ANDREAS HOMPLAND

hompland@online.no

Miljøpartiet Dei Grøne har valt side: til venstre, utan det grå og fossile Senterpartiet. For å bli kvitt Solberg-regjeringa, som styrer på det olje- og asfaltsvarte Framstegspartiets nåde, ofrar dei draumen om eit ope handlingsrom der dei kan forhandla fritt i ulike retningar for å få mest mogleg ut av det dersom dei skulle koma i vippeposisjon.

Partisjela skal likevel framleis vera blokkuavhengig så lenge det ikkje finst ei styringsdyktig grøn draumeblokk med SV og Venstre. Men ved neste val vil dei sentrale i partiet setta det å vera blokkuavhengig på pause; dei har peika ut sengekameratar og vil ha seg med Arbeidarpartiet og SV. Det er ikkje overraskande, for dei har hatt rimeleg fast følgje, sjølv om Jonas vil halda dei på sømeleg avstand i dagslys. MDG vil heller ikkje gifta seg med partnarane, men vera fri til å ta møydommen tilbake.

DETTE ER IKKJE enkelt, for dei grøne har sett seg som eit parti av eit anna slag enn dei breie og pragmatiske kompromissmaskinane. Deira raison d’etre er å samla reine og ranke idealistar med absolutte prioriteringar i kampen for det gode og eine nødvendige.

Med ei slik truvedkjenning er det vanskeleg å halda oppe gløden når den politiske kvardagen er kompromiss og breie, grå forlik. Det er ikkje lett å vera stornøgd med at så mykje hadde me, så mykje gav me bort, og så lite fekk me att. Det er ikkje langsiktig berekraft i å trøysta seg med at det hadde vore endå verre utan oss. Engasjerte folk med fundamentale og absolutte verdiar er ikkje laga for vipping og vingling. Alle kompromiss har ein smak av nederlag.

Enklare blir det ikkje av intern usemje om kvar ein vil og kva som kan ofrast. Tvers gjennom dei grøne er det ei aukande kløft mellom klassiske naturvernarar og urban klimaungdom som er for EU, vindturbinar og atomkraft.

BYRÅSJEFEN MINNER om at å vera vekkerop i fri stilling er ein draum som har enda i interne mareritt, mellom møllesteinar og i dødsskuggens dal for mange parti som har satsa på det. Det uner han ingen partileiar. For tida er eit politisk sentrum som balanserande midtpunkt i det minste skindaudt av todelingas tyngdekraft – same kor små dei politiske forskjellane er her i landet.

I SAMBANDSSTATANE har kløyvinga og den komiske tragedien rulla vidare med stadig meir bisarre opptrinn for 70 millionar trugne veljarar. Den trumpne presidenten i trassalderen er ein dårleg tapar som nektar eller ikkje maktar å innsjå at det er skilnad på statsstyre, realityshow og hole in one.

«Send in the clowns» var toppa av Komiske Ali i rolla som Rudy Giuliani, han som sveitta brunt før han hamna i familiær koronakarantene med Donald jr. Men han blei trumfa av presidentadvokaten Sidney Powell og hennar femstjerners konspirasjon: Den avlidne kommunistdiktatoren Hugo Chávez i Venezuela hadde programmert teljemaskinane til å overføra røyster frå Trump til Biden, og komplottet er finansiert av Antifa og pengejøden George Soros.

Republikanske senatorar er så skremde at dei vil ha ålmenta til å tru at dei sjølve trur på det dei må seia for ikkje å falla i unåde ved Trumps desperate hoff. Forlat dei ikkje, for dei trur dei veit kva dei gjer: «Georgia on my mind.»

FORVIKLINGANE har vore ei nyttig påminning om at USA ikkje er ein einskapleg nasjonalstat, men eit samband av statar med stort sjølvstyre og som nå framstår som stadig meir konfødererte.

Donald Lame Duck er i ferd med å bli tvinga til å innsjå at han ikkje er majoritetseigar og styreformann i eit privat firma og kan krevja lojalitet av dei han ikkje har utnemnt, men som er valde av folket i delstatane. Dei er meir trugne mot konstitusjonen enn mot presidenten. Demagogens konstitusjonelle kuppforsøk er slått tilbake. Det er det som skil demokrati og autokrati.

EIT TILLEGGSBLIKK frå Byrå­sjefen på det som hender i USA: Han har alltid hatt stor respekt og ovundring for det faglege nivået i den uavhengige forvaltninga der. Mykje makt og mynde er plassert i byrå som lever sitt fagleg rettskafne liv, uavhengig av skiftande presidentars innfall og utfall.

Byråsjefen nikkar også til civic culture: ein politisk kultur som trur på verdien av sivile borgarplikter, men også aksepterer statleg autoritet. Det er eit nødvendig grunnlag for å halda oppe den sosiale kapitalen, tilliten og stabiliteten i ein demokratiske samfunnsstruktur.

Det nordamerikanske systemet kviler på checks and balances – at ulike politiske og juridiske organ balanserer og kontrollerer kvarandre. Der er eit stolt og fagleg solid og utøvande byråkrati ein nødvendig part.

EI GJENNOMPOLITISERT og føyeleg forvaltning er strake vegen til nepotisme og undergang. Det er ille nok at kongressmedlemmer er i lommene på interessegrupper og big money. Det er undergravande at presidentar utnemner ambassadørar etter kor mykje dei har spytta i valkampkassa. Det er skummelt at tusenvis av byråkratar blir bytte ut ved kvart presidentskifte.

Den uavhengige Forvaltninga har vore sterkt truga og i forfall under Trump-dynastiet, og taparen ser ut til å bruka sine siste veker på å reindyrka basisreplikken sin: «You’re fired.» Byråsjefen håpar og trur at institusjonane har klart å overleva unntakstilstanden og reiser nakken når potentaten er driven ut av Det kvite huset.

Andreas Hompland er sosiolog og skribent.