ANDREAS HOMPLAND

hompland@online.no

Høyr kor det stormar der ute, her er det fredfullt og tyst. Vekselvis dreier det seg om «borgarleg kaos» og raudgrønt rot.

For tida vil Solberg ha det til at regjeringa hennar er det kjende og stabile. Faktum er ei svak mindretalsregjering på det fristilte Framstegspartiets nåde, og dei vil ikkje garantera for ei regjering dei ikkje er med i. Dei vil slett ikkje regjera saman med dei små tullepartia, og det er gjensidig. Om «borgarleg» side skulle behalda fleirtalet etter valet i haust, er det heilt uvisst kva slags mindretalsregjering som vil vakla vidare: Høgre og dei to minipartia, Høgre og Framstegspartiet, eller Høgre aleine.

DEN ANDRE DELEN av den politiske regnbogen har forplikta seg til å kvitta seg med Solberg-regjeringa. Utover det er mykje i flyt, og spora frå dei ulike samarbeidskonstruksjonane i Solberg-regjeringa skremmer. Slik er posisjonane:

Arbeidarpartiet vil i regjering med Senterpartiet og SV, men ikkje med MDG og Raudt. Dei vil heller ikkje ha ein bindande avtale med det raudaste og det grønaste partiet.

SV vil også gjenoppliva den raudgrøne regjeringa, men trekka med seg MDG og Raudt – om ikkje i regjering, så som faste avtalepartnarar.

Senterpartiet vil i regjering med Arbeidarpartiet igjen, men utan SV.

MDG, som er «prinsipielt» blokkuavhengig, vil byta ut Solberg med Støre. Dei kan tenka seg inn i regjering, men det vil ikkje Arbeidarpartiet, og slett ikkje Senterpartiet, som helst bruker MDG til låtteløye.

Raudt er for regjeringsskifte, men vil stå utanfor. Dei vil verken vera «dørmatte» eller fraseradikale, men ha ein forpliktande samarbeidsavtale, om regjeringa skulle vera i mindretal eller fleirtal.

DETTE ER EIT SPEL som ikkje blir avklart før valet, men summen er at dersom det blir raudgrønt fleirtal på Stortinget, blir det ei raudgrøn regjering med tyngdepunkt i Arbeidarpartiet og Senterpartiet. Med SV på lasset blir det truleg ei fleirtalsregjering, men Senterpartiet held døra på gløtt for å regjera i mindretal. Det vil Arbeidarpartiet og partia til venstre unngå, for det opnar for ei administrerande sentrumsregjering som kan køyra slalåm og søka samarbeid til høgre.

At Senterpartiet for tida er større enn Arbeidarpartiet på meiningsmålingar, og at Støre har vist utanriksministerkompetanse som kommentator til den amerikanske galskapen, endrar ikkje bildet. Det er eit spørsmål om konstellasjonar, ikkje kjøtvekt. Ein må langt utpå landet for å sjå Vedum i statsministerstolen. Dei andre raudgrøne vil ikkje kjempa for det, og knapt nok Senterpartiet. Og det er Støres siste sjanse – både til å bli statsminister og til å halda fram som leiar i Arbeidarpartiet.

I DET TIDLEGARE så statsberande styringspartiet er lite på stell. Det er ikkje vilje til samling i bånn, eller full eldhug om eit program som alle skryter av – dersom det berre nådde gjennom støyen. Kravet om klar tale er kontraproduktivt i eit koalisjonsparti som nødvendigvis må tala med fleire tunger.

Partiet er fullt av frustrerte folk på alle nivå, og fleire blir det med fallande galluptal. Dei rører i opprørt vatn, støyper kanner og uttaler seg villig vekk om dårleg leiarskap og interne problem. Villreia er stor: Skal dei lita på Senterpartiet, som har stasa seg opp med avlagde sosialdemokratiske klede og står fram som ei naudhamn for vanlege arbeidsfolk, halda tann for tunge eller gyva laus på det for tida usårlege samarbeidspartiet som sluker A-veljarar landet rundt?

Etter at generalsekretæren i Framstegspartiet, Geir Andersson Almåsvold Mo, stal Tillitsmannen av Einar Gerhardsen, har ikkje Partiet klart på få boka tilbake. Ikkje eingong Gro er i posisjon til å mana folk til halda kjeft, smila breitt, vera glødande og omtala partifellar med fagnad.

HOGGESTABBEN er Jonas Gahr Støre, både internt og eksternt. Solide partifolk ymtar frampå om å byta han ut på landsmøtet i vår, eller i det miste «våge å ta debatten». Partiet er lekk i fleire endar og treng ein røyrleggar. Leppa frå Grorud, Thorbjørn Berntsen, peikar på nevøen Raymond Johansen, som takkar nei, men synest det er hyggeleg å bli trekt fram. Fagorganiserte røyster lanserer LO-leiaren Hans Christian Gabrielsen. Andre vil henta heim Jens Stoltenberg, som har jobba i Brussel som pengeinnkrevjar for Trump. Når superveteranen Yngve Hågensen tyr til bannord i forsvar av den formuande Støre, avslører VG at det var partikontoret som skreiv kronikken med påhalden penn.

JONAS GAHR STØRE er blitt eit personifisert trekkpapir for stort og smått, detaljar og prinsipielle spørsmål: munnbind på trikken, kristentru, arveavgift eller EØS-avtalen, som er hans ektefødde barn.

Der Vedum flirer seg gjennom utagerande publikumsfrieri, blir mykje av det Støre gjer, gale. Om det så er at han la ut ei melding på Facebook med varme og vakre minneord om den demente mora som er død, med takk til sjukeheimen for «raushet og omtanke». Statusen gjekk ikkje berre til nære «venner», men til ei breiare ålmente, blei fanga opp av NTB og spreidd i norsk presse: «Ta vare på hverandre der ute. Det er kjærligheten og de gode ordene som blir stående.»

Byråsjefen meiner det er på sin plass å diskutera samanblandinga av det private og det offentlege i politikken. Intimitetstyranniet er ein uting som breier om seg, så det er urettferdig at dette skal hektast på Støre. Men sånn er det altså for tida.

Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.