Det tok Niels Christian Geelmuyden seks år å lande ein intervjuavtale med Odd Børretzen. «Jeg liker ikke tonen i de intervjuene», var forklaringa. Da dei omsider møttest, resulterte det i bokutgiving.

For meg er Odd Børretzen den komplette humoristen, eit ikon og førebilete eg ikkje er verdig å hente tøflane til, og alltid ei kjelde til inspirasjon. Det er berre å sette på ei plate eller opne ei bok.

Da Børretzen gjekk bort i 2012, skreiv Vidar Kvalshaug: «som alle betydelige kunstnere var han akkurat passe subtil og brukte ironi omtrent før vi kunne skjønne den».

Den setninga trefte meg med eit smell: I ein alder av tjue år kunne eg den første plata til Børretzen utanåt forlengs og baklengs. Mykje av det han sa, skjøna eg ikkje fullt ut før mange år seinare, men likevel. Han blei ein farsfigur, fordi han meistra alt eg ønskte å lære da eg sjølv byrja å sysle med humor. Han kunne parodiere og imitere, og brukte ironi og satire som ingen andre her til lands, kanskje bortsett frå Dusteforbundets Fredrik Stabel.

Børretzen kommenterte samanhengar i samfunnet få andre hadde reflektert godt over. Han hadde i tillegg ei guddommeleg stemme som fekk alle til å lytte, og var aldri påtrengande og misjonerande. Han klarte å kome med noko vektig utan å seie det rett ut, og da verker bodskapen mykje sterkare.

På same måte som med Bjørn Sand med figuren Stutum blei han ofte feiltolka og misforstått av mange som ikkje skjøna satiren. Alt i 1974 adresserte han nordmenns sjølvgodheit og rasisme, med låta «Degos Calypso», med beiske og treffande parodiar, mellom anna av vestkantfruer som leigde ut hyblar til pakistanarar: «Dette er et kristent hjem, og vi vil ikke ha katolikker og muhammedanere og damer omkring på rommet. Vi skal ikke ha noe slags bordell her, vet De, fordi at vi tar Dem inn i huset. Det må De bare være oppmerksom på, at alle må være ute av huset før klokken syv på morningene. Og vi kan ikke ha en masse utlendinger rekende rundt i trappeoppgangen når folk skal ned og hente Aftenposten, det forstår De sikkert. Men koking på rommet vil vi ikke, og De må være så snill ikke å puste hvitløk som setter seg fast i gardinene og ikke er til å få av i skyllevannet.»

Børretzen er nådelaus i satiren når han skildrar kor nedlatande vi er, men samtidig er han så buldrande morosam at bodskapen går direkte inn i litlehjernen hos alle som skjønar kva han eigentleg seier.

Satirens fallgruver er mange, og ein av dei største er å vere altfor direkte. Den humoristen som adresserer eit fenomen fullstendig utan subtilitet og ironi, vil oppleve at satiren fell platt til jorda. Du må pakke det inn, snu på ting, gi det liv og farge, kjøt og blod, og få eller ingen her i landet er så gode som Børretzen til å skape figurar og parodiar som levendegjer det fenomenet han vil kaste lys over.

Til dømes gjekk store delar av det norske folket rundt og trudde at den aldrande satirikaren hadde eit anstrengt forhold til måker. Det seier det meste om evna han hadde til å bygge metaforar som treffer, men likevel krev eit visst tankearbeid.

I mange år ønskte eg sjølv å møte den store meisteren, og til slutt klarte eg å manne meg opp til å be om eit intervju. Eg ville vite kva inspirasjonskjeldene hans var. Var det beatpoetane? Og korleis fann han fram til den kokande kombinasjonen av jazz og satire som mellom anna gav han Spellemannprisen på første forsøk?

Eg veit godt at ein ikkje skal intervjue folk når ein står i kneståande, men eg ville prøve. Børretzen svara, eg framførte ærendet mitt, men han hadde diverre brote lårhalsen, så om vi kunne utsette det cirka tre månader? Sjølvsagt. Eg gledde meg som eit tindrande barn før pakkene skal opnast på julaftan, og forsikra meg om at han hadde lagra nummeret mitt.

Etter nokre veker ringer mobilen, og på displayet står det: Odd Børretzen. Whoa! Whoa! For ei lykke! Geelmuyden brukte seks år, men eg, eg får eit intervju i løpet av nokre veker!

Da høyrer eg Børretzens malmfulle røyst:

– Hvor har jeg kommet nå?

– Du har komme til Dagfinn Nordbø, og...

– Det sier meg ingen ting.

– ...

– Jeg må ha ringt feil. Beklager.

Klikk.

Ikkje lenge etter var han borte. Men han lever.

Dagfinn Nordbø