JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

VitskapSamfunn

Kval og klima

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
1610
20230203
1610
20230203

I 1890-åra byrja norske fangstfolk og oppdagarar å ta del i utforskinga av Antarktis. I januar 1895 gjekk ei gruppe på åtte mann frå kvalfangstskipet «Antarctic» i land på Kapp Adare, og vart kanskje dei første som sette føtene på kontinentet. Fire år seinare var det sju nordmenn blant dei ti deltakarane i den første overvintringa i Antarktis. (Men ekspedisjonen bar namnet The British Antarctic Expedition.) Og i 1911 nådde ekspedisjonen til Roald Amundsen Sørpolen.

I mellomkrigstida fekk den norske kvalfangsten i Sørishavet og det sørlege Atlanterhavet stort omfang. Og det var omsynet til kvalfangarane som dreiv Noreg til landnåmet i sør. Bouvetøya vart erklært som norsk biland 1929, i 1931 kom kravet på Peter I øy, og i 1939 annekterte Noreg Dronning Maud Land i all hast, fordi Tyskland var i ferd med å gjere det same. Dette vart grunngjeve med norske oppdagingsferder i denne delen av Antarktis i 1920- og 30-åra.

Dronning Maud Land er eit enormt kakestykke, sju gonger større enn Noreg og ein sjettedel av heile Antarktis. Men påstanden om norsk herredøme fekk små konsekvensar. Antarktisekspedisjonen frå 1956 til 1960 etablerte basen Norway Station i Dronning Maud Land, men han vart overlaten til Sør-Afrika da ekspedisjonen vart avslutta. Denne forskinga var dels ei posisjonering i forkant av Antarktistraktaten. I 1961 la traktaten alle landkrava på is, og Noreg sende ikkje eigne ekspedisjonar til Antarktis på mange år. Krava om norsk suverenitet over Dronning Maud Land vart likevel aldri forlatne. Og sommaren 1989-90 vart den første Troll-basen sett opp ved Jutulsessen.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

I 1890-åra byrja norske fangstfolk og oppdagarar å ta del i utforskinga av Antarktis. I januar 1895 gjekk ei gruppe på åtte mann frå kvalfangstskipet «Antarctic» i land på Kapp Adare, og vart kanskje dei første som sette føtene på kontinentet. Fire år seinare var det sju nordmenn blant dei ti deltakarane i den første overvintringa i Antarktis. (Men ekspedisjonen bar namnet The British Antarctic Expedition.) Og i 1911 nådde ekspedisjonen til Roald Amundsen Sørpolen.

I mellomkrigstida fekk den norske kvalfangsten i Sørishavet og det sørlege Atlanterhavet stort omfang. Og det var omsynet til kvalfangarane som dreiv Noreg til landnåmet i sør. Bouvetøya vart erklært som norsk biland 1929, i 1931 kom kravet på Peter I øy, og i 1939 annekterte Noreg Dronning Maud Land i all hast, fordi Tyskland var i ferd med å gjere det same. Dette vart grunngjeve med norske oppdagingsferder i denne delen av Antarktis i 1920- og 30-åra.

Dronning Maud Land er eit enormt kakestykke, sju gonger større enn Noreg og ein sjettedel av heile Antarktis. Men påstanden om norsk herredøme fekk små konsekvensar. Antarktisekspedisjonen frå 1956 til 1960 etablerte basen Norway Station i Dronning Maud Land, men han vart overlaten til Sør-Afrika da ekspedisjonen vart avslutta. Denne forskinga var dels ei posisjonering i forkant av Antarktistraktaten. I 1961 la traktaten alle landkrava på is, og Noreg sende ikkje eigne ekspedisjonar til Antarktis på mange år. Krava om norsk suverenitet over Dronning Maud Land vart likevel aldri forlatne. Og sommaren 1989-90 vart den første Troll-basen sett opp ved Jutulsessen.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Ei kvinne får hpv-vaksine.

Ei kvinne får hpv-vaksine.

Foto: Heiko Junge / NTB

Kommentar

Skam i eit sprøytestikk

Dersom regjeringa verkeleg bryr seg om kvinnehelse, kan dei starte med å gje norske barn den beste HPV-vaksinen.

Christiane Jordheim Larsen
Ei kvinne får hpv-vaksine.

Ei kvinne får hpv-vaksine.

Foto: Heiko Junge / NTB

Kommentar

Skam i eit sprøytestikk

Dersom regjeringa verkeleg bryr seg om kvinnehelse, kan dei starte med å gje norske barn den beste HPV-vaksinen.

Christiane Jordheim Larsen

Teikning: May Linn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Rørslene me skildrar som vipping, er gjerne større og kjem mindre tett enn dei me omtalar som vibrering.»

Foto: Agnete Brun

LitteraturKultur
Jan H. Landro

Med den monumentale boka Sjøfareren Erika Fatland gitt oss eit uvant, og skremmande, perspektiv på europeisk kolonialisme.

Moss–Horten-ferja er den mest trafikkerte i landet. Skjer det noko uføresett, som då dei tilsette blei tatt ut i LO-streik i fjor, veks køane på begge sider av fjorden.

Moss–Horten-ferja er den mest trafikkerte i landet. Skjer det noko uføresett, som då dei tilsette blei tatt ut i LO-streik i fjor, veks køane på begge sider av fjorden.

Foto: Terje Bendiksby / AP / NTB

ØkonomiSamfunn
Marita Liabø

Ferja, ein livsnerve for mange, er eigd av folk vi ikkje aner kven er, utanfor vår kontroll.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro
Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Det blei teater av Brynjulf Jung Tjønns sterke og prislønte diktsamling.

Foto: Den Nationale Scene

Meldingar

Sterkt og poetisk om etnisk utanforskap

Ei enkel, framifrå framsyning om vondskapen som synest å ha bite seg fast i oss.

Jan H. Landro

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis