Reportasje
Nye kjensler for gamle båtar
Tradisjonsbåtane våre går frå nytte til nyte. Det hjelper oss å fylle hòl i sjølvaste vikinghistoria.
«Vess æ hadd ei spessa...»
Ja, slik byrjar denne teksten. Sjølv om eg faktisk ikkje veit akkurat kva namn som skal stå etter dette sitatet, og sjølv om du kanskje ikkje eingong veit kva ei spisse er for noko. Det sistnemnde skal vi snarast gjere noko med, men fyrst:
Mennesket som så gjerne skulle hatt seg ein spissbåt – ei spisse – var ei eldre dame, heimehøyrande i Tromsø. Orda vart sagde ut i det blå. Mannen som plukka dei opp, båtbyggaren Gunnar Eldjarn, er ikkje sikker på at dei var sagde til han – berre at det var handlingane hans, at han stod der på plassen utanfor Tromsø museum og bygde ein slik spissbåt – som utløyste dei.
Så fekk orda han til å tenkje: Det kunne ligge så mykje i den uttrykksmåten. Eit sakn, eit ynske, ein lengt, ein trong. Kva skulle denne dama med spissa? Ro? Fiske? Stryke hendene over treverket, kjenne på tjørelukta, syne ho til barnebarna, ha ein stad å ta søndagskaffien? Kva erfaringar hadde ho med spissbåtar, kva betydde båttypen han stod der og kopierte – skapte, bygde, øksa og saga og spikka og saga fram – for ho? Kva betyr gamle båtar for oss som eigentleg ikkje har bruk for dei?
Den nye unytta
Spissbåten er ein klinkbygd, open robåt som vart bygd langs heile norskekysten i noko ulike variantar. Namnet kjem av at det øvste bordet i skroget bøyer utover framme i stamnen og difor dannar ein trekant – eller ein spiss – inn mot stamnen.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
