Andreas Hompland

hompland@online.no

Støre-regjeringa har ikkje skapt politisk synergi, men sklerose. Dei baserte partia lever ikkje i fruktbar symbiose. Dei har prøvd å snylta på kvarandre, med innslag av kannibalisme. Begge er blitt magrare av det. Dei har spela kvarandre dårlegare, det er uro i rekkene, og det er vanskeleg å skaffa seg eit nytt veljarfolk.

Konspiratoriske og skuffa støttespelarar klagar over at Erna og husabøfossen stal valet, men det finnes meir nærliggande og empirisk dekkande forklaringar på nederlaget. Det er ikkje resultat av uheldig politisk day trading, for regjeringspartias aksjeportefølje har vore i stødig fall sidan dei tok over.

I Hurdal skulle dei snu sentraliserande trendar og ta heile landet i bruk for folk flest. Men eldhugen på grasrota slokna raskt. Regjeringa blei eit offer for ytre omstende, men også for oppskrudde løfte, inhabilitet, vaklande personalpolitikk og mangel på innsidegrep. Vertinna meiner regjeringspartia har like stort behov for samlivsterapi som Erna og Sindre.

ARBEIDARPARTIET TRENG meir enn interne rådslag for å koma på sporet av tapt tid og makt, og havarikommisjonen kjem ikkje til å få arbeidsro.

For Senterpartiet var valet ein varsla katastrofe. Vedums retorisk oppbygde periferi­allianse var ikkje berekraftig. Det blei for mykje dans og råklining med fjern- og nærståande. Partiet møtte seg sjølv i svingdørene då dei flytta frå opposisjon til posisjon, frå systemkritikk til systemforvaltning. Då dei ikkje lenger kunne gå mot straumen, forsvann spenninga, og det blei kortslutning i dei lånte nedslagsfelta i vest og nord. I Andøy kommune hamna dei under torva. Partiets leiande mann i Alta sa det kraftfullt: «Melkøya var det siste halmstrået som fikk strikken til å ryke.»

SENTERPARTIET GJORDE i grunnen eit normalt godt val; dei to førre vala var unntak. Dersom partiet skal ta ein «follstendige gjønågång» vil dei nok finna seg sjølv på det nivået dei høyrer heime etter ei tid i baronens seng. Det jordbundne Senterpartiet er i røynda eit sving- og jo-jo-parti. Ei framtidsvon er at Arbeidarpartiet og Høgre vil gå hand i hand til Brussel.

MARIT ARNSTAD, den røynde parlamentariske leiaren, vil ikkje høyra tale om ei sterkare og meir tydeleg raudgrøn blokk. Ho vil ikkje basera seg på felles front med det svekte Arbeidarpartiet som må lena seg mot venstre som livstrygding.

Senterpartiet er av legning eit notorisk og programmatisk sentrumsparti, ikkje eit blokkparti. Dei kan vera klare for å reversera venstresvingen, melda seg ut av den raudgrøne sengekameratskapen og finna seg sjølve att som eit interessebasert, styringspragmatisk, kjøpslåande og blokkoverskridande sentrumsparti. Hovudstaden i det trønderske heimlandet er eit varsel. Der har Ola Borten Moes desimerte lokallag bytt side til Høgre etter langvarig samliv med Arbeidarpartiet i eit raudgrønt utstillingsvindauge.

BYRÅSJEFEN MINNER OM at ein må ta på alvor Senterpartiets evne til å flytta veljarar over midtstreken i norsk politikk. Ved stortingsvalet for to år sidan tok dei veljarar frå Framstegspartiet, Høgre og Kristeleg Folkeparti. Framgangen deira var basis for regjeringsmakt til det skrantande Arbeidarpartiet, utan SV.

Nå taper Senterpartiet til fleire kantar. Men veljarar dei hadde til låns frå Arbeidarpartiet, som prøvde å reversera sin eigen distriktspolitikk, har ikkje vendt tilbake dit dei kom frå. Dei kom i flyt, klatra på gjerdet, sat heime, prøvde Industri- og Næringspartiet eller tok eit protesterande steg til høgre. Det er god grunn til å følgja med på korleis Senterpartiet snor seg og snur på seg i båsen, meiner Byråsjefen.

VALNEDERLAGET er tungt å bera for regjeringspartia, men det kan letta børa at hovudmot­standaren er ille ute. Erna Solbergs styrke har vore å ha full kontroll over lange liner og alle detaljar. Nå er stjerna i ferd med å forsvinna i eit svart hol som finnes bak ryggen hennar.

Etter at den leninistiske partimodellen braut saman i Arbeidarpartiet, har Høgre overtatt den demokratiske sentralismen med persondyrking av den store leiaren. Ved samlivsforviklingar kan dei nå måla seg med AKP(m-l). Der var slike saker underlagde direktivet om kritikk og normert sjølvkritikk. Under slagordet «Familien som kampeining» rykte kommissærar ut og avslørte partifiendtlege element med individualistisk tankegods. For å demonstrera tillit til leiinga måtte lojale kadrar velja bort tvilsame ektefellar og hylla partilina.

Høgres fylkesnomenklatur gir så langt uttrykk for full tillit til Erna som uskuldig offer for den underordna gemalens elleville og spelegalne transaksjonar frå innsida. Kravet er at han må kastrerast som aksjespekulant og leggast i lenker av Statsministerens kontor dersom Erna skal flytta inn att i statsministerbustaden i 2025.

No vert det spanande. Fylg med i neste bolken.

***

RETTINGAR. Det er eit faktum at Spaltisten slit med dyskalkuli. Det har Byråsjefen teke til vitande, men han meiner at når det er tale om valresultat, må ein i det minste halda styr på prosentpoeng og prosent: Prosentpoeng er eit mål på endringar av ein verdi som er oppgitt i prosent.

I førre Sideblikk stod det at Framstegspartiet i Flekkefjord gjekk fram 29,1 prosent til 45,5 prosent. Det er feil. Etter finteljinga auka flanellskjorteord­føraren med 28,7 prosentpoeng. Blant alle veljarane som røysta, gjekk partiet fram frå 16,4 posent til 45,1 prosent, ein prosentvis auke på 175.

Eller ta Høgre på landsbasis: Fram 5,8 prosentpoeng frå 20,1 prosent til 25,9 prosent, ein auke på 28,8 prosent, utan aksjefrådrag.

Andreas Hompland er sosiolog og skribent.