1994

EØS-avtalen trer i kraft i Noreg og gjev rett til fri rørsle av varer, tenester, personar og kapital innanfor heile EØS-området, som då omfatta 15 EU-land og dei tre EFTA-landa Noreg, Island og Liechtenstein.

2004

EU og EØS vert utvida med 10 nye sør- og austeuropeiske medlemsland. Tre år seinare vert også Romania og Bulgaria medlemmer, og i 2013 kjem Kroatia med.

2008

Eksporten av stønader har auka og dei samla utbetalingane via Nav internasjonalt utgjer dette året 4,3 milliardar kroner. Det er nær ei dobling frå 1998. I same periode har dei samla trygdeutbetalingane auka med 13,2 prosent.

2011

Utgreiinga frå Velferds- og migrasjonsutvalet/ Brochmann-utvalet vert lagd fram. Den slår fast at «(a)dgangen til fri bevegelighet for personer, herunder retten til å eksportere trygderettigheter, er et kjernepunkt i EØS-avtalen. Innenfor denne avtalen er det lite rom for nasjonal tilpasning. Et unntak gjelder adgangen til eksport av dagpenger».

2012

EU-revidert trygdeforordning vert teken inn i norsk lov. Artikkel 21 i forordninga seier at ein person som er busett i eller oppheld seg i eit anna EØS-land, har rett til same kontantytingar frå trygdeordninga han er medlem av, som han ville hatt i eigen stat. Same år dobla Nav talet på «anmeldelser» mot personar som fekk trygdeytingar i utlandet, frå 43 i 2011 til 85 i 2012, og i løpet av dei tre neste åra meir enn dobla talet seg igjen, ifølgje VG.

2013

Høgre og Frp dannar regjering og seier i regjeringserklæringa at dei vil «vurdere tiltak som kan begrense og stanse trygdeeksport, men innenfor de internasjonale avtalene Norge er bundet av».

2014

Ei interdepartemental arbeidsgruppe av personar frå fem departement og frå Regjeringsadvokaten kartlegg korleis det er mogleg å avgrense eksport av trygdeytingar. Dei konkluderte med at det å stille krav om bustad i Noreg er i strid med EØS-reglane, og at strenge krav til opphaldstid eller løpande opphald i Noreg også er forbode. Rapporten vert ikkje offentleggjord.

2017

Trygderetten, ankeinstans for vedtak etter folketrygdloven, byrjar å oppheve avgjerder frå Nav som ikkje tek omsyn til EUs trygdeforordning, og melder frå om at Navs praksis er feil.

Regjeringa legg fram stortingsmeldinga Eksport av norske velferdsytelser, som seier at «(g)jennom EØS-avtalen har mottakerne rett til å eksportere de aller fleste ytelsene, herunder sykepenger og arbeidsavklaringspenger, til land innen EØS».

2018

Like før jul varslar Trygderetten at han vil be EFTA-domstolen vurdere den norske regelbruken. Nav varslar Arbeids- og sosialdepartementet om saka.

2019

Nav og Arbeids- og sosialdepartementet har møte om varselet frå Trygderetten, og Nav tilrår å endre praksis. Endringa får samtykke frå departementet ein månad seinare, og Nav stoppar behandlinga av saker som gjeld utanlandsopphald i EØS-område i påvente av rettsleg avklaring.

17. september får politidistrikta melding om feiltolkinga, og ein månad seinare vert Riksadvokaten, som har ansvaret for påtalestyresmaktene, varsla.

21. oktober konkluderer Regjeringsadvokaten med at det er snakk om feil rettsbruk i alle saker om opphald i EØS-området sidan innføringa av EUs trygdeforordning i 2012. Ei veke etterpå, 28. oktober, vert feilpraktiseringa offentleggjord.

2020

Eit regjeringsutnemnt granskingsutval kjem til at det kan vere snakk om feil rettsbruk tilbake til 1994, og konkluderer med at verken Nav, ulike regjeringar, påtalestyresmaktene, domstolane eller advokatar har teke nok omsyn til EØS-retten i praktiseringa av trygderegelverket.

2021

Eit regjeringsutnemnt trygdekoordineringsutval føreslår fleire endringar i norsk trygdelovgjeving for å tydeleggjere rettane som følgjer av EØS-avtalen. Utvalet meiner stønader til personar med åleineomsorg for barn også er omfatta av EØS-reglar. Når regjeringa eitt år seinare legg fram forslag til endringar i folketrygdloven, baserer ho seg likevel på at slike stønader ikkje er omfatta.

2022

EFTA-domstolen slår fast at overgangsstønaden for einslege forsørgjarar er omfatta av trygdeforordninga i EØS-avtalen, og at Noreg såleis har praktisert endå ein trygderegel feil i årevis.

Stortinget gjer fleire korrigeringar i regjeringas forslag til endringar i folketrygdloven.

Kjelder: NOU 2011:7 Velferd og migrasjon. Den norske modellens framtid, NOU 2020: 9 Blindsonen, Utgreiinga «Eksport av velferdsytelser» (2014), nav.no, Stortinget, NTB, VG.