Fotball-VM

Per Egil Hegge

per.egil.hegge@aftenposten.no

Det kan verka forhasta å kåra meisteren før avsparket har gått for den første kampen, men Mutko har for vane å vinna mot høge odds.

På imponerande vis har han gong på gong vridd nederlag til triumf gjennom ein lang karriere som idrettsbyråkrat. Mellom dei han har utmanøvrert, er den legendariske ishockeystjerna Vjatsjeslav Fetisov, ein jamaldring som vart idrettsminister i 2002, og som i mange år var ein av dei idrettsmennene Vladimir Putin sette aller høgst. Mutko tok plassen hans i 2008, akkurat i tide til at han (Mutko) fekk ansvaret for at det gjekk så urimeleg dårleg for Russland i Vancouver-OL i 2010. Også dette tilbakeslaget overlevde han. Og da både den internasjonale OL-komiteen og Richard McLaren gav Mutko skulda for det russiske jukseopplegget med systematisk utbytting av urin- og blodprøver i Sotsji i 2014, var det viseministeren som måtte gå, medan Mutko berga skinnet enda ein gong og fekk æra for at Russland vart beste nasjon. Det var noko anna enn den usle og vanærande 11.-plassen i Vancouver.

Stort budsjett

Men det var ikkje heilt greitt å halda fram som idrettsminister etter alt bråket omkring Sotsji-medaljane, jamvel om russarane nekta blankt for at dei hadde juksa med prøver og kontroll. Da han i staden vart utnemnd til visestatsminister med ansvar for byggjeprosjekt, var folkehumoren i Russland kvikk som vanleg: «Kva får du når du blandar meldonium i betongen?» (Meldonium er eit forbode stimulerande stoff som har ført til at fleire russiske idrettsmenn og -kvinner har fått karantene.) Makt får du òg, Mutkos byggje- og anleggsbudsjett for det som har med idrett i Russland å gjera, er på tusen milliardar rublar i året.

Alle budsjett har sprokke som morkne ballongar sidan den tid, ikkje minst fordi rubelkursen har stupt, og det kvikt etter at Krim vart «flytta» frå Ukraina til Russland i 2014. Tusen milliardar rublar er da heller ikkje stort meir enn 200 milliardar kroner, og landet er stort, så pytt pytt. Situasjonen er ikkje ulik opplegget i Noreg når det skal byggjast transportable smørebuer: Det kan vanskeleg verta dyrt eller stort nok.

Eit namn i fotballverda

Og Mutko har ikkje vore framand for å bruka pengar. Det var han som representerte Russland på FIFA-møtet i Zürich og la fram den russiske søknaden om å få fotball-VM. Dette var i Sepp Blatters og Michel Platinis glade og gode dagar, så det gjekk greitt. Mutko hadde i god tid skaffa seg eit namn i fotballverda, først som direktør for fotballaget Zenit i heimbyen St. Petersburg. I 1990-åra arbeidde han ei tid i byadministrasjonen og vart godt kjend med viseborgarmeisteren, Vladimir Putin. Da Putin vart henta til Moskva i 1996, først som stabssjef for president Boris Jeltsin, fekk Mutko det rådet at han skulle arbeida vidare på rådhuset i «den andre hovudstaden». Men det var da han satsa på fotball, og han vart leiar for det nasjonale russiske fotballforbundet i 2005. Den byråkraten som måtte vika plassen, hadde ingen planer om å pensjonera seg, men korrupsjonsgranskingskontoret i FSB, det hemmelege politiet, såg annleis på saka.

Ikkje truga

I striden med Fetisov valde Mutko å tilsetje folk som Fetisov hadde sparka, i fotballforbundet. Begge rapporterte til Putin om at den andre valde korrupte medarbeidarar. Det meste tyder på at Putin trudde meir på Mutko enn på Fetisov. Putin kan ha hatt sine grunnar til det; eit toppunkt på Fetisovs rulleblad var at han kjefta opp sjølvaste forsvarsministeren, krigshelten Jazov, på kontoret hans da Jazov ikkje ville gje han lov til å spela profesjonell ishockey i USA. Fetisov smelte med døra, reiste til Detroit og vart toppspelar i National Hockey League. Verst var det kanskje at møtet mellom Fetisov og marskalk Jazov vart filma.

Vitalij Mutko vert nok filma under fotball-VM no i juni, men det er ingen grunn til å tru at det vil gå ut over president Putin. Mykje skal gå svært gale før Mutkos plass på toppen av pallen er truga.