Andreas Hompland

hompland@online.no

Det brutale russiske an­grep­et på Ukraina har fått eit ekko som borgarkrig i Raudt, og sjølvplaginga skal vara heilt til påske. Eg er ingen venn av Raudt, men eg kunne unna den revisjonistiske formann Moxnes eit mindre ope partidemokrati og litt meir leninistisk sentralisme.

DET HAR INGEN REELLE konsekvensar på slagmarka kva Raudt meiner, for ein kompakt politisk majoritet donerer våpen til Ukraina. Det som skjer i og mot Raudt, er ein retorisk spesialoperasjon, ein «stedfortrederkamp» om sinnelag og moral i eit reformert parti som har hatt suksess med å løyna og omskapa den politiske arven.

Motstandarane deira kan vera ærleg skuffa, sjokkerte og moralsk forarga over kva som dukkar opp når det strigla partiet kryssar sine spor frå fortida. Men det er også ein kamp om veljarar som blir trekte til Raudt av den skarpe og venstrepopulistiske kritikken av velferds- og forskjellspolitikk. Det er det partiet har vakse på etter konfirmasjonen, ikkje på at dei framleis har Marx og ordet «kommunisme» litt gøymt i programmet, og at dei vil ut av EU, EØS og Nato, for det har ikkje flyt-veljarar frå Arbeidarpartiet merka seg eller lagt vekt på. Derfor er våpen til Ukraina eit sår å skjera i, særleg for byrådsleiar Raymond Johansen, som må stø seg på Raudt i Oslo.

KVAR FRONTANE GÅR i den interne striden i Raudt, har påkalla mange merkelege kommentarar, som at mot­standarane av våpeneksport er gamle stalinistar som syner sitt sanne ansikt. Dei er nok heller fredsvenner og sinnelagsetikarar som driv kontrafaktiske øvingar og ikkje ser konsekvensane av tilfeldige analysebitar. Dei er ikkje på lag med Pål Steigan, dott no, som har flytta frå Den himmelske freds plass i Beijing til Den raude plassen framfor Kreml i Moskva.

Ein trearbande av historiske urkommunistar med Boye Ullmann, Terje Kollbotn og statsstipendiat emeritus Lars Borgersrud (alias Ottar Strømme) fører vidare den maoistiske AKP(m-l)-lina, som ikkje var særleg fredeleg. Då den store politiske vekkelsen hjemsøkte gymnaslærer Pedersen og vårt land, og Dag Solstad skreiv sin heroiske krigstrilogi, var det kinesiske avskrivingsbyrået i Noreg for væpna revolusjon, proletariatets diktatur og revolusjonære folkekrigar mot imperialismen både der og her. Dei skifta line frå militærnekting til politisk militærteneste for å øva seg til kamp og avsløra CIA og Nato.

Leiande kadrar førebudde seg på å gå under jorda i Valdres når Sovjet-imperialistane starta tredje verdskrig og invaderte Noreg med støtte av det dei kalla «quislingane i SV». Desse hendingane var tentativt tidfesta til ved påsketider i 1975.

TREARBANDEN og gatas parlament har fått partitoppane på Stortinget og i sekretariat til å prata dyktig og faneflykta frå programposisjonar. Våpenkvila er ei finurleg halvvending med reine hender: berre defensive våpen for å skyta ned russiske rakettar som terroriserer sivile. Offensive stridsvogner vil dei ikkje senda, men donera pengar slik at ukrainarane kan kjøpa det dei treng på våpenmarknaden.

BYRÅSJEFEN VAR vernepliktig sersjant og har gode minne frå brakka. Han har hospitert ved Forsvarets høgskole og er ivrig forsvarsvenn. Han har mange høner å plukka med Spaltisten, som var antimilitarist og fredsaktivist, gjekk med brote gevær på busserullen, var for ikkje-vald og sivil motstand og mot atomvåpen, Nato og USA-imperialisme.

Byråsjefen meiner Spaltisten er i stadig dårlegare selskap. Nå må han endeleg innsjå at han har vore på feil side, gjera avbikt, krypa til korset, angra sine synder og slutta seg til hovudsporet i norsk utanriks- og forsvarspolitikk i etterkrigstida, gjennom den kalde krigen og nå i den ukrainske fridomskampen mot det barbariske Putin-regimet.

SPALTISTEN KJØPER ikkje heile pakka. I lys av dei siste dagars hendingar kan ein ikkje skriva om fortida, heller ikkje si eiga. At Russland invaderer Ukraina, snur ikkje forteiknet på USAs krigføring i Vietnam, Irak og andre land, eller
allierte Nato-statars kolonikrigar. Det vekslar kven som er krigsforbrytarar og frigjeringsheltar.

Spaltisten var ikkje pasifist på religiøst eller evig og absolutt grunnlag; han var militærnektar av samvitsgrunnar, med ei djup og situasjonsbestemt overtyding. Nå er situasjonen ein annan.

EG ER IKKJE PUTINIST, men den som seier «men» når det samstemte koret marsjerer i takt mot ytre og indre fiendar, blir automatisk stempla som Russland-vennleg.

Eg vil meina at når enkel og dobbel moral er rettesnor, og majoriteten står kompakt bak Nato-sjef Stoltenbergs slagord: «Våpen er veien til fred», må det finnast kritiske røyster som stiller spørsmål, analyserer og drar opp breiare problemstillingar. Ordskiftet treng både dissidentar i Raudt og at akademikarar utanfor boksen, som Julie Wilhelmsen og Asle Toje, ikkje blir handsama som spedalske.

Det kan ikkje vera tabu å drøfta geopolitikk, spreiingsfare, stormaktsinteresser og Krimkrigen med Jalta og Sevastopol, eller at det er i amerikansk interesse å svekka Russland så kraftig at dei står friare i komande konfliktar med Kina.

Det er også eit tankekors at store delar av verda ikkje kjøper den vestlege forteljinga. Dei andre trur ikkje på retorikken som demoniserer fienden og hyllar vår gode vilje, rettferdssans og demokrati, med fridom og nasjonalt sjølvstyre som urokkelege grunnverdiar.

DETTE VAR EIT FORSØK på å fortelja ei litt anna historie, beskriva det openberre og nokre sider av det ugjennomtrengelege.

Men uansett kva vinkel ein ser det frå, er det berre éin konklusjon, same kven som måtte ha brukt slagordet før: Slava Ukrajiny.

Andreas Hompland er sosiolog og skribent.