ANDREAS HOMPLAND

hompland@online.no

Grøn er ein naturleg farge, midt mellom raudt og blått i regnbogen. Men han er også ein sekundærfarge når ein blandar gult og blått. Om ein blandar raudt, blått og grønt lys, blir det kvitt.

Fargeblinde har store problem med grønt, men også for andre er fargen ustabil og fleirtydig. Grønt er spirande vår, optimisme og helsesam natur, men også sjukleg og giftig. Håpet er lysegrønt, men ein kan bli grøn av kvalme og misunning.

Målingsbutikken Fargerike kåra grønt som årets farge i 2019. Det blir nok fast førsteplass i mange år framover, for grønt er ein trulaus farge som kan brukast til så mangt. Stadig fleire grønmålar omdømmet og viftar med grøne «bekvemmelighetsflagg», både ihuga grønskollingar, hardbarka profitørar og politiske entreprenørar.

KLIMAAKTIVISTAR, lobbyfirma og framsynte kapitalistar er i ferd med å danna eit moralsk og klimaindustrielt kompleks. Og staten er attåt med grøne sertifikat, subsidiar, risikokapital og nysnø. SV vil ha meir av slikt, som eit skifte til grøn og statsstyrt kapitalisme.

Politiske parti konkurrerer om å vera best og mest realistiske i den grøne tsunamien, nokre fundamentalistiske og andre etterpåmelde. Striden går tvers gjennom fleire av dei: mellom truga oljearbeidarar og klimatruande ungdom i Arbeidarpartiet, mellom mosegrodde naturvernarar og vindturbinentusiastar i MDG og SV, mellom den olja Ola Borten Moe og dei i Senterpartiet som ønsker seg grøn firkløver nær folk.

STATEN HAR meldt seg på som juridisk væpnar for investorar i kampen for vindmøller og mot samar på Fosen. Med hokuspokus-
argument kjempar regjeringas advokat mot eit parlamentarisk arbeidsuhell som la for mykje i Grunnlovas fromme ønske om god jul og godt miljø for etterslektene.

På den andre sida står dei som krev kraftigare lut: Folkestyre må vika for absolutte krav frå naturen og klimaet. For å redda kloden frå menneska er tida inne for ein global klima-
tsar eller eit allmektig vaktarråd. Nokre av dei absolutte er høgtflygande filosofar.

FLYSELSKAPET NORWEGIAN som bygde seg opp på smilande kjosing, patriotisme og norske heltar på haleroret, tok av globalt og er i ferd med å buklanda. Staten vil ikkje redda den sviktande berekrafta deira.

Det er ikkje raudt og kvitt og blått, men grønt som er den nye vernefargen. Når dei fagforeiningsknusande ungararane i Wizz Air melder seg på i innanriks luftfart med låge prisar som alltid endar på 9 før alle tillegga er rekna med, reklamerer med at dei «kompenserer for flyets miljømessige virkninger ved å støtte CO2-reduserende klimaprosjekter over hele verden». Slagordet deira må vera årets mest korrekte og frekkaste: «We are Norway’s greenest airline.»

JO GROVARE eigedomsutviklarane er, jo grønare pakkar dei seg inn: høgt og tett gir godt klimasamvit, tronge bakgardshyblar utan lys og luft blir green living, gjerne med ein dose spiritualitet og vegansk sjølvdyrking som kakepynt på taket. Dei plukkar lågthengande frukter fordi planstyresmaktene er livredde for å vera klimapolitisk ukorrekte og seier ja til alt som gir seg ut for å vera tett og grønt.

MANGE AV DEI veltalande og glatte unge mennene som slår om seg med delingsøkonomi og grøne gründeridear, er nyinnflytta svenskar. Dei har fått det for seg at nordmenn med mykje pengar er risikovillige og (med ein svensk anglisisme) opportunistiske fordi me slektar frå fiskarar med tru på det store varpet. Sagt med andre ord: Me er lettare å lura enn nøkterne bønder og tradisjonalistiske fabrikantar i Sverige.

Ein manual på feltet heiter «The Environmental Capitalists: hur svenska entreprenörer tjänar miljarder på att rädda vår planet». Dårleg samvit eller den gode viljen kan ikkje berga verda frå klimakatastrofe; det kan berre miljøkapitalistiske heltar: «Sustainability is the biggest business opportunity in the history of the world!»

Det er i sanning florisante tider for spekulantar, reklamefolk og konsulentar med ekspertise i å laga grønsminka prospekt.

DEN SKEPTISKE Vertinna minnest grøne ungdommar som kom i seglbåt og VW-buss, laga leven og grov opp tønner med skit for å redda naturen og miljøet. Dei kledde seg i sekk og oske, slagstøvlar og tjukke genserar og var vørdlause for det folk i bygda levde av. Likevel måtte ho vedgå at dei var ivrige, samvitsfulle og kunnskapsrike, så ho tilgav dei mykje, men det var kanskje av dysfunksjonell empati.

Ho har zero sans for dei som kjem att eit par tiår seinare. Dei har frigjort seg frå folkelege organisasjonar og bygd opp sine eigne private stiftingar der dei prøver å bera med seg den aktivistiske og symbolske kapitalen som verdifull legitimitet. Nå køyrer dei Tesla med grøne førarkort, kler seg i dyre dressar og er kjøpte og betalte konsulentar og påverknadsagentar for utanlandske vindmøller.

Dei taler så klimaet tyt ut av øyra på dei som må høyra på. Dei klagar over at bygdefolk ikkje vil ofra litt av utsikten og naturen, som dei har meir enn nok av, for å koma til Paris. Usolidariske, egoistiske, trongsynte og bygdeprovinsielle motargument blir møtte med eit sarkastisk, overberande og nedlatande NIMBY: Not In My Back Yard.

TAKKE MEG TIL dei rufsete som hungra og tørsta etter rettferd, seier Vertinna. Ho leitar i barnelærdomen og finn dette (Matt 5,3): «Sæle er dei som er fattige i seg sjølve, himmelriket er deira.»

Andreas Hompland er sosiolog og skribent.