Muhammad Ali var den største
Ingen var raskare, ingen vittigare, ingen meir kjend, og det enda i tragedie.
Det er litt rart å seia det, men det er få om nokon utanfor min eigen familie som har hatt meir å seia for meg enn Muhammad Ali, og det jamvel om eg var nesten vaksen før eg fekk sett han boksa. Vinteren 1978 var eg ni år og hadde fått influensa, og vi hadde nett fått fjernsyn. Men sidan det berre var fjernsynssendingar nokre timar, gav mor meg Det Beste så eg skulle ha litt ekstra underhaldning. Kvar månad hadde magasinet ei nedkorta bok, som kom heilt til slutt. Boka i dette nummeret av Det Beste var om The Thrilla in Manila, returkampen mellom Muhammad Ali og Joe Frazier i Manila 1. oktober 1975. Eg slukte kvar ein bokstav. Ali var så god med ord, forstod eg, så mykje større enn alt anna der ute. No hugsar eg sjølvsagt ikkje sitata frå den nedkorta boka, men går det an å vera meir overlegen enn i denne uomsetjelege setninga? «It will be a killa’ and a chilla’ and a thrilla’ when I get the gorilla in Manila.»
Eg byrja straks å lesa alt eg kom over om Ali. Den same 78-vinteren vann Leon Spinks tungvektstittelen frå ein utrena Ali, som aldri kom seg etter kampen i Manila – Nation of Islam, som gjekk inn for raseskilje og ein separat stat for svarte i USA, tvinga han alltid vidare. Eg fekk ikkje med meg tapet for Spinks, men sidan eg den sumaren byrja å kjøpa Dagbladet – som ikkje lika Ali av di han øydela Frazier på Filipinane i det avisa meinte var ein «valdsorgie» – vart eg fullt ut klar over at Spinks og Ali skulle ha ein returkamp i september det året. Svogeren min, ein venstreorientert lærar, var på vitjing den sumaren, og han og eg tala mykje om ovundringa vår for Muhammad Ali. Eg hugsar det klårt. Utpå plenen ropa han til meg: «Kven trur du vinn returkampen?» Eg svara attende: «Ali, denne gongen kjem han til å trena. Eg gleder meg slik til å sjå kampen.» «Kva meiner du no?» spurde han: «Du får ikkje sett kampen. NRK syner ikkje proffboksing.»
Svarte skjermar
Det sokk i meg. Skulle ikkje NRK syna ein kamp med verdas fremste idrettsutøvar, det mest vidgjetne mennesket på jorda? Svogeren min hadde rett. Kampen mellom Ali og Spinks vart synt i over åtti land, 64.000 menneske såg kampen på tilskodarplass i Superdome i New Orleans, verdsrekord innandørs, halvparten av alle amerikanarar som hadde fjernsyn, fekk med seg kampen. To land i Vest-Europa synte ikkje kampen: Noreg og Island, men islendingane kunne få han med seg uoffisielt via USA-basen på Keflavík. Men eg skulle altså ikkje få sjå kampen, som Ali hevda var hans siste. «Dette kjem til å verta min siste kamp. Eg vil verta hugsa i historia som den einaste som har vunne attende tittelen tre gonger», som han sa før kampen.
Han vann overlege 12–3 i femten rundar. «Eg drap meg sjølv for å verta klar for Spinks. Eg sleit og ofra meir enn nokon gong før. Det er ingenting att for meg å henta ut av boksing», sa han etter kampen. Men han skulle halda fram til 1981, til han var 39, lenge etter at han hadde mist finmotorikken og evna til å tala klårt. I 1984 vart han diagnostisert med Parkinsons sjukdom, og gradvis slutta han å uttala seg offentleg. Men noko fekk han sagt: «Folk innser ikkje kva dei har før det er borte. Sånn som president Kennedy, det var ingen som han, eller The Beatles, eller min kompis Elvis Presley. Eg var boksingas svar på Elvis.» Spørsmålet var om han ikkje var større og meir av eit ikon enn både Elvis og Beatles. Gjennom heile 1970-talet vart han kjend att av fleire enn alle dei amerikanske presidentane og for den del Elvis, som kanskje var like pen, men apolitisk. Ali var det mest kjende mennesket i verda. Men det var altså ikkje nok for NRK.
Stolen sykkel
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
