Andreas Hompland

hompland@online.no

Pølsefestar, barbesøk og uhøvisk framferd på nachspiel vekker åtgaum. Diskusjon om habilitet og tilhøvet mellom politikarar, fraksjonistar og journalistar fekk ei ny omdreiing etter hurlumheien før Arbeidarpartiets landsmøte, som i pressa enda skuffande med tilløp utan hopp og sprang.

I medielauget meiner samstemte stormeistrar at kontakten med kjeldene må vera porøs. Mange veit mykje som ikkje kan skrivast, om det har kome frå styrte eller ustyrte lekkasjar, sladder i bøttekott eller frå spinndoktorar eller møbelhandlarar.

Å vera på fest er å vera på jobb. Det som blir sagt i uformelle settingar, skal ikkje refererast, men lagrast som informerte bakgrunnsinntrykk og gje grunnlag for pirrande journalistikk og innsiktsfulle analysar frå kommentariatet. Redaktørstyring må til når det skal sorterast mellom hummar og kanari og avgjerast om ein skal trykka skiten eller kanelen.

SPALTISTEN HAR VORE der og lar det ligga her. Men Byråsjefen minner om at det hende dei treftest på Tostrupkjelleren, med nedgang frå Dasslokket. Det var eit vasshòl for journalistar, politikarar, advokatar og folk av ymse slag som ville henga rundt og med. Juryen for Kjendistoppen trekte seg tilbake til det indre og avskjerma rommet, som blei kalla Holland etter ei elitepolitisk gruppering i førparlamentarisk tid.

Det normale lydnivået var høgt, og det var mange stormar i ølglas. Somme fann ein stillare krok for lågmælte og kanskje konspiratoriske samtalar. Men rett som det var, kunne låtten frå den humørfylte Arne Strand slå gjennom – salig vera den.

BYRÅSJEFEN LÅG LENGE ved universitetet og dreiv studentpolitikk, men han fullførte graden og fekk stilling som hjelpeskrivar i departementet. Men han kjende seg heime på Tostrupkjelleren, for der møtte han studiekameratar som hadde hoppa av som halvstuderte røvarar då dei fekk kveldsvakt som vikarar i NTB eller i ei avis.

Den seinare Byråsjefen var hjarteleg til stades og kjende seg mellom likemenn. Han var ein ihuga lyttar mellom brautande journalistar som skrytte av viktige saker dei skulle grava djupt i, dersom dei berre kunne sleppa unna politiradioen, brannbilar, bortkomne kattar og andre daglege trivialitetar. Han prøvde å få inn eit ord av og til, men ingen var interesserte i det han dreiv på med langt inne i den trauste og tause Forvaltninga.

HJELPESKRIVAREN fekk opprykk til konsulent, førstekonsulent, rådgjevar og avdelingsleiar før det opna seg ei dør med Byråsjef på skiltet.

I korridorane i departementet var det ei kjend sak at han kjende mange journalistar og vanka på Tostrup. Det var heller ikkje fritt for at han kunne briska seg i lunsjpausane med kven han hadde treft og kva dei hadde sagt.

Dette blei eit problem i det småparanoide deptet. Dei andre begynte å sjå skeivt på han, for dei var sosialiserte til å vita at dei arbeidde med viktige saker for folk, fedreland og statsråd, og at det var eit vilkår å halda kjeft utanfor departementets veggar. Dei lurte på kor fritalande og lausmunna Byråsjefen var når han møtte freistingar i lystig lag. Var han lojal? Tok han teieplikta på alvor? Etter kvart heldt dei tann for tunge når han var i nærleiken.

BYRÅSJEFEN BLEI eit «tilfelle», og kalla inn på teppet til departementsråden. Då kom det fram at på Tostrup kunne det treffa at han møtte politiske rådgjevarar og statsekretærar – ja, til og med ein statsråd – over øl, portugisisk biff og flensburgar til dessert. Slik omgang, på tvers av linjene, skapte uorden i det byråkratiske hierarkiet og var over grensa for sømeleg framferd. Kontakt med politisk leiing skulle gå tenestevegen. Departementale ytringar i opne og lukka forum måtte ein vera minst ekspedisjonssjef for å koma med, og helst skriftleg gjennom den veksande kommunikasjonsavdelinga.

BYRÅSJEFEN TOK VARSLA på alvor. Han konverterte til det klassiske byråkratiidealet om fagleg verna sakshandsaming med tette skott mellom Forvaltinga og omverda og mellom administrasjon og politikk. Nå skyr han journalistar som den pesten dei er.

Han er på line med regjer­inga, som vil gjera det vanskelegare å få offentleg innsyn. Prinsippet om «meroffentlighet» ut over det som er lovpålagt, er av det vonde.

Han meiner sakshandsaming og avgjerder blir best når det er frie meiningsutvekslingar mellom ulike organ i Forvaltninga. For at dei skal vera opne og utprøvande, må dei vera interne.

Han er mot at alle interne notat skal journalførast. Det fører til press frå gravande journalistar som ville gjera det til æressak å avsløra innhaldet, same kor førebels og trivielt det måtte vera.

Han kan lova at dersom det blir offentleg innsyn i fleire interne dokument og notat, blir det meir munnleg sakshandsaming i løynd i lukka rom. Berre slik kan Forvaltninga gjera sitt gagns arbeid utan avsporingar utanfrå.

HJELPESKRIVARANE VAR som vanleg rykande usamde over ein kongepjolter på grunnlovsdagen, i lys av paragraf 100. Vertinna meiner det er bra at byråkratane blir kikka i korta. For Byråsjefen undergrev rettvisa i spelet. Og dette var hans ord for dagen: Når politikarar og journalistar er i lag og et pølser, må dei aldri gløyma at det er Forvaltninga som har hand om det som er inni pølsene.

Høyringsfristen på regjer­ingas forslag til innstramming er 5. juli.

Andreas Hompland er sosiolog og skribent.