JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Samfunn

Ny sosialdemokratisk nedtur

Valet i Bayern sist helg får endå fleire alarmklokker til å ringja i det europeiske sosialdemokratiet. Dei bayerske sosialdemokratane står att som eit parti for dei over 60.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Leiaren for partiet Dei grøne, Katharina Schulze, statsministeren i Bayern, Markus Söder, og leiaren for Frie veljarar i Bayern, Hubert Aiwanger, på ein pressekonferanse etter valet i delstaten.

Leiaren for partiet Dei grøne, Katharina Schulze, statsministeren i Bayern, Markus Söder, og leiaren for Frie veljarar i Bayern, Hubert Aiwanger, på ein pressekonferanse etter valet i delstaten.

Foto: Lukas Barth-Tuttas / Reuters / NTB scanpix

Leiaren for partiet Dei grøne, Katharina Schulze, statsministeren i Bayern, Markus Söder, og leiaren for Frie veljarar i Bayern, Hubert Aiwanger, på ein pressekonferanse etter valet i delstaten.

Leiaren for partiet Dei grøne, Katharina Schulze, statsministeren i Bayern, Markus Söder, og leiaren for Frie veljarar i Bayern, Hubert Aiwanger, på ein pressekonferanse etter valet i delstaten.

Foto: Lukas Barth-Tuttas / Reuters / NTB scanpix

3941
20181019
3941
20181019

Tysk politikk

halvor.tjonn@gmail.com

Frå 1960-åra og fram til i dag har bayersk politikk vore enkel å skjøna: Den konservative kristeleg-sosiale unionen (CSU) styrte. Det einaste som var spennande, var kor stort fleirtal partiet skulle få i den bayerske landdagen. Så fekk sosialdemokratane mellom 20 og 30 prosent. Resten, det vil seia smulane, blei fordelte mellom tre–fire mindre parti.

Bayern er viktig: Delstaten ligg midt i Europa, nord for Alpane, på grensa mellom den katolske og den protestantiske delen av kontinentet. Når ein kjem til hovudstaden München, merkar ein fort at ein kjem til heimstaden for nokre av dei viktigaste industrikonserna i Europa, som BMW, Siemens, Audi, Puma, Adidas og så bortetter.

Om Bayern hadde vore eit sjølvstendig land – noko mange i Bayern nok framleis drøymer om – ville landet ha hevda seg heilt i toppen i dei fleste av statistikkane der det gjeld å liggja øvst.

Difor var valet til nytt delstatsparlament – Landdagen – sist helg mykje meir enn eit tilfeldig lokalval i ein tilfeldig del av Tyskland. Valet var endå eit teikn på at dei politiske realitetane i Europa er i ferd med å endra seg.

Det partiet som har styrt Bayern gjennom nesten heile etterkrigstida, CSU, gjekk tilbake frå 47 til 37 prosent av veljarane. Mykje verre var resultatet for sosialdemokratane: Meir enn annankvar veljar forlét partiet. Det gjekk attende frå 20,6 til 9,7 prosent.

Ser ikkje bra ut

SPD lek til alle kantar: 12 prosent av dei som røysta på SPD for fem år sidan, røysta no på CSU. Nesten 18 prosent røysta på Dei grøne, 2,5 prosent på Alternative für Deutschland (AfD) og så bortetter. Fyrst og fremst var det dei unge som flykta frå partiet. I dei unge aldersgruppene låg SPD på mellom 7 og 8 prosent av røystene. Berre i gruppa over 60 år fekk SPD meir enn 10 prosent av veljarane. Og det var berre i denne aldersgruppa SPD var det nest største partiet, etter CSU.

Om ikkje dette var nok: SPD har tradisjonelt heilt sidan den tida då Karl Marx, Friedrich Engels og Ferdinand Lassalle gjekk omkring på jorda, vore partiet for den tyske arbeidarklassa. Bayern har framleis mange industriverksemder og difor mange tradisjonelle arbeidarar. Korleis røysta dei ved valet? Jau, 9 prosent av arbeidarane i Bayern røysta på SPD, medan 4 prosent røysta på Die Linke, som svarar til vårt SV. 22 prosent røysta på det innvandringskritiske AfD og 33 prosent på CSU.

Tala frå valet i Bayern syner ein annan trend som òg ser ut til å vera alleuropeisk: Innvandringskritikk er for menn, medan det å vera meir venleg til innvandring er for kvinner. Blant menn i Bayern røysta 14 prosent på AfD, berre 7 prosent av kvinnene. På Dei grøne, eit innvandringsliberalt parti, røysta 20 prosent av kvinnene i Bayern, men berre 16 prosent av mennene. CSU og SPD hadde på den andre sida om lag like mange kvinnelege som mannlege veljarar.

Verre enn frykta

Dei fleste i SPD var budde på at valet i Bayern ville bli dårleg. Men at det skulle bli så dårleg som det synte seg, slo ned som ei bombe. Ein kunne heller ikkje trøysta seg med at Die Linke gjorde det godt, og at det som mangla med SPD, var ein politikk lenger ute til venstre. Veljarane har rett og slett sendt leiinga i SPD ein bodskap om at dei er misnøgde med partiet.

På litt sikt kan fylgjene bli at SPD i Tyskland går ut av regjeringskoalisjonen med unionspartia CDU og CSU. Då vil Tyskland vera i den same situasjonen som Sverige, nemleg at ingen er sterke nok til å danna fleirtalsregjering.

Halvor Tjønn er journalist, forfattar og fast skribent i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Tysk politikk

halvor.tjonn@gmail.com

Frå 1960-åra og fram til i dag har bayersk politikk vore enkel å skjøna: Den konservative kristeleg-sosiale unionen (CSU) styrte. Det einaste som var spennande, var kor stort fleirtal partiet skulle få i den bayerske landdagen. Så fekk sosialdemokratane mellom 20 og 30 prosent. Resten, det vil seia smulane, blei fordelte mellom tre–fire mindre parti.

Bayern er viktig: Delstaten ligg midt i Europa, nord for Alpane, på grensa mellom den katolske og den protestantiske delen av kontinentet. Når ein kjem til hovudstaden München, merkar ein fort at ein kjem til heimstaden for nokre av dei viktigaste industrikonserna i Europa, som BMW, Siemens, Audi, Puma, Adidas og så bortetter.

Om Bayern hadde vore eit sjølvstendig land – noko mange i Bayern nok framleis drøymer om – ville landet ha hevda seg heilt i toppen i dei fleste av statistikkane der det gjeld å liggja øvst.

Difor var valet til nytt delstatsparlament – Landdagen – sist helg mykje meir enn eit tilfeldig lokalval i ein tilfeldig del av Tyskland. Valet var endå eit teikn på at dei politiske realitetane i Europa er i ferd med å endra seg.

Det partiet som har styrt Bayern gjennom nesten heile etterkrigstida, CSU, gjekk tilbake frå 47 til 37 prosent av veljarane. Mykje verre var resultatet for sosialdemokratane: Meir enn annankvar veljar forlét partiet. Det gjekk attende frå 20,6 til 9,7 prosent.

Ser ikkje bra ut

SPD lek til alle kantar: 12 prosent av dei som røysta på SPD for fem år sidan, røysta no på CSU. Nesten 18 prosent røysta på Dei grøne, 2,5 prosent på Alternative für Deutschland (AfD) og så bortetter. Fyrst og fremst var det dei unge som flykta frå partiet. I dei unge aldersgruppene låg SPD på mellom 7 og 8 prosent av røystene. Berre i gruppa over 60 år fekk SPD meir enn 10 prosent av veljarane. Og det var berre i denne aldersgruppa SPD var det nest største partiet, etter CSU.

Om ikkje dette var nok: SPD har tradisjonelt heilt sidan den tida då Karl Marx, Friedrich Engels og Ferdinand Lassalle gjekk omkring på jorda, vore partiet for den tyske arbeidarklassa. Bayern har framleis mange industriverksemder og difor mange tradisjonelle arbeidarar. Korleis røysta dei ved valet? Jau, 9 prosent av arbeidarane i Bayern røysta på SPD, medan 4 prosent røysta på Die Linke, som svarar til vårt SV. 22 prosent røysta på det innvandringskritiske AfD og 33 prosent på CSU.

Tala frå valet i Bayern syner ein annan trend som òg ser ut til å vera alleuropeisk: Innvandringskritikk er for menn, medan det å vera meir venleg til innvandring er for kvinner. Blant menn i Bayern røysta 14 prosent på AfD, berre 7 prosent av kvinnene. På Dei grøne, eit innvandringsliberalt parti, røysta 20 prosent av kvinnene i Bayern, men berre 16 prosent av mennene. CSU og SPD hadde på den andre sida om lag like mange kvinnelege som mannlege veljarar.

Verre enn frykta

Dei fleste i SPD var budde på at valet i Bayern ville bli dårleg. Men at det skulle bli så dårleg som det synte seg, slo ned som ei bombe. Ein kunne heller ikkje trøysta seg med at Die Linke gjorde det godt, og at det som mangla med SPD, var ein politikk lenger ute til venstre. Veljarane har rett og slett sendt leiinga i SPD ein bodskap om at dei er misnøgde med partiet.

På litt sikt kan fylgjene bli at SPD i Tyskland går ut av regjeringskoalisjonen med unionspartia CDU og CSU. Då vil Tyskland vera i den same situasjonen som Sverige, nemleg at ingen er sterke nok til å danna fleirtalsregjering.

Halvor Tjønn er journalist, forfattar og fast skribent i Dag og Tid.

9 prosent av arbeidarane i Bayern røysta på SPD, medan 4 prosent røysta på Die Linke, som svarar til vårt SV. 22 prosent røysta på det innvandringskritiske AfD og 33 prosent på CSU.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas
Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis