Andreas Hompland

hompland@online.no

Kuppforsøk, kallar Byrå­sjefen lobbyeringa for Jens Stoltenberg som sentralbanksjef og styreleiar for Statens pensjonsfond utland. Nokre har snakka saman, sådd ideen og gjødsla han offentleg, slik at han kan mognast, og stillinga haustast inn.

Byråsjefen nektar ikkje for at kandidaten er ein gild og dugande mann. Han har embetseksamen i sosialøkonomi og norsk rekord i permisjon frå Statistisk sentralbyrå, etter at Thorbjørn Berntsen fanga han inn som miljøstatssekretær før han hadde kome i gang med den deriverte forskinga.

DEN REVIDERTE utlysingsteksten er skreddarsydd for Stoltenberg. Han har leiarerfaring og har forvalta nasjonens kapital. Han er sekretær for generalane i Nato og har vore i Glasgow og grønvaska bombefly. I motsetnad til Nicolai Tangen har han ikkje ein kompliserande kjempeformue og ein kunstsilo som ballast. Han har ikkje krasja med ståmoped, men har nasjonal sportskapital frå tamreinjakt og skigåing i Nordmarka.

Men til liks med Tangen er han ein utflytta son som har gjort det stort i framande land. Dei rette folka meiner han må kallast tilbake for å frelsa folk og land. I vår skulle han vera statsministerkandidat og redda Partiet; nå er det Noregs Bank.

HANDLINGSREGELEN på 4 prosent av oljefondet blei oppfunnen på Stoltenbergs vakt. Han er justert ned til 3 prosent, men Stoltenberg kan ha som mål å senka han til 2 prosent. Det talet har han røynsle med som effektiv pengeinnkrevjar for Trump, og han kan vel bli like lojal mot Vedum som ein formelt uavhengig del av Forvaltninga. Det er ikkje som partifelle, men som lojal sjef for atommaktene i Nato at han kritiserer regjeringa for å villa observera kva 128 FN-land snakkar om når dei snakkar om ein traktat mot kjernevåpen.

DET VAR GRO som fann opp Jonas som sosialdemokrat, men det var Jens som tok han i berekraftig bruk som politikar.

Statsminister Støre har rimelegvis meldt seg inhabil i alt som har med tilsettinga å gjera dersom Stoltenberg seier ja til kallet. Det skulle berre mangla, meiner Byråsjefen og minner om at personleg integritet er noko anna enn habilitet. Ein gild embetsmann skal ikkje ha politiske bindingar og føringar eller kunna mistenkast for tilgodelappar.

Byråsjefen undrar seg på kor lenge denne ugildskapen skal vara, dersom Stoltenberg ikkje har vett til å seia nei. Kva gjer finansminister Vedum dersom Støre er inhabil, og den etter stillingsinstruksen uavhengige sentralbanksjef Stoltenberg fører ein rente- og pengepolitikk eller forvaltar oljefondet på tvers av regjeringas ønske?

DESSE SJEFØKONOMANE utanfor Forvaltninga som står fram på rad og hyllar Stoltenberg som betre kvalifisert enn den interne og nest beste dama, demonstrerer at dei ikkje forstår seg på habilitet, politikk, omdømme, konstitusjon og institusjonell sømd i den norske modellen.

Byråsjefen trur dei drøymer om ein opphøgd vismann som på fagleg grunnlag står over småleg og kortsiktig politikk, som vaktar av den sanne, samfunnsøkonomiske rasjonaliteten. Det minner om eit prestestyre med ein ayatolla på toppen av oljeformuen.

Byråsjefen lurer på korfor det skal stoppa der. Burde ikkje Stoltenberg i same slengen også bli forsvarssjef og leiar av Nobelkomiteen? Eller president, om ikkje monarkiet hadde stått i vegen?

VERTINNA MEINER Byråsjefen er for firkanta. Ho minner om at me er så få her i landet, så kvar fallen er ein bror og venn. Og dei som vender heim etter å ha vist verda at det er typisk norsk å vera god, skal me ta vel imot – som Oskeladden eller Peer Gynt, bløffmakaren som var seg sjølv nok og blir heidra for å ha tenkt stort, vist samfunnsansvar og markert Noreg internasjonalt.

Thorvald Stoltenberg fekk Peer Gynt-prisen i 1990. Jens delte prisen med Marit Bjørgen i 2012. Jan Egeland fekk han i 2005, Gro i 1997, Mona Juul og Terje Rød-Larsen i 1994. Thorbjørn Jagland har ikkje fått prisen, og heller ikkje Erik Solheim.

KALAMITETANE om sjefjobben i Noregs Bank dukka opp fordi åremålet i Nato er ute for Jens Stoltenberg (62). Han treng ei ventestilling, for han har mykje restarbeidskraft, har alt skrive Min historie og må i lojalitet venta med å skriva om åra i Nato. Dessutan er det for tida trongt i bøttekotta i Arbeidarpartiet. Thorbjørn, som blei på sin post i Europa til pensjonsalderen, har skrive om Jens og Martin, og Martin har skrive om Thorbjørn og Jonas, som på si side har skrive om å vera i bevegelse.

Kolberg skriv forresten betre enn dei andre, men det er fordi Hege Ulstein i Arbeiderbladet har skrive for han: skugge­skrivar, skuggeskrivar, skugge­­-
skrivar!

RETRETTSTILLINGAR er eit knapt gode. Kvar skal ein gjera av fortente politikarar når det ikkje lenger er vanlege statsrådars tur?

Det er tradisjon for å omplassera dei til fylkesmenn, men nokre har blitt ambassadørar eller statlege direktørar. Hareide er nyleg utnemnd til sjøfartsdirektør, og etter stengetid blei Bakke-Jensen smugla inn bakdøra i Fiskeridirektoratet.

Eit høveleg førebilete for Stoltenberg er rimelegvis den nordmannen som har vore høgast på strå utanlands: Trygve Lie, generalsekretær i FN 1946–1953. Då hans tid som løpargut for USA var ute, blei han fylkesmann i Oslo og Akershus. Den stillinga er ikkje ledig nå, for der er Valgerd Svarstad Haugland statsforvaltar. Men når Viken er oppløyst, opnar det seg for Stoltenberg i det hendelsesrike Buskerud amt.

Andreas Hompland er sosiolog og skribent.