Bakkekontakt
Den nære kontakten med Bibelen er eitt karakteristisk trekk ved salmane til Elias Blix. Eit anna trekk, som truleg har hatt vel så mykje å seie for populariteten deira, er bakkekontakten, både i bokstaveleg og i overført tyding.
Det siste først: Kyrkja har ofte vore ein arena for store ord. Blix hadde ei evne til å finne passeleg store ord, ord som kunne tolke og helge kvardagen, ord som folk flest kunne ta i munnen og kjenne at dei kunne bruke som sine eigne.
Men det handlar òg om kontakten med eit fysisk landskap. I norske klasserom var lenge Palestina-kartet minst like viktig som Noregskartet. Den bibelske geografien høyrde tett saman med bibelhistoria.
Elias Blix var aldri i Det heilage landet. Han kom seg aldri lenger sør enn på kuropphald i Karlsbad (i dag Karlovy Vary i Tsjekkia).
Derimot kjende han terrenget i fedrelandet sitt svært godt, frå ein barndom i eit nordnorsk kystlandskap, frå byliv i Tromsø og Kristiania og ikkje minst frå dei mange fotturane i sommarferiane i studietida og seinare. På bryllaupsdagen 19. juli sende han ofte eit gratulasjonskort heim til fru Emma. Sjølv var han på gutetur til fjells.
Eit tydeleg døme på denne bakkekontakten er den enkle evangeliesalmen «Ein båt i stormen duva». Opningslinja, «Ein båt i stormen duva, men Jesus var um bord», parafraserer forteljinga om Jesus som stiller stormen. Men i neste linje, «Hans læresveinar gruva då båra braut på fjord», er forteljinga med eitt omplassert frå Gennesaretsjøen og inn i eit landskap og ein situasjon som var velkjend langs heile norskekysten.
Grepet er ikkje like tydeleg i «Med Jesus vil eg fara». Likevel gir salmen ei kjensle av at ferda går i eit kjent landskap. Betlehem og Saron er ikkje fjerne og eksotiske stader, det verkar mest som vinstokken høyrer naturleg heime i norsk flora.
Det er dette ein i teologien kallar stadeigengjering, eller kontekstualisering, for å seie det på fint. Elias Blix flytta Sarons dal til Noreg lenge før Aril Edvardsen gjorde det.
Anders Aschim
Anders Aschim er professor
ved Høgskolen i Innlandet.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Den nære kontakten med Bibelen er eitt karakteristisk trekk ved salmane til Elias Blix. Eit anna trekk, som truleg har hatt vel så mykje å seie for populariteten deira, er bakkekontakten, både i bokstaveleg og i overført tyding.
Det siste først: Kyrkja har ofte vore ein arena for store ord. Blix hadde ei evne til å finne passeleg store ord, ord som kunne tolke og helge kvardagen, ord som folk flest kunne ta i munnen og kjenne at dei kunne bruke som sine eigne.
Men det handlar òg om kontakten med eit fysisk landskap. I norske klasserom var lenge Palestina-kartet minst like viktig som Noregskartet. Den bibelske geografien høyrde tett saman med bibelhistoria.
Elias Blix var aldri i Det heilage landet. Han kom seg aldri lenger sør enn på kuropphald i Karlsbad (i dag Karlovy Vary i Tsjekkia).
Derimot kjende han terrenget i fedrelandet sitt svært godt, frå ein barndom i eit nordnorsk kystlandskap, frå byliv i Tromsø og Kristiania og ikkje minst frå dei mange fotturane i sommarferiane i studietida og seinare. På bryllaupsdagen 19. juli sende han ofte eit gratulasjonskort heim til fru Emma. Sjølv var han på gutetur til fjells.
Eit tydeleg døme på denne bakkekontakten er den enkle evangeliesalmen «Ein båt i stormen duva». Opningslinja, «Ein båt i stormen duva, men Jesus var um bord», parafraserer forteljinga om Jesus som stiller stormen. Men i neste linje, «Hans læresveinar gruva då båra braut på fjord», er forteljinga med eitt omplassert frå Gennesaretsjøen og inn i eit landskap og ein situasjon som var velkjend langs heile norskekysten.
Grepet er ikkje like tydeleg i «Med Jesus vil eg fara». Likevel gir salmen ei kjensle av at ferda går i eit kjent landskap. Betlehem og Saron er ikkje fjerne og eksotiske stader, det verkar mest som vinstokken høyrer naturleg heime i norsk flora.
Det er dette ein i teologien kallar stadeigengjering, eller kontekstualisering, for å seie det på fint. Elias Blix flytta Sarons dal til Noreg lenge før Aril Edvardsen gjorde det.
Anders Aschim
Anders Aschim er professor
ved Høgskolen i Innlandet.
Fleire artiklar
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.
President Joe Biden og visepresident Kamala Harris i august 2023. Den økonomiske politikken deira bidrog til å få ned arbeidsløysa, men inflasjonen som tok av i 2022, gjorde større inntrykk.
Foto: Evan Vucci / AP / NTB
Harris blir heimsøkt av inflasjonen
Kanskje vart presidentvalet i USA 2024 avgjort ved bensinpumpene og i matbutikkane.
Noreg er på tredjeplass i kokainbruk i Europa.
Foto: Beate Oma Dahle / NTB
– Meiningslaust å straffe sjuke
Ronny Rene Raveen, tidlegare politimann og rusmisbrukar, vil ha avkriminalisering av rusmisbrukarar og unge opp til 25 år.