Smittefare frå svenske tilstandar
Fornyinga skal koma frå dei gamle når nordisk sosialdemokrati leitar etter ein ny dag.
Ap-leiar Jonas Gahr Støre undrar seg på om det er lettare eller vanskelegare for framandkulturelle å bli inkluderte og integrerte i Arbeidarpartiet nå enn då Martin Tranmæl var dørvaktar.
Foto: Terje Pedersen / NTB scanpix
hompland@online.no
Jonas Gahr Støre skal ha sete oppe heile natta og fått ny glød i augo då han las Helge Røeds biografi om Ole Colbjørnsens livsløp og tiltak. Han var ein fortapt son som vende heim med ein politisk gjøkalv til eit svolte parti. Eller rettare sagt: Han kom inn utanfrå, blei sett og høyrt og vann fram. Støre undrar seg på om det er lettare eller vanskelegare for framandkulturelle å bli inkluderte og integrerte i Arbeidarpartiet nå enn då Martin Tranmæl var dørvaktar. Full assimilering er for mykje å venta.
ETTER EIN OVERDOSE av Ola Tiltak kallar Støre seg styringsoptimist. Han seier ikkje lenger at aukande sosial ulikskap er ei nærast naturlovaktig følgje av globaliseringa. Men som Colbjørnsen meiner han det er lite å henta til dagsaktuell politikk hos tåkefyrstar som Marx, Engels og Lenin. Gerhardsen er kanskje eller ikkje rett medisin.
«Vi kan ikke lave Colbjørnsen om igjen i 2018», innser Støre. Men han har lært at Arbeidarpartiet må by på praktiske og truverdige reformer med trepartssamarbeid og forhandlingsøkonomi i sentrum. Blandingsadministrasjon nemner han ikkje.
STØRE HAR LAGT BAK SEG studieturane til Blair for å læra av «New Labour», men er ingen tilhengar av Jeremy Corbyns nygamle variant. Han er der han var som stabssjef for Jens Stoltenberg i den mislykka første regjeringa hans: Ikkje til høgre, ikkje til venstre, men stødig og rett fram. Problemet er at den som vil halda stø kurs, må kjenna undervasskjera, vita kvar ein kjem frå, kva ein vil og kvar ein skal.
Det er såpass forvirrande at den ideologske leiestjerna Erna har fått det for seg at Arbeidarpartiet på ny er blitt revolusjonært. Grunnen er at dei vil høyra på folkefleirtalet i Finnmark og ikkje bøyer seg for det knappe storingsfleirtalet som to gonger har sagt «økseskaft» til ei regional tvangsreform – uansett kva spørsmålet har vore. Tvers igjennom Monica Mæland til siger, liksom.
DEN SVENSKE tilstanden etter valet er at taparen Stefan Löfven vil gravleggja blokkene og samla alle gode og anstendige krefter i lugne og trygge forlik. Medan Socialdemokraterna var ute og bada, har andre parti forsynt seg glupsk av sosialdemokratisk historie og retorikk. Populistske konkurrentar til høgre og venstre meiner seg betre til å tolka folkets vilje. Det moderate høgrepartiet okkuperte kampen mot utanforskap. Sverigedemokraterna har flytta inn i folkhämmet og vil måla det kvitt med sossarnas gamle løfte: «Ordning och reda».
I Noreg har Høgre prøvd seg med liknande øvingar. Framstegspartiet stel klassiske arbeidarpartiveljarar og kallar seg det nye arbeidarpartiet. Ayn Rand er stadig obligatorisk pensum, men dei les også Tillitsmannen og hyllar Einar Gerhardsen, for på hans tid var det få innvandrarar og stor framgang for småkårsfolk.
Arbeidarpartiet strevar med å tenna gløden i eigne rekker, men Støre har fått ein forvitneleg heiagjeng av privatpraktiserande rådgjevarar med klare tankar om kva Partiet må satsa på for å finna att seg sjølv og veljarane. Dei kjem med gode råd til eit parti dei ikkje røystar på – omtrent som professor emeritus Bernt Hagtvets omsorg for eit anstendig og verdikonservativt Høgre.
I KLASSEKAMPEN blir Støre intervjua så velvillig som det knapt er gjort med partikoryfear sidan partipressas dagar, då Arbeiderbladet var eit propagandaorgan og Egil Sundar skamrosa Kåre Willoch i Aftenposten kvar dag.
Redaktør emeritus Bjørgulv Braanen manar til brei front og samling om Arbeidarpartiet som berande kraft mot trugsmålet frå høgre. Om SV og Rødt veks for mykje, er det slutt for alle harde voner om samarbeid med Kristeleg Fokeparti, og dei lunde teigane i Senterpartiet kan bli borte i eit nasjonalkonservativt grunneigarparti.
Våpendragaren Mímir Kristjánsson, tidlegare leiar av Raud Ungdom, har skrive bok der han tolkar kva Gerhardsens ville ha gjort i dag. Nå samlar han folk rundt seg på vandringar i Oslos gater i dei sosiale og politiske fotefara til landsfaderen. Det er frå dei gamle fornyinga skal koma, men til protest frå dei siste dagars heilage museumsvaktarar i den raude rørsla; dei står fjernt når Klassekampen rosar Støre og klassesviket.
PRESISERING (jf. Sideblikk 31. august). Av moglege scenario for norske kommunar skal det ikkje herska tvil om kva Byråsjefen ønskjer – til beste for land og folk: Han er mest husvarm i StatKom, der sentralforvaltninga styrer stramt og reviderer strengt for å sikra rettferdig likskap i og mellom kommunar. Men han er fatalistisk realist, så han reknar det som mest sannsynleg at det endar med eit differensiert modulsystem der store og små fylke og kommunar har ansvar og oppgåver i høve til kor reduserte eller robuste dei er. For at ein slik modell skal vera berekraftig, må det vera store rom for byråkratisk skjønn og nøytral, målbar og fagleg fornuft.
Men Byråsjefen vil ikkje ha på seg at han er sentralist. Han har til dømes ingen problem med å gå med på å desentralisera tippemidlane dersom regionane rapporterer fordeling, forbruk, føremål og resultat kvar veke.
Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
hompland@online.no
Jonas Gahr Støre skal ha sete oppe heile natta og fått ny glød i augo då han las Helge Røeds biografi om Ole Colbjørnsens livsløp og tiltak. Han var ein fortapt son som vende heim med ein politisk gjøkalv til eit svolte parti. Eller rettare sagt: Han kom inn utanfrå, blei sett og høyrt og vann fram. Støre undrar seg på om det er lettare eller vanskelegare for framandkulturelle å bli inkluderte og integrerte i Arbeidarpartiet nå enn då Martin Tranmæl var dørvaktar. Full assimilering er for mykje å venta.
ETTER EIN OVERDOSE av Ola Tiltak kallar Støre seg styringsoptimist. Han seier ikkje lenger at aukande sosial ulikskap er ei nærast naturlovaktig følgje av globaliseringa. Men som Colbjørnsen meiner han det er lite å henta til dagsaktuell politikk hos tåkefyrstar som Marx, Engels og Lenin. Gerhardsen er kanskje eller ikkje rett medisin.
«Vi kan ikke lave Colbjørnsen om igjen i 2018», innser Støre. Men han har lært at Arbeidarpartiet må by på praktiske og truverdige reformer med trepartssamarbeid og forhandlingsøkonomi i sentrum. Blandingsadministrasjon nemner han ikkje.
STØRE HAR LAGT BAK SEG studieturane til Blair for å læra av «New Labour», men er ingen tilhengar av Jeremy Corbyns nygamle variant. Han er der han var som stabssjef for Jens Stoltenberg i den mislykka første regjeringa hans: Ikkje til høgre, ikkje til venstre, men stødig og rett fram. Problemet er at den som vil halda stø kurs, må kjenna undervasskjera, vita kvar ein kjem frå, kva ein vil og kvar ein skal.
Det er såpass forvirrande at den ideologske leiestjerna Erna har fått det for seg at Arbeidarpartiet på ny er blitt revolusjonært. Grunnen er at dei vil høyra på folkefleirtalet i Finnmark og ikkje bøyer seg for det knappe storingsfleirtalet som to gonger har sagt «økseskaft» til ei regional tvangsreform – uansett kva spørsmålet har vore. Tvers igjennom Monica Mæland til siger, liksom.
DEN SVENSKE tilstanden etter valet er at taparen Stefan Löfven vil gravleggja blokkene og samla alle gode og anstendige krefter i lugne og trygge forlik. Medan Socialdemokraterna var ute og bada, har andre parti forsynt seg glupsk av sosialdemokratisk historie og retorikk. Populistske konkurrentar til høgre og venstre meiner seg betre til å tolka folkets vilje. Det moderate høgrepartiet okkuperte kampen mot utanforskap. Sverigedemokraterna har flytta inn i folkhämmet og vil måla det kvitt med sossarnas gamle løfte: «Ordning och reda».
I Noreg har Høgre prøvd seg med liknande øvingar. Framstegspartiet stel klassiske arbeidarpartiveljarar og kallar seg det nye arbeidarpartiet. Ayn Rand er stadig obligatorisk pensum, men dei les også Tillitsmannen og hyllar Einar Gerhardsen, for på hans tid var det få innvandrarar og stor framgang for småkårsfolk.
Arbeidarpartiet strevar med å tenna gløden i eigne rekker, men Støre har fått ein forvitneleg heiagjeng av privatpraktiserande rådgjevarar med klare tankar om kva Partiet må satsa på for å finna att seg sjølv og veljarane. Dei kjem med gode råd til eit parti dei ikkje røystar på – omtrent som professor emeritus Bernt Hagtvets omsorg for eit anstendig og verdikonservativt Høgre.
I KLASSEKAMPEN blir Støre intervjua så velvillig som det knapt er gjort med partikoryfear sidan partipressas dagar, då Arbeiderbladet var eit propagandaorgan og Egil Sundar skamrosa Kåre Willoch i Aftenposten kvar dag.
Redaktør emeritus Bjørgulv Braanen manar til brei front og samling om Arbeidarpartiet som berande kraft mot trugsmålet frå høgre. Om SV og Rødt veks for mykje, er det slutt for alle harde voner om samarbeid med Kristeleg Fokeparti, og dei lunde teigane i Senterpartiet kan bli borte i eit nasjonalkonservativt grunneigarparti.
Våpendragaren Mímir Kristjánsson, tidlegare leiar av Raud Ungdom, har skrive bok der han tolkar kva Gerhardsens ville ha gjort i dag. Nå samlar han folk rundt seg på vandringar i Oslos gater i dei sosiale og politiske fotefara til landsfaderen. Det er frå dei gamle fornyinga skal koma, men til protest frå dei siste dagars heilage museumsvaktarar i den raude rørsla; dei står fjernt når Klassekampen rosar Støre og klassesviket.
PRESISERING (jf. Sideblikk 31. august). Av moglege scenario for norske kommunar skal det ikkje herska tvil om kva Byråsjefen ønskjer – til beste for land og folk: Han er mest husvarm i StatKom, der sentralforvaltninga styrer stramt og reviderer strengt for å sikra rettferdig likskap i og mellom kommunar. Men han er fatalistisk realist, så han reknar det som mest sannsynleg at det endar med eit differensiert modulsystem der store og små fylke og kommunar har ansvar og oppgåver i høve til kor reduserte eller robuste dei er. For at ein slik modell skal vera berekraftig, må det vera store rom for byråkratisk skjønn og nøytral, målbar og fagleg fornuft.
Men Byråsjefen vil ikkje ha på seg at han er sentralist. Han har til dømes ingen problem med å gå med på å desentralisera tippemidlane dersom regionane rapporterer fordeling, forbruk, føremål og resultat kvar veke.
Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.
Den som vil halda stø kurs, må kjenna undervasskjera, vita kvar
ein kjem frå og kvar ein skal.
Fleire artiklar
Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.
Foto: Frederik Ringnes / NTB
Husforsikring i hardt vêr
Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?
Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.
Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB
Vestre må avslutte konflikter og beklage
«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»
Teikning: May Linn Clement
Tid for realitetsorientering
Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.
Ruslan Gorovij sender pengane han tener som artist, heim til Kyiv, der vener kjøper vedlass til ukrainarar som treng varme i vinter.
Foto: Ukrainian online sales
Eit nytt lovframlegg som legg opp til at det skal bli straffbart å selje ulovleg hogd skog, vil ikkje minst råke folk i øydelagde hus.
James Rebanks på Lillehammer sist veke.
Foto: Morten A. Strøksnes
Ein mann for alle årstider
LILLEHAMMER: Etter å ha skrive to svært populære bøker om landbruk og sauehald hamna James Rebanks i ei krise som førte han til eit dunvær på Helgeland.