litteratur. Carl Schøyen (1877–1951) er fyrst og fremst kjend som forfattar av prosabøker med tema frå Nord-Noreg. Men Schøyen gav ut fire diktsamlingar i unge år. Dette diktet er henta frå den femte diktsamlinga hans: Juoigem frå 1925 – ei bok som kom ut i ei utvida utgåve i 1937, då med tittelen Viddenes folk.

I føreordet fortel Schøyen kva tittelen tyder, han har «fra tid til anden hørt lapperne joike sine eiendommelige små Jouigem-sange, der er knyttet til alt som rummes inden deres egen fjeldverden». Han fortel så korleis misjonærar og prestar har freista stogge denne songtradisjonen, korleis tradisjonen har overlevd, og korleis han har inspirert Schøyen til å skrive sine eigne «samelandsdigte».

Diktet er tydelegvis òg påverka av den kristne salmetradisjonen. I fyrste verseline finn vi ein inversjon, «spænder» kjem sist i setninga. Den kunstige setningsstrukturen fungerer her, for «spenninga» i setningsbygninga reflekterer den spente teltduken. Denne spenninga synest òg i bruken av barokke kontrastar, omsluttande rim og det som liknar ein korjambisk rytme. Diktet har eit klassisk oppsett i demonstrasjonen i fyrste strofe og konklusjonen i andre strofe: Slik teltet bergar oss i stormen med den tynne duken sin, slik tek allmakta vare på oss, for det er òg ein tynn vegg mellom liv og daude. Andre strofe tek òg til med ein klassisk apostrofe – tiltale til eit «du».

Om det er den kristne guden Schøyen tiltalar, er uvisst. Gjennom heile samlinga er det referansar til både samisk og kristen tru. «Aran» tyder eldstaden i eit telt. Om teltet gjeld som eit mikrokosmos for universet i samisk tru, har eg ikkje funne kjelder på. Men ifylgje J.A. Friis skal figurane på runebomma spegle att ordningane inne i eit sametelt. Det er mogeleg Schøyen har basert seg på ein slik analogi. I alle fall er teltdukbiletet slåande. Den eksistensielle kjensla i diktet er til å ta på.

Ronny Spaans

Salmen om den tynde væg

Stormen vor teltduk spænder,

snart ut, snart ind den vender,

og bygen tar med fynd.

Fra mørkets hav det svære

til arans ild den nære –

der er en væg så tynd.

Du som løste med vælde

stormen i dine fjelde,

bevar os du for synd.

Fra rikdom og til nøden,

fra livet og til døden –

der er en væg så tynd.

Carl Schøyen

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

«Salmen om den tynde væg» er eit gullkorn av eit dikt i norsk litteratur. Carl Schøyen (1877–1951) er fyrst og fremst kjend som forfattar av prosabøker med tema frå Nord-Noreg. Men Schøyen gav ut fire diktsamlingar i unge år. Dette diktet er henta frå den femte diktsamlinga hans: Juoigem frå 1925 – ei bok som kom ut i ei utvida utgåve i 1937, då med tittelen Viddenes folk.

I føreordet fortel Schøyen kva tittelen tyder, han har «fra tid til anden hørt lapperne joike sine eiendommelige små Jouigem-sange, der er knyttet til alt som rummes inden deres egen fjeldverden». Han fortel så korleis misjonærar og prestar har freista stogge denne songtradisjonen, korleis tradisjonen har overlevd, og korleis han har inspirert Schøyen til å skrive sine eigne «samelandsdigte».

Diktet er tydelegvis òg påverka av den kristne salmetradisjonen. I fyrste verseline finn vi ein inversjon, «spænder» kjem sist i setninga. Den kunstige setningsstrukturen fungerer her, for «spenninga» i setningsbygninga reflekterer den spente teltduken. Denne spenninga synest òg i bruken av barokke kontrastar, omsluttande rim og det som liknar ein korjambisk rytme. Diktet har eit klassisk oppsett i demonstrasjonen i fyrste strofe og konklusjonen i andre strofe: Slik teltet bergar oss i stormen med den tynne duken sin, slik tek allmakta vare på oss, for det er òg ein tynn vegg mellom liv og daude. Andre strofe tek òg til med ein klassisk apostrofe – tiltale til eit «du».

Om det er den kristne guden Schøyen tiltalar, er uvisst. Gjennom heile samlinga er det referansar til både samisk og kristen tru. «Aran» tyder eldstaden i eit telt. Om teltet gjeld som eit mikrokosmos for universet i samisk tru, har eg ikkje funne kjelder på. Men ifylgje J.A. Friis skal figurane på runebomma spegle att ordningane inne i eit sametelt. Det er mogeleg Schøyen har basert seg på ein slik analogi. I alle fall er teltdukbiletet slåande. Den eksistensielle kjensla i diktet er til å ta på.

Ronny Spaans

Salmen om den tynde væg

Stormen vor teltduk spænder,

snart ut, snart ind den vender,

og bygen tar med fynd.

Fra mørkets hav det svære

til arans ild den nære –

der er en væg så tynd.

Du som løste med vælde

stormen i dine fjelde,

bevar os du for synd.

Fra rikdom og til nøden,

fra livet og til døden –

der er en væg så tynd.

Carl Schøyen

Emneknaggar

Fleire artiklar

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle
Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis