Eg vil her ta fram ein pinsesalme, der det fyrste verset går slik: «Kved opp, Guds folk, syng høgt i kor! No er det kvitsunnhelg på jord. Guds Ande kjem med heilag glo, kved opp, Guds folk, med helgaljod!» (Norsk Salmebok 2013, nr. 235).

Kvitsunn er det vestnordiske ordet for pinse. «Då kvitsunndagen kom, var dei alle samla», står det i konfirmasjonsbibelen min (Apostelgjerningane 2.1). Tilsvarande er ordet på færøysk og islandsk. I ein Blix-salme er det kvitsunnhelg, ikkje pinse.

Eg merkar meg uttrykket «heilag glo». Dette er nok knytt til omtalen av eldtungene i Apostelgjerningane. Endå to gonger er ordet «glo» å finna i salmen. I vers 7 i versjonen som står i Lesebok i det norske folkemaal for høgre skular (Arne Garborg og Ivar Mortenson, 1885), vert det konstatert at «vaart hjarta utan deg er daudt (…) som aare utan eld og glod». Og i vers 8 ser vi ei bøn: «Kom ned med glod i sloknad brand!»

Eg merkar meg vidare ordet «Kom!» Både vers 6, 8, 9 og 10 tek til med dette ordet. I vers 8 er «kom» endåtil brukt fire gonger: «Kom ned med liv i aude land! Kom ned med glo i slokna brann! Kom ned som sol på frosne eng! Kom ned som ljod på tagna streng!» I ein lett forståeleg biletbruk uttrykkjer salmediktaren her ei bøn, ei påkalling av Guds ande. Kom og vekk oss opp, gjev liv, kveik, ljos og varme!» Og så ljod, jamfør «Kved opp».

Dei fyrste versa har mest ei forteljande form. Det handlar om Guds ande som kjem. Ikkje berre kom, men «til si kyrkje enno kjem». Ja, «uti sin heilagdom til alle som gjev honom rom». Han kan opplevast på ulike vis, i storm og i stilla. Det er til hjarta han går inn: «som ljoden av ein heilag song, så underleg ei toneferd som helsing frå ei høgre verd». Sterke, vakre uttrykksmåtar, spør du meg.

Dei siste versa har mest ei bøneform. Det er her ordet «Kom!» har fått sin heilt spesielle plass. Her ligg nok ein tanke og ei meining bak. Bøn er viktig. Blix er i salmane sine elles ein truslærar. Gjennom det heile er han her tett på Luthers forklaring til tredje trusartikkelen: «Eg trur at eg ikkje av eige vit eller eiga kraft kan tru (…) Men Den Heilage Ande har kalla meg» og så vidare. Det går ikkje utan.

Blix har endå ein kvitsunnsalme: «Kom, Heilag Ande, himmeltrøyst (Norsk Salmebok 2013, nr. 516). Her så å seia vrimlar det av ordet «kom» – i tre sterke vers, ein bønesalme, mellom anna med orda knytte til anden si gjerning: «Kom til din kyrkjelyd og Kristus for oss tyd!»

Blix formidlar kristen lære i salmane sine. Ofte vil ein kunna finna bibelreferansar. Men ikkje mindre typisk er biletbruken, i stor grad henta frå naturen rundt oss. Dette med pinse og anden har for mange gjerne fått noko visst mystisk, merkverdig ved seg. Ikkje slik hjå Blix. I folkelege ord og uttrykk får han gjort det overnaturlege til noko livsnært. Ei frukt av dette kan vera oppleving meir av himmel på jord.

Ivar Molde

Ivar Molde er pensjonert sokneprest på Voss
og redaktør av Stille Stunder.