Andreas Hompland

hompland@online.no

Romsleg offentleg økonomi og tillit mellom folk og til styresmaktene har ført Noreg rimeleg velberga gjennom pandemien. Også i høve til land me elles samanliknar oss med, og det er alltid ein faktor som skaper nasjonalt samhald og hornmusikk i brystet.

Delt omsorg og ansvar er eit gode i krisetider, men det er vanskeleg å smi slikt om til partipolitikk. Nokre skilnader i politisk handverk har det vore: Opposisjonen har prøvt å få fram at dei har pressa regjeringa til endringar når det gjeld grensekontroll, bedrifts­støtte og permisjonsreglar. Men det har vore immunitet mot å lansera ein heilt annleis pandemipolitikk.

Når alle har vore med i løpet i den same båten, er det lite å henta på å bryta den pandemiske borgfreden. Det blir lett oppfatta som masete og småleg når det er dei store grepa som tel. I valkampen er det ei politisk bakside av tillit, kompromiss og samforstand.

UNNTAKSTILSTANDEN har styrkt regjeringas kommandoposisjon. Ho har forvaltninga og ekspertisen i ryggen og har hand om dei akutte knappane. Heile tida er det tale om dilemma og vanskelege vurderingar og prioriteringar. I realiteten er det eit delt ansvar mellom faglege og politiske styremakter, men ein armlengds avstand er eit ryddig systemkrav.

Det er ei utfordring for
partane å balansera mellom å ta ære for det som er vellykka, og gje andre skulda for det som er mislykka. Men det ligg fast at regjeringa har siste ord og kan sjonglera mellom å følgja faglege råd og syna handlekraft ved å la vera eller skjera gjennom – enten føre var eller etter snar.

I HØGRE ER DEI vonbrotne over at partiet ikkje har fått nok heider for at regjeringa, Erna og Høie har leia landet gjennom pandemien. Folkets tillit og takksemd for styring og stø kurs var ikkje djup nok og varte ikkje lenge nok.

I lange tider svevde Høgre høgt på at folket flokka seg rundt flagget, men så blei det sushi på Geilo og rot med reglar, karantene og vaksinefordeling. Ei regjering som vil ha ære for solskinet, må også ta ansvar for regnet. Stjerna Erna har falma like sterkt som fotballklubben Brann.

DET ER DATA som tel, men det gjer også datoen 13. september. Regjeringa klarte ikkje å la vera å la seg freista til å gje inntrykk av at då skulle dei syta for at det meste ville vera normalt.

Ingen andre parti har våga å opponera mot den populære gjenopninga, sjølv om smittetala eksploderer så kraftig at styresmaktene har bytt parameter frå smitte til innlegging på sjukehus, mens ungdom står i lange testkøar utanfor telt frå sivilforsvaret og sjølvtesting er blitt obligatorisk skulefag.

KVA SKAL EIN SEIA om Senterpartiets skuffande avling i dette pandemiåret, nå som grøda skal haustast inn? Vertinna vil helst ikkje snakka om det, ho som lét seg forføra i den frodige åkeren og førehandsrøysta på Vedum då Senterpartiet låg på topp og var på sitt mest potente.

Byråsjefen, som følgjer med i alt som skjer på det norske teatret, legg ut om at faren for overspel er stor når manuset er tynt. Han meiner Vedum svevde så høgt at han trudde han var slåttekar i himmelen, men Guds grøne enger tørka inn.

For Spaltisten er det naturleg å gripa til sportsmetaforikk: Det gjeld å vera best når det gjeld. Senterpartiet var for tidleg i form. Dei trudde dei kunne surfa på bølgjene mot elite og sentrum i distrikt og dalar, og ta Bøhler med i dragsuget. Men dei hadde ikkje musklar til den uventa tøffe innspurten, så det enda med mjølkesyre i låra og strekk i leggane og i laget.

Då det tok til å butta, kom Senterpartiet i villreie om treningsopplegget. Dei la inn hardare sprintdrag og fleire
retoriske rykk. Mens Raudt prøver å gløyma og mima bort dei revolusjonære programpostane og gløyma si kommunistiske fortid, tok Vedum til å ropa på grøn revolusjon – gjennomført av oljearbeidarar i raude og oransje kjeledressar.

SENTERPARTIET HAR ALDRI halde seg med nokon original utanrikspolitikk. Det har ikkje Framstegspartiet heller, men dei har Tybring-Gjedde. Som livbøye i innspurten tar dei ein ekstrarunde til Afghanistan og asyl i nærområda.

I klimapolitikken er dei to partia på menneskeskapt bortebane og spelar for same publikum. Sylvi Listhaug, som blei boren til Frp-toppen på gullstol og elles kan snakka for seg sjølv, har lært seg senterpartiutgåva av føre-var-prinsippet: Vi skal telja med skogen og planta tre.

SALIG HENRY VALEN formulerte ein grunnregel om parti og veljarar på vandring: Val er ikkje lenger klassekamp, men kampen om å koma på dagsorden.

Senterpartiet hadde si nådetid der, men det var ikkje berekraftig, og bakom song pandemien. Framstegspartiet har kjempa febrilsk for å koma på dagsordenen etter at dei braut ut av den kjedelege Erna-regjeringa og blei eit offer. Listhaugs nye mantra er at høgrefolk må røysta på Framstegspartiet, for Høgre er avhengig av eit sterkt Frp for å kunna føra høgrepolitikk.

Senterpartiet har lenge briska seg med å vera på sikker pallplass. Men med haltande målgang kan lånte diesel­veljarar frå Framstegspartiet finna tilbake til originalen, slik at Senterpartiet hamnar på den forsmedelege fjerdeplassen.

Andreas Hompland er sosiolog og skribent.