Det byrja for alvor med sommar-OL for universitetsstudentar i 2013 i Kazan. Så heldt det fram med vinter-OL i Sotsji i 2014. Den neste store turneringa har me sett no denne sommaren: Elleve byar over heile Russland har vore vertskap for fotball-VM. Neste år arrangerer Russland vinter-OL for studentar. Og så bortetter.

Ingen må tru at dette er tilfeldig. Rekkja av påkosta idrettsarrangement er del av sjølve hovudstrategien til Putin-regimet: Russland skal gjenreisast som samfunn, som stat og ikkje minst som ein viktig internasjonal aktør. Til det føremålet passar dei store tilskipingane som hand i hanske.

Eigentleg er dette noko ein har kunna sjå heilt sidan nyttårsaftan 1999, då Boris Jeltsin gav atomkofferten over til den då nokså ukjende Vladimir Putin. Frå å ha vore leia av ein etter kvart nokså forfylla Jeltsin sat no russarane og høyrde på ein ung mann med stålblå augo som fortalde at han ville gjera alt som stod i hans makt for å halda Russland saman. Rett etterpå gjekk han laus på dei mest opplagde problemområda: Fyrst var det krigen i Tsjetsjenia. Deretter kom turen til ei presse som ofte framstilte røyndomen på ein måte Putin ikkje likte. Det tredje han gjekk laus på, var oligarkar som trudde dei kunne handla på tvers av makthavarane. Etter tre–fire år ved makta hadde Putin, slik han såg det, løyst desse problema.

Statsbyggjande fase

Midt på 00-talet gjekk så Putin over til det han sjølv såg på som den statsbyggjande fasen. Russland skulle bli ein stat i den internasjonale eliteklassa, og då måtte ein kvitta seg med arven frå siste del av Sovjet-tida og Jeltsin-epoken. Alle som var i Russland på den tida, kunne sjå at folkehelsa var dårleg: Alkoholisme var ein folkesjukdom, levealderen var låg, fødselstala katastrofale, og den fysiske forma til born, ungdom og vaksne var dårleg.

Eitt av tiltaka Putin lanserte, var å fremja idrett. I skulen tok han til orde for å føra inn att det som i Sovjet-tida heitte GTO, det vil seia «klar til arbeid og forsvar». Dette programmet tek sikte på å betra den fysiske forma spesielt til ungdomen. Ved sida av å fremja folkehelsa har GTO naturlegvis også eit militært siktemål. I tillegg var det trong for eit program for toppidrett, ikkje minst for å skapa store russiske idrettsheltar. Det er her OL, fotball-VM og dei mange andre store tilskipingane kjem inn.

Velsmurt maskineri

Når desse arrangementa er blitt avvikla nesten utan problem, har Putin vist at det russiske samfunnet fungerer som eit velsmurt maskineri, og at krisa for eit par–tre tiår sidan no berre er historie. At desse arrangementa har kosta fleire titals milliardar dollar – det vil seia fleire hundre milliardar norske kroner – er ikkje så viktig for Putin. At nokre av venene hans ser ut til å ha tent godt på anleggsarbeida, meiner han kanskje berre er ein fordel.

Sjølvsagt har det vore nokre skjer i sjøen. Det alvorlegaste var skuldingane om doping i statleg regi etter Sotsji-OL og at Russland blei nekta å stilla opp under eige flagg i Pyeongchang no i vinter. På heimebane ser likevel Putin ut til å ha takla dette godt: Alle veit at Vesten er imot Russland, og desse skuldingane var berre ein lekk i Vestens fleire hundre år lange kamp mot Russland. Det var versjonen regimet sende ut til folket.

No under fotball-VM var kanskje den viktigaste triumfen at alt verka normalt, både på stadiona og i det russiske samfunnet. På eitt unnatak nær var det ingen som snakka om Ukraina eller om Krim. Den som snakka om Ukraina, var kroaten Domagjoj Vida, som ropte «Leve Ukraina» då laget hans slo ut Russland i kvartfinalen. Vida fekk då ein reprimande av det internasjonale fotballforbundet, noko Russland sjølvsagt støtta.

At Russland ikkje kom lenger enn til denne kvartfinalen, var kanskje eit skar i gleda. På den andre sida har Russland aldri kome så langt i noko sluttspel i fotball-VM. Sovjetunionen kom til ein semifinale, men då må ein heilt attende til 1966. No blei det russiske laget gratulert av Vladimir Putin personleg. Pressetalsmannen hans, Dmitrij Peskov, sa til og med at laget var «heltar som fall på slagmarka».

Det blei ein fest

Putin har med andre ord hatt mykje å gle seg over. Fotball-VM blei ein fest, slik det var lagt opp til. Samstundes veit alle at det ikkje er jubeldagar i den russiske økonomien, og at det er naudsynt med mange upopulære grep. Eit av dei grepa er å heva pensjonsalderen, frå 60 til 65 år for menn og frå 55 år til 63 år for kvinner.

Styresmaktene meinte at det var lurt å gjera dette kjent den dagen fotball-VM opna, og dei håpte nok at nyhendet ville drukna i fotballrusen. Etter at finalen er spela sundag, dreg dei fleste russarane tilbake til datsjaen sin for å ha sommarferie. Så når hausten kjem, satsar vel Putin og statsminister Dmitrij Medvedev på at russarane har innsett det som er uunngåeleg: Ivan og Natasja må arbeida høvesvis fem og åtte år meir før dei kan verta pensjonistar.

Men fleire såkalla reformer vil koma. Det kan bli nokså surt etter kvart.

Halvor Tjønn er journalist, forfattar og fast skribent i Dag og Tid.