JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Kultur

Dei gløymde kvinnene

– Eg ønskte å skrive ei formidlingsbok som ikkje berre kunne vere til nytte for studentar og universitetstilsette, men også for andre med interesse for filosofi.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Kristin Gjesdal er professor i filosofi.

Kristin Gjesdal er professor i filosofi.

Foto: Lina Hindrum

Kristin Gjesdal er professor i filosofi.

Kristin Gjesdal er professor i filosofi.

Foto: Lina Hindrum

3446
20240607
3446
20240607

Kristin Gjesdal er aktuell med boka Opprørerne. Kvinner som endret filosofien (Cappelen Damm, 2024). I boka skriv Gjesdal om elleve kvinnelege filosofar som vart utelatne då den moderne filosofihistoria vart skriven – frå om lag den franske revolusjonen i 1789 og fram til borgarrettskampen i USA i 1970-åra. I boka trekkjer ho fram både kjende og mindre kjende kvinner som med tankane sine sette sitt preg på tida dei levde og verka i, og som inspirerer og engasjerer den dag i dag.

Gjesdal er professor i filosofi ved Temple University i Philadelphia. Ho har vore oppteken av kvinner i filosofien sidan ho tidleg i studietida vart frårådd å skrive om Hannah Arendt og forståinga hennar av den romantiske filosofien. Interessa har berre vorte sterkare dei siste åra, seier ho.

– Kva slags bok er dette?

– Det er ei bok om ei handfull kvinner som nytta filosofien på ein samfunnskritisk måte, til å tenkje igjennom vilkåra for den kulturen dei sjølve var ein del av – ikkje minst den kulturen som ekskluderte dei frå filosofien som akademisk disiplin.

Heldigvis for oss, seier ho, er filosofien meir enn det. Ho peiker på at fleire av dei kvinnelege filosofane ikkje var akademikarar – slik som heller ikkje Arthur Schopenhauer, Søren Kierkegaard eller Friedrich Nietzsche var det.

– Kvifor har ikkje desse filosofane fått nok merksemd, meiner du?

– Det er faktisk overraskande seint, historisk sett, at desse kvinnene er skrivne ut av filosofihistoria. Det skjedde omtrent på same tid som kvinner kunne ta doktorgrad og få innpass i akademia. At kvinnene i filosofien vart «gløymde» på denne tida, kom nok på grunn av eit heller reaksjonært standpunkt – eit standpunkt som framleis finst – nemleg at verkeleg store tankar er reserverte for menn.

Blant kvinnene Gjesdal har teke for seg i boka, er det fleire som selde godt med bøker og vart mykje diskuterte i samtida, fortel ho, og trekkjer fram nokre døme:

– Bettina Brentano von Arnim var ein innflytelsesrik sosialfilosof, og tankane hennar fekk ei nøkkelrolle i overgangen mellom romantikken og sosialismen. Vi veit at Karl Marx sette av tid til å samtale med ho, og at Friedrich Engels melde bøkene hennar.

Ein annan filosof var Germaine de Stäel, ein sveitsisk-fransk filosof som skreiv filosofi frå ho var 22 år gamal, og så lenge ho levde.

Gjesdal fortel at boka byggjer på ei førelesningsrekkje ho har hatt med studentane sine ved Temple-universitetet, noko som er spegla i at boka er skriven som ein samtale med studentane.

– Kvifor ville du skrive denne boka?

– Eg ønskte å skrive ei formidlingsbok som ikkje berre kunne vere til nytte for studentar og universitetstilsette, men også for andre med interesse for filosofi.

Gjesdal fortel at ho først vurderte å skrive boka ved å ta utgangspunkt i ei rekkje forskingsartiklar ho hadde skrive oppigjennom, og omsetje dei til kvardagsspråk. Så innsåg ho at ho var meir interessert i korleis desse sterke filosofane talte direkte til ei gruppe unge studentar. Studentane reagerte med å verte oppglødde og irriterte, og med å stille litt naive, men likevel tankevekkjande spørsmål – spørsmål som ikkje var på hennar horisont.

– Nokre studentar spurde meg til dømes om Nietzsche var den opphavlege incel-en, smiler ho.

pernille@dagogtid.no

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Kristin Gjesdal er aktuell med boka Opprørerne. Kvinner som endret filosofien (Cappelen Damm, 2024). I boka skriv Gjesdal om elleve kvinnelege filosofar som vart utelatne då den moderne filosofihistoria vart skriven – frå om lag den franske revolusjonen i 1789 og fram til borgarrettskampen i USA i 1970-åra. I boka trekkjer ho fram både kjende og mindre kjende kvinner som med tankane sine sette sitt preg på tida dei levde og verka i, og som inspirerer og engasjerer den dag i dag.

Gjesdal er professor i filosofi ved Temple University i Philadelphia. Ho har vore oppteken av kvinner i filosofien sidan ho tidleg i studietida vart frårådd å skrive om Hannah Arendt og forståinga hennar av den romantiske filosofien. Interessa har berre vorte sterkare dei siste åra, seier ho.

– Kva slags bok er dette?

– Det er ei bok om ei handfull kvinner som nytta filosofien på ein samfunnskritisk måte, til å tenkje igjennom vilkåra for den kulturen dei sjølve var ein del av – ikkje minst den kulturen som ekskluderte dei frå filosofien som akademisk disiplin.

Heldigvis for oss, seier ho, er filosofien meir enn det. Ho peiker på at fleire av dei kvinnelege filosofane ikkje var akademikarar – slik som heller ikkje Arthur Schopenhauer, Søren Kierkegaard eller Friedrich Nietzsche var det.

– Kvifor har ikkje desse filosofane fått nok merksemd, meiner du?

– Det er faktisk overraskande seint, historisk sett, at desse kvinnene er skrivne ut av filosofihistoria. Det skjedde omtrent på same tid som kvinner kunne ta doktorgrad og få innpass i akademia. At kvinnene i filosofien vart «gløymde» på denne tida, kom nok på grunn av eit heller reaksjonært standpunkt – eit standpunkt som framleis finst – nemleg at verkeleg store tankar er reserverte for menn.

Blant kvinnene Gjesdal har teke for seg i boka, er det fleire som selde godt med bøker og vart mykje diskuterte i samtida, fortel ho, og trekkjer fram nokre døme:

– Bettina Brentano von Arnim var ein innflytelsesrik sosialfilosof, og tankane hennar fekk ei nøkkelrolle i overgangen mellom romantikken og sosialismen. Vi veit at Karl Marx sette av tid til å samtale med ho, og at Friedrich Engels melde bøkene hennar.

Ein annan filosof var Germaine de Stäel, ein sveitsisk-fransk filosof som skreiv filosofi frå ho var 22 år gamal, og så lenge ho levde.

Gjesdal fortel at boka byggjer på ei førelesningsrekkje ho har hatt med studentane sine ved Temple-universitetet, noko som er spegla i at boka er skriven som ein samtale med studentane.

– Kvifor ville du skrive denne boka?

– Eg ønskte å skrive ei formidlingsbok som ikkje berre kunne vere til nytte for studentar og universitetstilsette, men også for andre med interesse for filosofi.

Gjesdal fortel at ho først vurderte å skrive boka ved å ta utgangspunkt i ei rekkje forskingsartiklar ho hadde skrive oppigjennom, og omsetje dei til kvardagsspråk. Så innsåg ho at ho var meir interessert i korleis desse sterke filosofane talte direkte til ei gruppe unge studentar. Studentane reagerte med å verte oppglødde og irriterte, og med å stille litt naive, men likevel tankevekkjande spørsmål – spørsmål som ikkje var på hennar horisont.

– Nokre studentar spurde meg til dømes om Nietzsche var den opphavlege incel-en, smiler ho.

pernille@dagogtid.no

Emneknaggar

Fleire artiklar

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal
Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Ekstreme nedbørsmengder førte til ein katastrofe i Valencia i Spania 29. oktober. Minst 217 skal ha mista livet, og dei materielle øydeleggingane er kolossale.

Foto: Susana Vera / Reuters / NTB

Samfunn

Prisen for det ville vêret

I forsikringsbransjen er det langt mellom klimaskeptikarane.

Per Anders Todal
Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Foto: Frederik Ringnes / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Husforsikring i hardt vêr

Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.

Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB

Ordskifte
PerVaglum

Vestre må avslutte konflikter og beklage

«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»

Teikning: May Linn Clement

KommentarSamfunn
Halvor Tjønn

Tid for realitetsorientering

Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

Hjarte for huset

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt
Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

Hjarte for huset

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis