Oljen bergar oss ikkje
Er byråkratane i Finansdepartementet mot EU? I perspektivmeldinga skriv dei kritisk om EØS-avtalen, som gjer oss mindre effektive.
Statsfinansar er delte opp i to område: pengepolitikk og finanspolitikk. Båe delar er i utgangspunktet enkelt og vert styrde etter to setningar. Setninga for pengepolitikken er denne: «Pengar er ei vare på line med andre varer.» Det tyder at når det vert for mykje pengar, går verdien av pengar fort ned, og vi får finanskriser og inflasjon. Pengepolitikk vert i hovudsak styrd av nasjonalbankane. I Noreg heiter den Noregs Bank. Noregs Bank freistar å laga lite pengar. Kva Noregs Bank meiner, får vi vita i årstalene til direktøren i Noregs Bank.
Finanspolitikken vert i hovudsak styrd av Finansdepartementet. Dei styrer etter denne setninga: «Det som må taka slutt, kjem til å taka slutt.» Finansdepartementet freistar å gje frå seg så lite pengar som råd er. Kva Finansdepartementet meiner, får vi vita i nasjonalbudsjettet og perspektivmeldinga. Sistnemnde vert lagd fram i kvart valår til Stortinget. Ho fortel kva som skjer om vi brukar like mykje pengar i framtida som vi gjer no. Perspektivmeldinga ser femti år framover og brukar fortida som eit døme på framtida. Her skal vi konsentrera oss om den nye perspektivmeldinga, som vart lagd fram sist fredag.
På side 124 kan vi lesa dette: «Målt som andel av BNP for Fastlands-Norge har offentlige utgifter økt frå 10 prosent i 1910 til 58 prosent i 2011.» Altså vert 42 kroner i Noreg nytta av private og 58 kroner av det offentlege, og det før eldrebylgja. Men underleg nok, i perspektivmeldinga må byråkratane i Finansdepartementet skriva som om det offentlege ikkje skal halda fram med å verta større eller gje betre tenester i framtida, dei må lata som om 2013 skal vera malen for alle åra mellom no og 2060. Dei vil altså ha oss til å tru at politikarane ikkje kjem til å vedtaka ei einaste ny og kostnadskrevjande reform. Ikkje for det: Notida har sine kostnader òg: Berre å halda på dei noverande standardane alt anna likt vil kosta 6 prosent av fastlands-BNP. Vi skal med andre ord opp frå 58 prosent i 2011 til 64 prosent i 2060, noko som i teorien skulle kunna gå greitt om vi aukar skattane med 12 prosent.
Trur ikkje på seg sjølve
Spørsmålet vert likevel om byråkratane trur på denne standardhevinga som ikkje skal koma. For på side 130–131 kan vi lesa: «For Norge viser Statistisk sentralbyrås satelittregneskap for helseutgifter en realvekst i helse–?og omsorgsutgiftene på knapt 50 pst. fra 1997 til 2009, mens uendrede standarder etter alder ville gitt en vekst på under en firedel av dette i samme periode.»
I desse tolv åra burde altså utgiftene til helse og omsorg gått opp med 11 prosent; dei gjekk opp med 50 prosent. I USA vert det no tilbode ei eksperimentell behandling av hjernesvulstar. Forskarane brukar gen til å senda av garde cellegift som berre råkar kreftcellene djupt inne i hjernen og ingenting anna. Kostnaden ved denne behandlinga er i milliondollar-klassa. Når helsestyremaktene der borte godkjenner medisinen for alle, vert behandlinga tilboden den internasjonale marknaden.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
