Meir um Dostojevskij. «Ingen kunstner er kunstner uavbrutt fire og tyve timer i døgnet. Alt vesentligt og varig som lukkes for ham, blir til i inspirasjonens få og sjeldne øyeblikk (…) På samme måte som hele atmosfærens elektrisitet er samlet i spissen av en lynavleder» Zweig (i Evige øyeblikk). Dostojevskij hadde mange slike augneblink.

Det nye hjå Dostojevskij er hans analyse av kor komplekse og mangfaldige kjenslestrukturane er. Det som fyrr vart samanfata i einskilde sekkeord, som hat, kjærleik, vilje, ovund, fåfengd, skam o.s.b. er veldige rotnett av samanfløkte vasar.

Tenk på kjærleik hjå Dostojevskij! Det er ikkje kjærleik i tradisjonell meining, det er eit kompleks av tildriv, so manggreina og uforståeleg … av hat og vellyst, av kvide, rus.

Nett dette: Den klassiske diktingi syner oss kjærleiken slik han bør vera: sterk, sann, eining av alle kroppslege og åndelege krefter, ei samansmelting av tvo vesen, mann og kvinne. Dette vil eg kalla den tradisjonelle kjærleiken.

(Me vert gjenom lesnaden av den gamle diktingi uppskula i den tru at slik skal ein elska, slik skal kjærleik vera, slik og ikkje onnorleis. Diverre ser me snart at dette ikkje stemmer, det gjeng ikkje slik, livet er ikkje, røyndi er ikkje slik. Og mange Schiller-sjeler vert gåande utanfor all sin dag!)

Dostojevskij syner oss – slik me eingong er – at kjærleiken er noko anna, noko mykje meir samansett og mangfaldig og uutgrundeleg!

Det segjer seg elles sjølv at det schisofrene menneske ogso må vera spalta i sitt kjærleiksliv. Liksom dokterane fyrr sette samlenamn på sjukdomar som dei no delt i mange, slik syner Dostojevskij oss kor mangfaldig kjærleiken er.

Hjå Dostojevskij kan kjærleik vera umlaga hat, medkjensle, trass, kjøtslys, terrorisering, bak stend kanskje andre kjenslor att.