Ved peisen i lobbyen sit ei gamal dame og drikk. Ho tømmer kvitvin i glaset, løfter det mot meg og seier: «Won’t you join me?» Vi handhelsar.

– Fine negler, seier eg og nikkar mot den franske manikyren.

Ho heiter Hillary. Ho ser ut til å vere i åttiåra. Ho har leopardmønstra bukser, sølvjakke og sølvsandalar med hæl, sota auge og høgt hår. Eg liker henne med ein gong. Ho kjem her frå Carnlough, denne vesle bygda på Causeway-kysten i Nord-Irland, men har vore over heile verda, seier ho, før ho møtte mannen sin, og etter at han døydde. Ho liker å reise opp norskekysten til Kirkenes, og ho likar Russland, men mest av alt liker ho Alaska, for Alaska liknar på Carnlough. Men no reiser ho helst berre til Belfast, til Rotary-møte på The Europa Hotel.

– Det beste med Rotary er at ein må vere minst førti år for å vere med.

– Og kor gamal er du då?

– Mind your own business. Eg er det du vil eg skal vere.

Vi snakkar ei stund, om staden og verda og livet vårt.

– Eg kom hit i førgårs, seier eg, frå Dublin, med tog via Belfast og Bellymena, for å lære meir om korleis folk i dette landet gjer politisk nytte av den gamle fordomen om at irar er spesielt overtruiske. Ikkje fordi eg trur det er ein sentral tendens, men fordi eg har mistanke om at han er symptomatisk for noko som er i ferd med å skje over heile Europa: Igjen vier unge intellektuelle seg til ulike forsvar for det irrasjonelle, i møte med ei kaotisk røynd der lovorda om demokrati, framskritt og rasjonalitet vert perverterte. Og eg har fått inntrykk av at i den grad det same skjer her, skjer det i ei spesielt sjølvmedviten form, nettopp fordi avvisinga av den engelske fordomen om irsk overtru har vore konstituerande i mykje irsk nasjonalkjensle.

For få år sidan merka eg at hekseidentitet og astrologi var trendy blant dei unge studentane mine, særleg blant hippe, rike, intense ungjenter. Det var om lag samtidig som Olga Ravn, ein av dei mest prominente unge forfattarane i Danmark, starta Hekseskulen, ei feministisk, aktivistisk perfomancegruppe og ein skriveskule. Overalt møtte eg brått samanblandingar av feminisme, skeiv teori, samtidskunst og heksekunst – ein cocktail som instinktivt baud meg imot.

Så eg tok tog over grensa, i håp om å få ei kjensle av dei irske grensetilstandane, men der såg eg ingenting. Ingen murar, ingen pass- eller tollkontroll, berre ein flyt av åkrar og elver og gardar. Eg høyrde ein mann seie at grensa er eit uttrykk for magisk tenking, på same måte som finansmarknader er former for kollektiv magi. Grensa mellom Irland og Nord-Irland finst ikkje, sa han, slik mange landegrenser ikkje finst i nokon fysisk forstand.

Eg hadde blitt fortald at ein ikkje kan forstå brexit eller EU-framtida utan å forstå den irske grensa, denne grensa som kanskje skal bli Europas nyaste grense, og Englands einaste grense mot Europa, ei grense som i så fall må gå frå å vere ei magisk grense til å bli ei grense med gjerde og kontrollar og asylmottak. Folk i Irland vil ikkje ha ei hard grense, men om poenget med brexit er at England skal skilje seg frå Europa, er det kanskje ingen veg utanom. Og no fryktar mange at den nye grensa vil sende Irland hovudstups tilbake i gamle konfliktar.

Kva trur du, Hillary, Irland kan lære meg om framtida til Europa?

Ho rynkar på nasen, løfter dei hardt teikna augnebryna, legg handa over ei sjøhestbrosje av bling på bringa, og så byrjar ho til mi store forbausing å syngje: «When I grew up and fell in love, I asked my sweetheart, what lies ahead. Will we have rainbows, day after day?»

Ho syng så det ljomar gjennom hotellet:

Que será, será

Whatever will be, will be

The future’s not ours to see

Que será, será

What will be, will be

Etterpå flirer ho hovent, som om ho har avslørt dei veike premissane for Europa-ferda mi. Eg tolkar den senile trallen som ein krass kritikk av kor reaksjonært det er, å prøve å spå om framtida.

I går tok eg buss langs Causeway-kysten, gjennom landskapa der Game of Thrones er filma, til Bushmills og Giant’s Causeway, dei segnomspunne steinformasjonane av femkanta søyler, skapte av eit urgamalt vulkanutbrot. Odden ser ut som innmaten i eit piano. Ifølge legendene var det kjempa Finn MacCool som ein gong budde her, og som innreidde landskapet slik, med eit orgel av lavastein i fjellsida og med ei gigantisk steinbru over til Skottland, som no er rast saman og blitt til desse svære klossane som ligg hulter til bulter langt utover i havet.

Whisky og krigshistorie og interessant geologi. Eg er med andre ord på draumeferien til ein norsk middelaldrande middelklassemann. Eg er, tenker eg ofte, ein norsk middelaldrande middelklassemann.

På veg tilbake møtte eg Sara, ein tysk samfunnsvitar i praksis på eit konfliktløysingssenter i Ballycastle. Ho sa at det er hit til Nord-Irland ein må kome om ein vil forstå korleis traume etter sekterisk vald forplantar seg i eit samfunn. Hit eller til Afrika, sa ho. Elles i Europa snakkar vi no om kjønn og rase og klasse når vi snakkar om identitetsbaserte konfliktlinjer. Men her er trussamfunna framleis dei viktigaste identifikasjonane eit menneske har.

***

Då eg for ei veke sidan gjekk av bussen i Dublin, fann eg vegen til The National Leprachaun Museum, på jakt etter gullet i enden av den glorete regnbogen som er den internasjonale turistbransjens førestilling om det irske. Den irske leprachaunen, dette gnomliknande vesenet med ei gryte av gull gøymd i enden av regnbogen, kjem til oss via Walt Disneys sterile versjon av dei 1300 år gamle mytane om vesenet som tente seg rikt på å vere skomakar for feane – som har eit enormt skoforbruk fordi dei alltid må danse når dei høyrer musikk.

– Det er latterleg å vitje eit museum som livnærer seg av slike kunstige klisjear om irsk overtru, sa irane eg kjenner.

– Ja, sa Mark, eigaren av den kontroversielle turistmagneten, – om du nemner leprachaunar no til dags, ler irar av deg. Men spør du ein ire om han ville rive eit fe-tre opp med røtene, gyser han og seier: «Nei, det ville eg aldri gjort.» Ikkje av respekt, men av frykt.

John, ein guide som delte ut brosjyrar ved den brystfagre Molly Bloom-statuen midt i byen medan han underheldt klåfingra selfieturistar med vitsar om at Molly burde vere talskvinne for metoo, stadfesta det Mark hadde fortalt meg. Byfolk påstår at dei ikkje trur på mytane, sa han, men det er fordi dei er meir lettskremde enn bygdefolk. Om du reiser ut av byen, til stadane der innbyggjarane ikkje låser inngangsdøra, møter du dei som kanskje ikkje trur på feene, men som likevel tek dei på ramme alvor. I tryggare trakter vågar folk å opne seg for det dei ikkje forstår.

Eg tok kontakt med Deidre Walling, ein sosialistisk politikar som kjempar for retten til sjølvbestemt abort, og som også er sjaman, skald og prestinne for ein liga av hekser. Då ho vart gravid som tenåring, sende dei henne til ein mor-og-barn-heim som unge ugifte jenter vart tvangssende til for å føde i løynd før nonnene tok barnet og gav det vekk.

– Det er det ikkje, sa ho. Men ho meinte at gamle sår er i ferd med å opne seg i Irland. Kombinasjonen av brexit og det at kyrkja har tapt moralsk og politisk autoritet i kjølvatnet av pedofiliskandalane, har rive av ei skorpe og igjen gjort spørsmål om irsk identitet brennaktuelle. Derfor, meiner ho, er dette eit godt augneblikk for ein førkristeleg renessanse.

Ho fortalde at ho bruker kvit trolldom i valkampar, og at det i Irland, i motsetning til i mange andre europeiske land, der dyrking av heidenske mytar ofte blir knytt til den politiske høgresida, berre er den radikale venstresida som syslar med slikt. Då presteordenen til Deidre nyleg blei beden om å vie to nynazistiske Odin-dyrkarar frå Amerika, til dømes, hadde trollmannen hennar bede dei «fuck off». Og ho stadfesta mistankane mine då ho sa at mange av kvinnene som går i hekselære hos henne, er tidleg i tjueåra, har studert utanlands og har funne vegen heim att til ei dyrking av si eiga jord via studiar av søramerikansk eller indisk sjamanisme.

I Dublin spora eg også opp Kerry Guinan, ein kunstnar eg hadde lese om, og bad henne ut på lunsj. Berre tjuesju år gamal er ho vald ut som årets kurator av den store kunstfestivalen i Galway, som ho har gitt tittelen «Tactical Magic». Eg hadde forstått at det var henne eg burde snakke med om eg skulle forstå desse velutdanna jentene som no bestemte seg for at dei var hekser.

Kerry sa at den millennialske omfamninga av magiske tradisjonar er eit resultat av ein kaotisk politisk atmosfære.

– Eg trur at når store delar av historia til eit samfunn er blitt undertrykt, vil det alltid kome ein periode med ironisk gjenbruk av det som var der før undertrykkinga byrja. Ein typisk postmoderne leik og dekonstruksjon. Og eg trur dette er eit naudsynt reinsande steg på vegen inn i noko anna. Eg trur det er det som skjer i Irland no, sa ho.

– Særleg unge kvinner omfamnar magiske praksisar og feministiske identifikasjonar med hekser. Men når eg spør, seier dei at dei gjer det ironisk, at dei eigentleg ikkje meiner det. Det tykkjer eg er interessant. Denne splittinga av innhald frå form, tru frå handling. Eg undrar meg på kva som kjem etterpå. Når vi byrjar ta Irlands djupe band til mystisisme og magi på alvor. Då trur eg at noko interessant kjem til å hende.

Ho seier at det er vanskeleg å forklare folk som ikkje kjem derfrå, kor djupe sår kyrkja har etterlate seg, og kor djupt skandalane sjokkerte dette landet. Vi hadde så stor tiltru til dei, seier ho, som omsorgspersonar og moralske rettleiarar, i så lang tid, heilt til myten om kyrkja byrja smuldre for auga våre for berre nokre få sidan. Her kjem magien inn. For dei mest utspekulerte formene for magi gir vanlege menneske ei kjensle av kontroll, lèt dei krevje makt over noko ein vanlegvis ikkje har tilgang på. Magi nærer seg på kaos. Derfor er taktisk magi eit naturleg svar på ting som hender akkurat no, politisk, både internasjonalt og nasjonalt.

***

Då eg vakna her på Londonderry Arms Hotel i dag tidleg, høyrde eg på radioen at Lyra McKee, ein 29 år gamal skeiv journalist, var skoten og drepen i ein politisk demonstrasjon i Derry. Ein antok at Nye IRA stod bak. Ho var den første opne homofile skribenten i Nord-Irland, hadde vunne internasjonale prisar og vore på Forbes-lista over 30 under 30, sett på som eit lysande talent. Då eg såg bileta av henne og las tekstane ho skreiv, der ho gir råd til unge irar som henne sjølv, tenkte eg at ho minte litt om Kerry: snauklipt og smilande, sminkelaus og kompromisslaus.

«Vi var generasjonen frå langfredagsavtalen», skreiv ho i eit essay om å vekse opp i Irland etter The Troubles, konflikten som varte frå 60-åra til 1997, «det var meininga at vi aldri skulle oppleve krigens redsler, men hauste fruktene av freden. Men desse fruktene kom aldri.» Det er kanskje denne skuffelsen, denne kjensla av å ha vore ført bak lyset, som er drivkrafta bak mykje ung irsk aktivisme.

Hillary har ete opp pateen og tek no små supar av sirupen, rett frå den vesle metallskåla, medan eg fortel om Mark og Deirdre, Kerry og Lyra McKee. Eg fortel at i morgon reiser eg vidare, med nattbåt frå Belfast til Liverpool, same rute som utvandrarane tok då dei stabla seg inn i «coffin ships» og vart skipa mot Amerika. Frå Liverpool skal eg reise med tog gjennom det brexitherja England, seier eg, til Frankrike.

Ho ser ikkje særleg interessert ut.

– Brexit skulle aldri fått lov å ta form, seier ho og vender seg vekk frå meg.

– Eg har ei sår tå, seier ho, ut i lufta.

– Den må eg fortelje deg om. Eg har ein liktorn som veks under naglen på grinebitaren. Du må sjå. Ho trekker foten ut av sølvsandalen og løfter han opp mot andletet mitt. Eg bøyer meg imot og ser at dei hudfarga nylonstrømpene har hendige hòl på tærne, slik at eg får teke liktornen nærare i augesyn. Han er kvit og ru og kilt fast mellom huda og naglen, freistar liksom sprenge hòl i konstruksjonen.

– Du aner ikkje kor låkt det er. I kveld når eg kjem heim, tek eg eit barberblad med meg til sengs, bøyer meg ned til føtene mine og kutter han av.

Ho mumlar noko om at ho er ein erfaren skomakar og har kutta i mange føter før. Så sit vi tause, mediterer over liktornen, før eg reiser meg frå bordet, takkar for praten og seier at eg skal gå meg ein kveldstur på stranda, i fullmånelyset. Ho nikkar. Så tek ho handa mi og trekker meg til seg, med ei kraft som får det til å rasle i sølvpaljettane på blusen hennar. Igjen syng ho så det gjallar, om at framtida ikkje er for oss å spå. Ho held fram med å syngje medan eg forlèt hotellet.

Ida Lødemel Tvedt

Ida Lødemel Tvedt er forfattar og skribent.