Ut i ureint farvatn
Brexit endrar spelereglane i fiskeria i Europa. Norske fiskekvotar kan kome under press frå både Storbritannia og EU.
?Statsminister Boris Johnson har gjeve store lovnader til britiske fiskarar om velsigningane med brexit. Utmeldinga frå EU kan få følgjer også for norske fiskarar.
Foto: Ben Stansall / AP / NTB
Brexit og fisk
Som EU-medlem var Storbritannia del av den felles fiskeripolitikken til EU.
Etter brexit vil britane igjen kontrollere sin eigen 200-milssone.
Spørsmålet om fiskerettar i britisk sone skaper strid mellom Storbritannia og EU.
Forvaltinga av Nordsjøen har vore delt mellom Noreg og EU.
No blir det tre partar i dette samarbeidet.
Noreg og EU har òg hatt eit omfattande kvotebyte.
Det er uklart korleis brexit kan påverke kvotefordelinga både i Nordsjøen og i Barentshavet.
Brexit og fisk
Som EU-medlem var Storbritannia del av den felles fiskeripolitikken til EU.
Etter brexit vil britane igjen kontrollere sin eigen 200-milssone.
Spørsmålet om fiskerettar i britisk sone skaper strid mellom Storbritannia og EU.
Forvaltinga av Nordsjøen har vore delt mellom Noreg og EU.
No blir det tre partar i dette samarbeidet.
Noreg og EU har òg hatt eit omfattande kvotebyte.
Det er uklart korleis brexit kan påverke kvotefordelinga både i Nordsjøen og i Barentshavet.
Fiskeri
peranders@dagogtid.no
Internasjonal fiskeriforvalting er særs kompliserte saker, ei usalig blanding av storpolitikk, bytehandel, økonomi og biologi. Men i nokre tiår har forvaltinga av fiskebestandane i dei nordeuropeiske hava vore imponerande stabil. No fører den britiske utmeldinga av EU til at mange av korta i spelet må delast ut på nytt. Og det er ikkje gjeve at denne omstokkinga vil vere til fordel for den største spelaren ved bordet – det vil seie Noreg.
Vi kjem attende til norske interesser, men først må vi innom det britiske perspektivet. Om ein ser reint økonomisk på saka, er det underleg at fiskeria fekk spele så stor rolle i kampanjen for brexit – og det er underleg at fiskeria nett no ser ut til å vere ei av dei største hindringane for ein brexit-avtale mellom Storbritannia og EU. Dette er ei marginal næring: Dei britiske fiskeria og fiskeindustrien på land står ikkje for meir enn 0,12 prosent av BNP – det er mindre enn kjøpesenteret Harrods i London, har uromantiske britiske kommentatorar påpeika.
Men Storbritannia er ei gammal verdsmakt på havet og ei tidlegare fiskeristormakt, og striden om fiskeressursane har djup historisk klangbotn. Og territoriell strid av dette slaget vekkjer ofte sterke kjensler. Også i nokre av dei attverande EU-landa har det gått prestisje i kampen om fisk og skaldyr – særleg i Frankrike.
Dårleg deal
Det er liten tvil om at britane har kome dårleg ut av den felles fiskeripolitikken til EU. Ingen andre EU-land har så store marine ressursar i den økonomiske sona si, og britane har hatt lite å hente i andre EU-farvatn: I 2019 var fangstane til fiskarar frå andre EU-land i britisk sone verd seks gonger så mykje som fangstane britiske fiskarar tok i farvatna til andre EU-land.
Korleis fiskerisamarbeidet blir når Storbritannia får rå over sin eigen økonomiske sone, er heilt uvisst. Kanskje vil dei byte bort nokre fiskekvotar mot innrømmingar frå EU på andre felt. Men at britiske fiskarar kjem betre ut enn dei gjorde i EU, kan vi ta for gjeve. Statsminister Boris Johnson kan ikkje gå attende på alle dei store lovnadene han har gjeve fiskarane. Men britane kan òg prøve å hente kvotar frå ein annan motpart enn EU: Noreg, landet som rår over dei desidert største fiskeressursane i Europa.
Trur Noreg må gje
Sidan 1980 har forvaltinga av dei viktigaste fiskebestandane i Nordsjøen vore eit sams ansvar for EU og Noreg. Dei to partane har blitt samde om totalkvotane, og den prosentvise fordelinga har vore nokså fast. Når Storbritannia går ut av EU, er det tre partar som må bli samde. Det verste scenarioet er at usemje om totalkvoten fører til eit destruktivt overfiske. Men ingen av partane har langsiktig interesse av ein slik allmenningens tragedie, og somme av fiskebestandane i Nordsjøen er allereie i dårleg forfatning.
Meir plausibelt er det at Storbritannia etter brexit vil krevje ein større andel av totalkvotane, og at Noreg må gje frå seg noko fisk. Trond Bjørndal, professor ved Stiftinga for samfunns- og næringslivsforsking, ser dette som eit sannsynleg utfall. «Det synest sannsynleg at Noreg må akseptere lågare kvotar for enkelte bestandar og dessutan endringar i rett til tilgjenge til britisk sone», skriv Bjørndal og medforfattar Gordon Munro i eit kapittel i den nyleg utkomne boka Sjømatnæringen og Europa.
– Det ligg absolutt eit potensial for konflikt her. Eg håpar fornufta skal få rå. Men det er litt rart at konsekvensane brexit kan få for fiskeria, ikkje er høgare på dagsordenen i Noreg. Det er førstesideoppslag om dette i britiske aviser, seier Bjørndal til Dag og Tid.
– Vi veit jo enno ikkje kva utfallet blir i brexit-forhandlingane. Men eg ser for meg at det må kome endringar i kvotefordelinga i Nordsjøen, og at Noreg kan kome til å få mindre tilgang i britisk sektor.
Uviss framtid
Sonetilgang og kvotar er to ulike ting: Norske fiskarar kan ta mykje av sin totalkvote i EU-sona i Nordsjøen, og omvendt. Likevel er det eit problem for norske fiskarar om tilgangen til britisk sone blir avgrensa. I Nordsjøen har norske farty faktisk fiska litt meir i britisk sone enn i norsk sone dei siste fem åra. I snitt har den årlege fangsten til norske fiskarar i britisk sone vore 310.000 tonn, medan britiske fiskarar tek svært lite av sine kvotar i norsk sone.
Noreg og Storbritannia har til ein viss grad budd seg på den nye situasjonen. 30. september signerte dei to statane ein rammeavtale om fiskerisamarbeid. Men avtalen seier ingenting om kvotebyte eller sonetilgang – dette skal avgjerast gjennom årlege forhandlingar. Og den norske regjeringa har førebels ikkje røpa noko om posisjonen sin overfor eventuelle britiske krav.
«Soneadgang vil verte eit viktig spørsmål for begge partar i dei komande forhandlingane med Storbritannia. Utover dette kan vi ikkje seie noko om posisjonen deira på dette området», skriv fiskeri- og sjømatminisiter Odd Emil Ingebrigtsen i e-post til Dag og Tid.
For fiskarar i andre EU-land er det eit stort problem om dei misser tilgangen til britiske farvatn: Som nemnt har fiskeflåtane i resten EU-land henta ein stor del av fangstane sine i det som no blir britisk sone. Og det er tenkjeleg at EU vil sjå mot nordaust for å prøve å kompensere for eit slikt tap.
Ny avtale
Også posisjonen til EU kjem sjølvsagt an på kva utfallet blir av forhandlingane med Storbritannia. Men eit framlegg frå EU-kommisjonen 7. oktober i år fortel noko om kva Noreg må vere budd på. Kommisjonen vil forhandle fram ein ny, trilateral fiskeriavtale mellom EU, Storbritannia og Noreg for dei delte bestandane i Nordsjøen. Denne avtalen skal sikre at alle tre partar framleis skal ha tilgang til dei økonomiske sonene til kvarandre – og vel så viktig: Avtalen skal halde fram med «kvoteandelar baserte på EU-flåtens tradisjonelle aktivitetar» slik desse er fastsette i rammeavtalen mellom EU og Noreg.
Men når Storbritannia forlèt EU, er det ikkje openbert kva dette skal tyde. Britane vil ta med seg ein god del fiskekvotar ut av unionen, og EU-flåten utan britane er ikkje lenger den same EU-flåten. Om den resterande fiskeflåten i EU skal halde på sin del av totalkvoten i ein ny, trilateral avtale, må Noreg gje frå seg mykje fisk. Og når britane får kontrollen med sin eigen økonomiske sone, er det ikkje så mykje att i EU-sonen som er attraktivt for norske fiskarar. Her er det ein god del flokar å greie opp i.
Papirfisk
– Noreg bør ha is i magen her. Det er EU som har dårleg tid, meiner Peter Ørebech, professor i rettsvitskap ved Universitetet i Tromsø og leiar av fiskeripolitisk utval i Nei til EU.
– Om Noreg og EU ikkje får til nokon avtale, er det Havrettskonvensjonen som gjeld, og den inneber at kvar kyststat kan forvalte og hauste av dei marine ressursane i si eiga økonomiske sone.
Han peikar på at byteforholdet mellom Noreg og EU i fiskeriforhandlingar blir radikalt endra etter brexit. «EU har ingen fisk å tilby utover det de selv trenger for sin egen fiskeflåte. En stor del av EUs historiske rettigheter er kun et resultat av at britisk hav i noen tiår var EU-hav. Med Brexit er denne historien borte», skreiv Ørebech i ein artikkel for Nei til EU denne veka.
– Det viktige for Noreg var å få ein bilateral avtale med Storbritannia, og den er på plass. Eg meiner det vil vere dumt av Noreg å inngå ein ny fiskeriavtale med EU. Utan britisk sone har ikkje lenger EU mykje fisk å byte bort, og vi bør ikkje byte verkeleg fisk mot papirfisk, seier Ørebech.
Nok fisk att i EU
Fiskeri- og sjømatminister Odd Emil Ingebrigtsen meiner derimot at det vil vere attraktive ressursar som Noreg kan byte til seg i EU-sonen også etter brexit. «EU vil nok framleis ha kvoter som kan vere av interesse for oss. Tradisjonelt har til dømes kvoter som EU disponerer i farvatna rundt Grønland inngått i kvotebyttet med Norge, saman med mellom anna kolmule», skriv Ingebrigtsen på e-post til Dag og Tid.
– EU-posisjonen ser ut til å vere at fiskarar frå EU-land skal kunne fiske like mykje som før i norske farvatn etter brexit. Er det akseptabelt for Noreg?
«Tradisjonelt har EU og Noreg hatt nesten full gjensidig soneadgang for fellesbestandar i Nordsjøen. Sjølv om det er gjort få endringar dei siste årene, er soneadgang i prinsippet gjenstand for årlege forhandlingar. Slike forhandlingar skal vi ha også i år, og vi vil ikkje gå nærare inn på kva som kan vere akseptabelt eller ikkje før forhandlingane», skriv Ingebrigtsen.
Indrefilet
Denne artikkelen har mest handla om fisket i Nordsjøen, men til slutt skal vi sjå langt nordover i havet. Indrefileteten i det norske kvotebytet med EU er EU-andelen på 4,14 prosent av totalkvoten for torsk i norsk økonomisk sone i Barentshavet. I år utgjorde denne torsken 21.518 tonn, til ein verdi på kring 850 millionar kroner. Storbritannia har hatt nesten halvparten av denne EU-kvoten, og som nemnt har mykje av det EU har bytt bort til Noreg, vore fisk i britiske farvatn. Men sjølv om britane no forlèt EU, skal dei andre EU-landa framleis få fiske like mykje torsk i Barentshavet, opplyser fiskeriministeren.
«Noreg er framleis folkerettsleg forplikta til å tilby EU 4,14 % av totalkvota for torsk. Dette vert ikkje endra, sjølv om overgangsperioden for Storbritannia går ut ved årsskiftet», skriv Ingebrigtsen.
Den vurderinga er Peter Ørebech usamd i.
– Avtalen Noreg inngjekk med EU, hadde som føresetnad at Storbritannia var medlem. Når britane er ute, må det eventuelt lagast ein ny avtale med EU, seier Ørebech.
– Eg er viss på at norske fiskarar ikkje er nøgd med å få EU-papirfisk i Nordsjøen i byte for godt betalt norsk-arktisk torsk. Om statsråden spør fiskarar i Nord-Noreg om dei vil byte bort 21 518 tonn torsk til ein verdi på kring 850 millionar kroner for å sleppe litt til i EU-hav vest av Irland og i Grønlands sone, er svaret blankt nei. Det er som å byte bort diamantar mot ei pose klinkekuler.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Fiskeri
peranders@dagogtid.no
Internasjonal fiskeriforvalting er særs kompliserte saker, ei usalig blanding av storpolitikk, bytehandel, økonomi og biologi. Men i nokre tiår har forvaltinga av fiskebestandane i dei nordeuropeiske hava vore imponerande stabil. No fører den britiske utmeldinga av EU til at mange av korta i spelet må delast ut på nytt. Og det er ikkje gjeve at denne omstokkinga vil vere til fordel for den største spelaren ved bordet – det vil seie Noreg.
Vi kjem attende til norske interesser, men først må vi innom det britiske perspektivet. Om ein ser reint økonomisk på saka, er det underleg at fiskeria fekk spele så stor rolle i kampanjen for brexit – og det er underleg at fiskeria nett no ser ut til å vere ei av dei største hindringane for ein brexit-avtale mellom Storbritannia og EU. Dette er ei marginal næring: Dei britiske fiskeria og fiskeindustrien på land står ikkje for meir enn 0,12 prosent av BNP – det er mindre enn kjøpesenteret Harrods i London, har uromantiske britiske kommentatorar påpeika.
Men Storbritannia er ei gammal verdsmakt på havet og ei tidlegare fiskeristormakt, og striden om fiskeressursane har djup historisk klangbotn. Og territoriell strid av dette slaget vekkjer ofte sterke kjensler. Også i nokre av dei attverande EU-landa har det gått prestisje i kampen om fisk og skaldyr – særleg i Frankrike.
Dårleg deal
Det er liten tvil om at britane har kome dårleg ut av den felles fiskeripolitikken til EU. Ingen andre EU-land har så store marine ressursar i den økonomiske sona si, og britane har hatt lite å hente i andre EU-farvatn: I 2019 var fangstane til fiskarar frå andre EU-land i britisk sone verd seks gonger så mykje som fangstane britiske fiskarar tok i farvatna til andre EU-land.
Korleis fiskerisamarbeidet blir når Storbritannia får rå over sin eigen økonomiske sone, er heilt uvisst. Kanskje vil dei byte bort nokre fiskekvotar mot innrømmingar frå EU på andre felt. Men at britiske fiskarar kjem betre ut enn dei gjorde i EU, kan vi ta for gjeve. Statsminister Boris Johnson kan ikkje gå attende på alle dei store lovnadene han har gjeve fiskarane. Men britane kan òg prøve å hente kvotar frå ein annan motpart enn EU: Noreg, landet som rår over dei desidert største fiskeressursane i Europa.
Trur Noreg må gje
Sidan 1980 har forvaltinga av dei viktigaste fiskebestandane i Nordsjøen vore eit sams ansvar for EU og Noreg. Dei to partane har blitt samde om totalkvotane, og den prosentvise fordelinga har vore nokså fast. Når Storbritannia går ut av EU, er det tre partar som må bli samde. Det verste scenarioet er at usemje om totalkvoten fører til eit destruktivt overfiske. Men ingen av partane har langsiktig interesse av ein slik allmenningens tragedie, og somme av fiskebestandane i Nordsjøen er allereie i dårleg forfatning.
Meir plausibelt er det at Storbritannia etter brexit vil krevje ein større andel av totalkvotane, og at Noreg må gje frå seg noko fisk. Trond Bjørndal, professor ved Stiftinga for samfunns- og næringslivsforsking, ser dette som eit sannsynleg utfall. «Det synest sannsynleg at Noreg må akseptere lågare kvotar for enkelte bestandar og dessutan endringar i rett til tilgjenge til britisk sone», skriv Bjørndal og medforfattar Gordon Munro i eit kapittel i den nyleg utkomne boka Sjømatnæringen og Europa.
– Det ligg absolutt eit potensial for konflikt her. Eg håpar fornufta skal få rå. Men det er litt rart at konsekvensane brexit kan få for fiskeria, ikkje er høgare på dagsordenen i Noreg. Det er førstesideoppslag om dette i britiske aviser, seier Bjørndal til Dag og Tid.
– Vi veit jo enno ikkje kva utfallet blir i brexit-forhandlingane. Men eg ser for meg at det må kome endringar i kvotefordelinga i Nordsjøen, og at Noreg kan kome til å få mindre tilgang i britisk sektor.
Uviss framtid
Sonetilgang og kvotar er to ulike ting: Norske fiskarar kan ta mykje av sin totalkvote i EU-sona i Nordsjøen, og omvendt. Likevel er det eit problem for norske fiskarar om tilgangen til britisk sone blir avgrensa. I Nordsjøen har norske farty faktisk fiska litt meir i britisk sone enn i norsk sone dei siste fem åra. I snitt har den årlege fangsten til norske fiskarar i britisk sone vore 310.000 tonn, medan britiske fiskarar tek svært lite av sine kvotar i norsk sone.
Noreg og Storbritannia har til ein viss grad budd seg på den nye situasjonen. 30. september signerte dei to statane ein rammeavtale om fiskerisamarbeid. Men avtalen seier ingenting om kvotebyte eller sonetilgang – dette skal avgjerast gjennom årlege forhandlingar. Og den norske regjeringa har førebels ikkje røpa noko om posisjonen sin overfor eventuelle britiske krav.
«Soneadgang vil verte eit viktig spørsmål for begge partar i dei komande forhandlingane med Storbritannia. Utover dette kan vi ikkje seie noko om posisjonen deira på dette området», skriv fiskeri- og sjømatminisiter Odd Emil Ingebrigtsen i e-post til Dag og Tid.
For fiskarar i andre EU-land er det eit stort problem om dei misser tilgangen til britiske farvatn: Som nemnt har fiskeflåtane i resten EU-land henta ein stor del av fangstane sine i det som no blir britisk sone. Og det er tenkjeleg at EU vil sjå mot nordaust for å prøve å kompensere for eit slikt tap.
Ny avtale
Også posisjonen til EU kjem sjølvsagt an på kva utfallet blir av forhandlingane med Storbritannia. Men eit framlegg frå EU-kommisjonen 7. oktober i år fortel noko om kva Noreg må vere budd på. Kommisjonen vil forhandle fram ein ny, trilateral fiskeriavtale mellom EU, Storbritannia og Noreg for dei delte bestandane i Nordsjøen. Denne avtalen skal sikre at alle tre partar framleis skal ha tilgang til dei økonomiske sonene til kvarandre – og vel så viktig: Avtalen skal halde fram med «kvoteandelar baserte på EU-flåtens tradisjonelle aktivitetar» slik desse er fastsette i rammeavtalen mellom EU og Noreg.
Men når Storbritannia forlèt EU, er det ikkje openbert kva dette skal tyde. Britane vil ta med seg ein god del fiskekvotar ut av unionen, og EU-flåten utan britane er ikkje lenger den same EU-flåten. Om den resterande fiskeflåten i EU skal halde på sin del av totalkvoten i ein ny, trilateral avtale, må Noreg gje frå seg mykje fisk. Og når britane får kontrollen med sin eigen økonomiske sone, er det ikkje så mykje att i EU-sonen som er attraktivt for norske fiskarar. Her er det ein god del flokar å greie opp i.
Papirfisk
– Noreg bør ha is i magen her. Det er EU som har dårleg tid, meiner Peter Ørebech, professor i rettsvitskap ved Universitetet i Tromsø og leiar av fiskeripolitisk utval i Nei til EU.
– Om Noreg og EU ikkje får til nokon avtale, er det Havrettskonvensjonen som gjeld, og den inneber at kvar kyststat kan forvalte og hauste av dei marine ressursane i si eiga økonomiske sone.
Han peikar på at byteforholdet mellom Noreg og EU i fiskeriforhandlingar blir radikalt endra etter brexit. «EU har ingen fisk å tilby utover det de selv trenger for sin egen fiskeflåte. En stor del av EUs historiske rettigheter er kun et resultat av at britisk hav i noen tiår var EU-hav. Med Brexit er denne historien borte», skreiv Ørebech i ein artikkel for Nei til EU denne veka.
– Det viktige for Noreg var å få ein bilateral avtale med Storbritannia, og den er på plass. Eg meiner det vil vere dumt av Noreg å inngå ein ny fiskeriavtale med EU. Utan britisk sone har ikkje lenger EU mykje fisk å byte bort, og vi bør ikkje byte verkeleg fisk mot papirfisk, seier Ørebech.
Nok fisk att i EU
Fiskeri- og sjømatminister Odd Emil Ingebrigtsen meiner derimot at det vil vere attraktive ressursar som Noreg kan byte til seg i EU-sonen også etter brexit. «EU vil nok framleis ha kvoter som kan vere av interesse for oss. Tradisjonelt har til dømes kvoter som EU disponerer i farvatna rundt Grønland inngått i kvotebyttet med Norge, saman med mellom anna kolmule», skriv Ingebrigtsen på e-post til Dag og Tid.
– EU-posisjonen ser ut til å vere at fiskarar frå EU-land skal kunne fiske like mykje som før i norske farvatn etter brexit. Er det akseptabelt for Noreg?
«Tradisjonelt har EU og Noreg hatt nesten full gjensidig soneadgang for fellesbestandar i Nordsjøen. Sjølv om det er gjort få endringar dei siste årene, er soneadgang i prinsippet gjenstand for årlege forhandlingar. Slike forhandlingar skal vi ha også i år, og vi vil ikkje gå nærare inn på kva som kan vere akseptabelt eller ikkje før forhandlingane», skriv Ingebrigtsen.
Indrefilet
Denne artikkelen har mest handla om fisket i Nordsjøen, men til slutt skal vi sjå langt nordover i havet. Indrefileteten i det norske kvotebytet med EU er EU-andelen på 4,14 prosent av totalkvoten for torsk i norsk økonomisk sone i Barentshavet. I år utgjorde denne torsken 21.518 tonn, til ein verdi på kring 850 millionar kroner. Storbritannia har hatt nesten halvparten av denne EU-kvoten, og som nemnt har mykje av det EU har bytt bort til Noreg, vore fisk i britiske farvatn. Men sjølv om britane no forlèt EU, skal dei andre EU-landa framleis få fiske like mykje torsk i Barentshavet, opplyser fiskeriministeren.
«Noreg er framleis folkerettsleg forplikta til å tilby EU 4,14 % av totalkvota for torsk. Dette vert ikkje endra, sjølv om overgangsperioden for Storbritannia går ut ved årsskiftet», skriv Ingebrigtsen.
Den vurderinga er Peter Ørebech usamd i.
– Avtalen Noreg inngjekk med EU, hadde som føresetnad at Storbritannia var medlem. Når britane er ute, må det eventuelt lagast ein ny avtale med EU, seier Ørebech.
– Eg er viss på at norske fiskarar ikkje er nøgd med å få EU-papirfisk i Nordsjøen i byte for godt betalt norsk-arktisk torsk. Om statsråden spør fiskarar i Nord-Noreg om dei vil byte bort 21 518 tonn torsk til ein verdi på kring 850 millionar kroner for å sleppe litt til i EU-hav vest av Irland og i Grønlands sone, er svaret blankt nei. Det er som å byte bort diamantar mot ei pose klinkekuler.
– Det ligg absolutt eit potensial for konflikt her.
Trond Bjørndal, professor
Fleire artiklar
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.
President Joe Biden og visepresident Kamala Harris i august 2023. Den økonomiske politikken deira bidrog til å få ned arbeidsløysa, men inflasjonen som tok av i 2022, gjorde større inntrykk.
Foto: Evan Vucci / AP / NTB
Harris blir heimsøkt av inflasjonen
Kanskje vart presidentvalet i USA 2024 avgjort ved bensinpumpene og i matbutikkane.
Noreg er på tredjeplass i kokainbruk i Europa.
Foto: Beate Oma Dahle / NTB
– Meiningslaust å straffe sjuke
Ronny Rene Raveen, tidlegare politimann og rusmisbrukar, vil ha avkriminalisering av rusmisbrukarar og unge opp til 25 år.