JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MatFeature

Den fyrste olje

Mirakelet skjer igjen, krokusen og blåklokka spirer, knoppar skyt ut overalt, og det er blitt tid for lettare kost.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Tomatar, her saman med brørne sine: kvitlauk, urter og olivenolje.

Tomatar, her saman med brørne sine: kvitlauk, urter og olivenolje.

Foto: Dagfinn Nordbø

Tomatar, her saman med brørne sine: kvitlauk, urter og olivenolje.

Tomatar, her saman med brørne sine: kvitlauk, urter og olivenolje.

Foto: Dagfinn Nordbø

4108
20240308
4108
20240308

Vinter i Noreg handlar ofte om tyngre mat. Raudt kjøt, godt smør og feite stykke av dyret skal få oss gjennom den lange og brutale fimbulvinteren, som denne gongen var mykje lengre og mykje meir fimbul enn nokon kan like.

Me har brote handledd og lårbein på hålka, frose på oss neglesprett, moka snø, dytta naboens bil og banna høgt mot sky, men no er det lyspunkt. Mirakelet skjer igjen, krokusen og blåklokka spirer, knoppar skyt ut overalt, og det er blitt tid for lettare kost.

Vi får igjen hug til tomatar, og sjølv om det neimen ikkje er lett å få til skikkeleg smakfulle eksemplar i drivhusa våre, så finst det råd likevel. Eit godt eit handlar om olivenolje. Eg kom over ei gamal oppskrift hos det forvitnelege Spiselandslaget, og gjekk i gang:

Du treng om lag 400 gram cherrytomatar, anten dei billege utanlandske eller dei dyrare norske. Legg dei i ei romsleg eldfast form saman med tjue skrelte kvitlauksfedd og nokre stilkar fersk rosmarin eller timian, og tøm så på olivenolje til det nesten dekkjer. Eg brukte halvparten jomfruolje og raffinert. Dekk med folie, sett forma inn i omnen på 130 gradar, og lat det stå i to timar eller til kvitlauksfedda er møyre. Avkjøl og legg over i reine glas med lok. Denne lekkerbiskenen kan du ha i salatar, som topping på ei brødskive, tiltugg til fisk, kjøt, kylling eller kva du vil.

Får du tak i solfylte gode tomatar, er det lite som slår ein klassisk italiensk caprese. Skjer tomatar og mozzarella i om lag like store skiver og legg utover på eit stort fat. Så skyv du flust av fine blad frisk basilikum imellom og dryper jomfruolivenolje og balsamico over det heile. Smak til med flaksalt og nykverna pepar, og vips blir det sumar!

Sidan det framleis er dyrtid, er det greitt å hugse at den italienske mattradisjonen har røter i det som heiter cucina povera, fattigkjøkenet. Du kan altså lage framifrå og velsmakande mat av rimelege råvarer. Til dømes vil eg nemne pasta aglia e olio, som på norsk er pasta med kvitlauk og olje:

Kok spagetti eller linguine etter tilvisinga på pakken og ta vare på litt av kokevatnet. Varm olivenolje på medium varme i ei djup panne og ha i fire–fem (eller fleire!) tynnskorne kvitlauksskiver og ein dose chiliflak etter smak. Steik varsamt til kvitlauken er gyllen, men ikkje brun. Bland inn den kokte spagettien og slå i litt av pastavatnet om du vil ha sausen lausare. Server med hakka bladpersille og riv parmesan over. Den beste parmesanen heiter reggiano, og det er lagringstida som bestemmer prisen, men det veit du vel.

«I antikkens Hellas var oljen heilag og blei brukt i religiøse seremoniar.»

Mange trur gjerne at det er Italia som er verdas største produsent av olivenolje, men nei, det er nok Spania. Både romarane og seinare maurarane sørgde for storstilt dyrking av oliven i heile middelhavsområdet, og Spania held seg på fyrsteplassen, noko dei har gjort i lang tid.

I antikkens Hellas var oljen heilag og blei brukt i religiøse seremoniar, men òg til koking og i oljelampar. Grekarane brukte olivenolje i framstilling av parfymar, og atletane smurde han på kroppen før konkurransar.

Når det gjeld Spania, har eg eit særs godt minne om fyrste gongen eg tråla landet med tog. Vi reiste på kryss og tvers i vekevis, og når vi kom sør til Andalucía, fekk vi smake gambas y ajillo, reker og kvitlauk. Eg er jo gudlaus, men då sette eg jaggu i med både «Jesus» og «Maria».

Bruk skikkeleg store rå reker, og skjer nokre raude chiliar og kvitlauksfedd tynt. Legg kvitlauken i ei medium varm panne med rikeleg jomfruolivenolje. Når dei begynner å bli gylne, har du i rekene. Dei skal for all del ikkje liggje i den varme oljen lenger enn at dei får ein fin, lyseraud farge. Fordel rekene på tallerkenar, sett panna på bordet – og server med nybakt, lyst brød som gjestane brukar til å suge opp den herlege oljen med. Å fryd og gaman, min tapte ungdom. Men eg kan framleis glede meg over gambas y ajillo.

Dagfinn Nordbø er
tekstforfattar og satirikar.

post@nordbo.no

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Vinter i Noreg handlar ofte om tyngre mat. Raudt kjøt, godt smør og feite stykke av dyret skal få oss gjennom den lange og brutale fimbulvinteren, som denne gongen var mykje lengre og mykje meir fimbul enn nokon kan like.

Me har brote handledd og lårbein på hålka, frose på oss neglesprett, moka snø, dytta naboens bil og banna høgt mot sky, men no er det lyspunkt. Mirakelet skjer igjen, krokusen og blåklokka spirer, knoppar skyt ut overalt, og det er blitt tid for lettare kost.

Vi får igjen hug til tomatar, og sjølv om det neimen ikkje er lett å få til skikkeleg smakfulle eksemplar i drivhusa våre, så finst det råd likevel. Eit godt eit handlar om olivenolje. Eg kom over ei gamal oppskrift hos det forvitnelege Spiselandslaget, og gjekk i gang:

Du treng om lag 400 gram cherrytomatar, anten dei billege utanlandske eller dei dyrare norske. Legg dei i ei romsleg eldfast form saman med tjue skrelte kvitlauksfedd og nokre stilkar fersk rosmarin eller timian, og tøm så på olivenolje til det nesten dekkjer. Eg brukte halvparten jomfruolje og raffinert. Dekk med folie, sett forma inn i omnen på 130 gradar, og lat det stå i to timar eller til kvitlauksfedda er møyre. Avkjøl og legg over i reine glas med lok. Denne lekkerbiskenen kan du ha i salatar, som topping på ei brødskive, tiltugg til fisk, kjøt, kylling eller kva du vil.

Får du tak i solfylte gode tomatar, er det lite som slår ein klassisk italiensk caprese. Skjer tomatar og mozzarella i om lag like store skiver og legg utover på eit stort fat. Så skyv du flust av fine blad frisk basilikum imellom og dryper jomfruolivenolje og balsamico over det heile. Smak til med flaksalt og nykverna pepar, og vips blir det sumar!

Sidan det framleis er dyrtid, er det greitt å hugse at den italienske mattradisjonen har røter i det som heiter cucina povera, fattigkjøkenet. Du kan altså lage framifrå og velsmakande mat av rimelege råvarer. Til dømes vil eg nemne pasta aglia e olio, som på norsk er pasta med kvitlauk og olje:

Kok spagetti eller linguine etter tilvisinga på pakken og ta vare på litt av kokevatnet. Varm olivenolje på medium varme i ei djup panne og ha i fire–fem (eller fleire!) tynnskorne kvitlauksskiver og ein dose chiliflak etter smak. Steik varsamt til kvitlauken er gyllen, men ikkje brun. Bland inn den kokte spagettien og slå i litt av pastavatnet om du vil ha sausen lausare. Server med hakka bladpersille og riv parmesan over. Den beste parmesanen heiter reggiano, og det er lagringstida som bestemmer prisen, men det veit du vel.

«I antikkens Hellas var oljen heilag og blei brukt i religiøse seremoniar.»

Mange trur gjerne at det er Italia som er verdas største produsent av olivenolje, men nei, det er nok Spania. Både romarane og seinare maurarane sørgde for storstilt dyrking av oliven i heile middelhavsområdet, og Spania held seg på fyrsteplassen, noko dei har gjort i lang tid.

I antikkens Hellas var oljen heilag og blei brukt i religiøse seremoniar, men òg til koking og i oljelampar. Grekarane brukte olivenolje i framstilling av parfymar, og atletane smurde han på kroppen før konkurransar.

Når det gjeld Spania, har eg eit særs godt minne om fyrste gongen eg tråla landet med tog. Vi reiste på kryss og tvers i vekevis, og når vi kom sør til Andalucía, fekk vi smake gambas y ajillo, reker og kvitlauk. Eg er jo gudlaus, men då sette eg jaggu i med både «Jesus» og «Maria».

Bruk skikkeleg store rå reker, og skjer nokre raude chiliar og kvitlauksfedd tynt. Legg kvitlauken i ei medium varm panne med rikeleg jomfruolivenolje. Når dei begynner å bli gylne, har du i rekene. Dei skal for all del ikkje liggje i den varme oljen lenger enn at dei får ein fin, lyseraud farge. Fordel rekene på tallerkenar, sett panna på bordet – og server med nybakt, lyst brød som gjestane brukar til å suge opp den herlege oljen med. Å fryd og gaman, min tapte ungdom. Men eg kan framleis glede meg over gambas y ajillo.

Dagfinn Nordbø er
tekstforfattar og satirikar.

post@nordbo.no

Emneknaggar

Fleire artiklar

Kongsbonden Johan Jógvanson bur i den Instagram-venlege bygda Saksun. Men sjølv om han skjeller ut turistar, er det ikkje dei han er forbanna på. Det er politikarane inne i Tórshavn.

Kongsbonden Johan Jógvanson bur i den Instagram-venlege bygda Saksun. Men sjølv om han skjeller ut turistar, er det ikkje dei han er forbanna på. Det er politikarane inne i Tórshavn.

Alle foto: Hallgeir Opedal

ReportasjeFeature

Turistinvasjonen

Kvar sommar invaderer fleire tusen turistar garden til Johan Jógvanson i Saksun. Det har gjort han til den sintaste bonden på Færøyane.

Hallgeir Opedal
Kongsbonden Johan Jógvanson bur i den Instagram-venlege bygda Saksun. Men sjølv om han skjeller ut turistar, er det ikkje dei han er forbanna på. Det er politikarane inne i Tórshavn.

Kongsbonden Johan Jógvanson bur i den Instagram-venlege bygda Saksun. Men sjølv om han skjeller ut turistar, er det ikkje dei han er forbanna på. Det er politikarane inne i Tórshavn.

Alle foto: Hallgeir Opedal

ReportasjeFeature

Turistinvasjonen

Kvar sommar invaderer fleire tusen turistar garden til Johan Jógvanson i Saksun. Det har gjort han til den sintaste bonden på Færøyane.

Hallgeir Opedal

Teikning: May Linn Clement

UtanriksSamfunn

Den nyreligiøse avantgarden

NEW YORK: Blant trendsettarar på Manhattans Lower East Side
er katolisisme siste skrik. 

Ida Lødemel Tvedt

Teikning: May Linn Clement

UtanriksSamfunn

Den nyreligiøse avantgarden

NEW YORK: Blant trendsettarar på Manhattans Lower East Side
er katolisisme siste skrik. 

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis