Økonomi

Jon Hustad

jon@dagogtid.no

Vi menneske vil helst tru at framtida skal verta betre. Byråkratane i Finansdepartementet ser ut til å vera mellom dei. Neste år spår dei ein realvekst i norsk økonomi på heile 2,5 prosent, og det sjølv om veksten i produktiviteten har vore historisk låg i ti år no. Elisabeth Holvik er sjeføkonom i Sparebank1.

– Trur du på 2,5 prosent?

– Eg gjer nok ikkje det. Dei siste overslaga for oljeinvesteringar syner ein vekst på ni milliardar neste år. Det er ein klårt lægre vekst enn dei siste åra. Og dimed forsvinn draghjelpa frå den sektoren. Så eg trur på ein veikare vekst neste år enn Finansdepartementet.

– Kvifor opererer dei med så høg vekst?

– Dei gjer sitt beste, dei òg. Vi ser det same i prognosane til både Finansdepartementet, Noregs Bank og Statistisk sentralbyrå. Dei vonar at dei låge rentene og den svake kronekursen skal få opp eksporten og fastlandsinvesteringane. Men den tendensen ser vi lite til. Den auken vi har sett i fastlandsinvesteringar, har gått til automatisering, digitalisering og investeringar i kraftsektoren, typisk sånne smartmålarar. Men vi ser ikkje ein auke i investeringar for auka eksport.

– Kvifor hjelper ikkje den svake kronekursen?

– Mellom anna av di han er eit teikn på svak investeringsvilje i norsk økonomi. Det har vore eit kraftig fall i utlendingars vilje til å investera i Noreg. Om vi ser på handelsbalansen minus oljesektoren, var han i fjor på om lag minus 250 milliardar, i år vert han truleg verre. Kapitalstraumane går feil veg, og dimed vert krona mindre verd.

– Men nordmenn tener godt og kan spara?

– Ja, men skattesystemet oppmuntrar til sparing i eigedom. Og mykje av resten av sparinga går føre seg passivt, typisk indeksfond til pensjon og slikt som fører sparepengar ut av landet. Eg òg vonar at den låge renta og svake kronekursen vil føra til høgre eksport og meir investeringar i industri, men eg ser få teikn på det.

– Er det ikkje von om betring i global økonomi? Mange trur at Trump vil ha ein handelsavtale med Kina før valet, for slik å få opp veksten i amerikansk økonomi.

– Absolutt. Vi lyt likevel hugsa at det har vakse fram ein djup konflikt mellom USA og Kina. Sjølv om vi får ein mellombels avtale mellom dei to statane, vil det vera djupe straumar som er negative for globaliseringa og internasjonal tillit. Stadig færre ser ut til å lita på Kina som økonomisk partnar. Også i EU har ein fått ei forståing av at Kina kan vera eit trugsmål. Så sjølv om vi får ein avtale, vil verda neppe halda fram med den same globaliseringsveksten som før.

– Og det får konsekvensar for norsk oljesektor?

– Ja, det er ingenting fundamentalt som tyder på høgre oljepris. Dei med pengar er ikkje lenger viljuge til å investera i sektoren. Olje er ikkje sexy lenger. Dessutan har USA på ny vorte sjølvforsynt. Noko verkeleg dramatisk må nok skje for at vi skal få ein sterk oppgang att.

– Så Noreg vert eit «normalt» land att?

– Ja, dei gode åra er over. Vi må eventuelt finna noko nytt som verda vil ha. Dessutan byrjar eldrebylgja og innvandring av personar som ikkje har arbeidskompetanse, å bita, og det samstundes som inntektene frå oljesektoren vert lægre. Vi må no konkurrera med utlandet om dei same arbeidsplassane og verksemdene. For tida greier vi ikkje det. Det var ein interessant reportasje i Finansavisen her om dagen. Den var om gründer- og oppstartsmiljøet i Oslo. Det synte seg at det meste var finansiert av det offentlege. Dessutan planlegg staten å koma med skattaukar på fisk og kraft. Dei framtidige underskota må dekkjast inn på eit vis. Men om kysten i tillegg til formuesskatten på verksemder får nye grunnrenteskattar, vert det mindre vekst og færre arbeidsplassar.