JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Samfunn

Ruler

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
2012
20181109
2012
20181109

Eg gjorde som mange andre som kjem til side 156 i Homo Deus: A Brief History of Tomorrow. Eg søkte opp den aller siste talen til Nicolae Ceausescu på YouTube. Sterke scener.

Medan den rumenske presidenten talte til folket sitt 21. desember 1989, var eg i Praha, i nabolandet Tsjekkoslovakia, der kommunismen kvarv til ålmenn jubel og applaus frå glade menneske i gatene. Såleis fekk eg ikkje med meg bileta frå det rumenske statsfjernsynet denne dagen, augneblinken då eit land glapp or handa til tyrannen som hadde rådd der i 40 år. Andletet til mannen på balkongen fortel heile soga på nokre sekund.

Då det tok til å rakna elles i Aust-Europa, hadde Ceausescu kalla massane saman til ein direkte TV-overført maktdemonstrasjon, for retteleg å visa all verda at her skulle ikkje noko endrast. Og det byrja lovande, folk møtte fram i tusental. På balkongen vinka diktatoren stivt, flankert av frua som hadde 3000 skopar. Talen hans var nett like knirkande keisam som han bruka, og applausen like halvhjarta. Til så lenge.

Kva brast så høgt? Om lag halvtanna minutt inn i videosnutten går det opp for landsfaderen – truleg før nokon andre – at spelet er over. At han er åleine, og at menneska på brusteinen under han er mange, og skremmande. Dei lystrar ikkje ror. Fyrst buar ein, så fleire, snart alle. Tyrannen får panikk. Han veit kva som ventar.

Forfattaren av boka eg les, egyptaren Yuval Noah Harari, fortel elles kor makta som Ceausescu og andre tyrannar misser, blir av. Ho når aldri fram til folket, for folket er aldri budd på å ta imot, er meldinga til oss gamle revolusjonsromantikarar.

Såleis kunne, og kan, ei handfull organiserte opportunistar stela ein heil revolusjon ved raskt å påstå at det er dei som leier han. Evna til organisering og fleksibilitet, det er dette som gjer menneske til herskarar over alt og alle. Bier, til dømes, er òg godt organiserte, men dei kjem aldri på å halshogga dronninga si og gjera kuben til republikk, minner Harari om. Difor er det ikkje dei som ruler.

Jox

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Eg gjorde som mange andre som kjem til side 156 i Homo Deus: A Brief History of Tomorrow. Eg søkte opp den aller siste talen til Nicolae Ceausescu på YouTube. Sterke scener.

Medan den rumenske presidenten talte til folket sitt 21. desember 1989, var eg i Praha, i nabolandet Tsjekkoslovakia, der kommunismen kvarv til ålmenn jubel og applaus frå glade menneske i gatene. Såleis fekk eg ikkje med meg bileta frå det rumenske statsfjernsynet denne dagen, augneblinken då eit land glapp or handa til tyrannen som hadde rådd der i 40 år. Andletet til mannen på balkongen fortel heile soga på nokre sekund.

Då det tok til å rakna elles i Aust-Europa, hadde Ceausescu kalla massane saman til ein direkte TV-overført maktdemonstrasjon, for retteleg å visa all verda at her skulle ikkje noko endrast. Og det byrja lovande, folk møtte fram i tusental. På balkongen vinka diktatoren stivt, flankert av frua som hadde 3000 skopar. Talen hans var nett like knirkande keisam som han bruka, og applausen like halvhjarta. Til så lenge.

Kva brast så høgt? Om lag halvtanna minutt inn i videosnutten går det opp for landsfaderen – truleg før nokon andre – at spelet er over. At han er åleine, og at menneska på brusteinen under han er mange, og skremmande. Dei lystrar ikkje ror. Fyrst buar ein, så fleire, snart alle. Tyrannen får panikk. Han veit kva som ventar.

Forfattaren av boka eg les, egyptaren Yuval Noah Harari, fortel elles kor makta som Ceausescu og andre tyrannar misser, blir av. Ho når aldri fram til folket, for folket er aldri budd på å ta imot, er meldinga til oss gamle revolusjonsromantikarar.

Såleis kunne, og kan, ei handfull organiserte opportunistar stela ein heil revolusjon ved raskt å påstå at det er dei som leier han. Evna til organisering og fleksibilitet, det er dette som gjer menneske til herskarar over alt og alle. Bier, til dømes, er òg godt organiserte, men dei kjem aldri på å halshogga dronninga si og gjera kuben til republikk, minner Harari om. Difor er det ikkje dei som ruler.

Jox

Emneknaggar

Fleire artiklar

Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Foto: Fartein Rudjord

BokMeldingar

Eg ropar om det heile tida

Boka til Kathrine Nedrejord er både pamflett og roman.

Hilde Vesaas
Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Foto: Fartein Rudjord

BokMeldingar

Eg ropar om det heile tida

Boka til Kathrine Nedrejord er både pamflett og roman.

Hilde Vesaas

Teikning: May Linn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

Oppbretta brok i bratta

«Å bretta er i grunnen ‘å gjera bratt’, og i norrønt hadde bretta just tydinga ‘reisa opp, reisa seg’.»

Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Foto: Nina Djæff

BokMeldingar
Ronny Spaans

Eit sandkorn i maskineriet

Ole Paus skriv mest om slektsbakgrunn og mindre om artistkarrieren i sjølvbiografien sin, men det forklarar likevel mennesket Ole Paus.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Foto: Frederik Ringnes / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Husforsikring i hardt vêr

Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis