Det hender at skrivande folk blir bedne om å tala i ymse forsamlingar. Skribentar er lettsmigra folk. Og før ein stakkar veit ordet av det, står han framfor møtelyden – utan ord.

Der sit kan hende politikarar i salen, menneske som skribenten kan ha kome i skade for å spotta i spaltene sine. No er det dei som kan kaldflira.

«Hrmm. Gode møtelyd...», seier skribenten, og innser til si nakne skrekk at talekunst – retorikk, ars bene dicendi, som grekarane utvikla 500 år før Kristus og romarane perfeksjonerte i antikken – er ein kunst han ikkje kan. Det var jo difor skribenten blei skribent, og ikkje prest eller politikar. For å få sitja tørt og trygt i skrivarstova, slå opp i Retorisk leksikon av Tormod Eide om han skulle trenga det, og fillerista land og folk, med rettetasten, angreknappen og redaktøren i ryggen. Utan å bli sett.

Retorikaren har på si side berre eitt einaste støtteapparat: talarstolen. Den klorer eg meg fast til, lyfter blikket og stirer med dubitatio, aporí og usminka gru mot ein fullsett sal.

Anar møtelyden gråten og glømsla som herjar, ser dei at halsen trutnar og kroppen skjelv?

Nei, fylkesordføraren på fyrste benk studerer meg med eit ope og nesten interessert blikk. Som om alt var som det skulle vera.

Trur han dette er ein kunstpause?

Capitátio benevoléntiae! Det er einaste utvegen når ein målar seg ordlaust inn i eit hjørne av ein stappfull sal. Leksikonet på kontoret fortel at det tyder «trakting etter velvilje», og det er ein velprøvd teknikk når alt anna slår talefeil. Quintilian sa: «Talarar som er hjelpelause, blir møtte med ein naturleg velvilje.»

Den gamle har rett! Etter 25 minutt med digressio disposito, digtessio proposito, digressio improviso og digressio prosapodosis, ser eg at fylkesordfuraren applauderer, lett. Og snipp, snapp, snute, då var taletida ute.

Pyntinga ved skrivebordet kan ta til. Og ikkje før eg ser kva eg har skrive, kjem eg på kva eg skulle ha sagt. Men då er det for seint.

Jox