Når likninga ikkje går opp for dei blå-blåe
Dei blå-blåe ser ikkje ut til å forstå at det er menneske som byggjer landet og ikkje pengar.
Staten er ein kalkulator, han reknar på det han har. Politikarar, derimot, reknar på det dei ikkje har. Dei blå-blå er ikkje noko unnatak i så måte. Pengar er pengar same kvar dei kjem frå, men det nektar den komande regjeringa å innsjå. Dei vil til dømes føra ein eigen rekneskap over oljepengane, dei vil ha oss til å tru at oljepengar er noko anna enn andre pengar, og lovar at oljepengane berre skal gå til investeringar og slikt som gjer Noreg meir berekraftig. Eller som dei sjølve skriv: «Bruken av oljepenger skal vris i retning av investeringer i kunnskap og infrastruktur samt vekstfremmende skattelettelser.»
Kva dette skal tyda, er bortanfor mi fatteevne. Det offentlege investerer kvart år om lag 5 prosent av fastlands-BNP. Det vert i år om lag 110 milliardar kroner. Det er om lag like mykje peng-ar som det Noreg i år brukar av Oljefondet. Om den komande regjeringa vil, kan ho seia at alle offentlege investeringar kjem frå Oljefondet, eller ingen. Om vi til dømes legg saman alle pengane frå NAV og dei offentlege trygdekassene, bruker Noreg om lag 400 milliardar kroner til trygder og sjukepengar. Om den komande regjeringa vil, kan ho seia at ein fjerde-del kjem frå Oljefondet. Same kva ein kallar oljepeng-ane; både livet og økonomien går vidare.
Bøndene skal få svi
Diverre er den nye regjeringsfråsegna full av slikt tanketomt språk. Difor er ho òg nær uråd å tolka; samla sett går ho ikkje i hop. Difor må det koma kutt, anten gjennom politiske vedtak eller realøkonomisk endring. Men om ein skal taka den formelle ordlyden i regjeringsfråsegna på alvor, er det stort sett berre éi gruppe som skal få mindre: bøndene. Både importvernet og overføringane, som til saman utgjer om lag 40 milliardar, skal ned. Lat oss seia at dei skal kutta ein fjerdedel her, det vert 10 milliardar. I direkte utgifter over statsbudsjettet, landbruksstønaden, sparer då staten om lag tre milliardar.
Tre milliardar er ikkje særleg mykje. Utgiftssida på statsbudsjettet er i år om lag 1000 milliardar. Problemet er berre at importvernet gjer at staten får høgre momsinntekter. Går matvareprisen ned, går inntektene til staten ned. Kor mykje dei taper, er uråd å seia sidan dei ikkje talfester nedgangen, men skal ein nedgang merkast, må det kuttast ein god del. Kanskje så mykje at staten taper tre milliardar i momsinntekter. Det er som ein forstår, ikkje lett å taka regjeringsfråsegna på alvor.
Alle skal få
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
