Det umisselege
Det hender eg blar meg ned gjennom kommentarfelta i nettdiskusjonar. Det kan vera ei rystande oppleving. Argumentasjon og usemje blir avløyst av skjellsord og stundom trugsmål.
Eg hugsar nokre linjer frå nyleg avdøde Arnold Eidslott: «Jeg flykter til katakombene/ Demagogens bakhold skremmer meg/ Han er uten ansikt og Stefanus steines». Det finst ein vilje til vald, nede i desse kommentarane, som gjer at ein får lyst til å røma.
Slår ein tilbake med same mynt, har ein i alle fall tapt. Det kan vera meir fruktbart å ta eit steg tilbake og spørja kva vi er redde for, og i neste omgang kva slags verdiar vi kjenner blir utfordra. Kva er det umisselege, det vi ikkje kan greia oss utan? Det er noko slikt ein har freista i fleire land, ved å freista å setja opp ein kanon av det som tyder mest for oss.
Her til lands har ikkje denne diskusjonen hatt same offisielle preg som til dømes i Danmark. Ein grunn til det er at talen om norske verdiar og norsk kultur blir kuppa av det nye populisthøgre. Motivet for å definera fellesverdiar er i denne ideologiske verda først og fremst å skapa skarpe skilje mellom det norske og det framande, for i neste omgang å ringja med alarmklokkene fordi det kjem folk hit med feil verdiar, folk som trugar det gode norske samfunnet og våre verdiar, som er dei beste i verda.
Å vedkjenna seg tru på norske, tradisjonelle eller kristne verdiar, blir argument for å senda flyktningane attende der dei kom frå. I ein slik atmosfære er det ikkje hyggeleg å sitja i eit utval som skal greia ut om den norske kanon.
Den gylne regelen
Eg vil likevel peika på ein verdi som eg ser på som umisseleg. Det er ikkje ein særnorsk verdi, langt derifrå, derimot er det ein verdi som ofte møter oss i teologisk språk. I nyare etisk refleksjon er dette ein nøkkelverdi. Det handlar om å ta inn over seg situasjonen og smerta til den andre. Å sjå den andre, sjå konfliktane og påkjenningane til andre, og velja handlingar ut frå desse innsiktene er den grunnleggjande innsikta i etikken. I religiøs kontekst snakkar ein om den gylne regelen og ansvaret for nesten.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
