Eva Aalberg Undheim

eva@dagogtid.no

Når stortingsfleirtalet to gonger har avvist forslag om å opprette ei miljøklagenemnd i Noreg, har det samstundes lagt til grunn at dagens system er i tråd med Århuskonvensjonen.

I det siste vedtaket, frå 2019, lente stortingsfleirtalet seg òg tungt på eit brev frå dåverande klima- og miljøminister Ola Elvestuen (V), der han argumenterte for at Noreg oppfyller krava i konvensjonen. Han synte òg til at komiteen som handsamar klagar over brot på Århuskonvensjonen, avgjorde ein klage mot Noreg i 2017.

«Klagen gjaldt avslag på krav om miljøinformasjon. Klager hevdet blant annet at det norske systemet for forvaltningsklager og domstolsprøving ikke var godt nok. Klager mente det systemet ikke sikrer tilstrekkelig uavhengighet mellom organet som avgjør saken og organet som avgjør klagen, og at det derfor er lite sannsynlig at klageorganet endrer avgjørelsen det klages over. Klager hevdet også at domstolsprøving var dyrt og tok for lang tid. Klagen førte ikke frem», skreiv ministeren.

Stortingsfleirtalet tolka dette som at klagen «ikke førte frem på noe punkt». Men det stemmer ikkje, ifølgje jussprofessor Ole Kristian Fauchald ved Universitetet i Oslo.

Fauchald stod bak klagen mot Noreg og kallar ministerens attgjeving av saka «lite reieleg» og «ei tilsniking».

– Tok ikkje stilling

Bakgrunnen for klagesaka var at Fauchald i 2011 ikkje fekk innsyn i ei juridisk vurdering knytt til bruken av naturmangfaldsloven utanfor territorialfarvatnet. Han klaga fyrst til Sivilombodsmannen, som brukte to og eit halvt år på å vurdere saka, utan at han kom nærare innsyn. Dermed klaga han heile saka inn for Århuskonvensjonens klageorgan.

– Der fekk eg heller ikkje støtte i innsynskravet, som var hovudspørsmålet, men eg fekk støtte i at saksbehandlingstida hjå Sivilombodsmannen var for lang i mitt tilfelle, så på dette punktet er svaret frå ministeren direkte misvisande, seier han.

For å få klagen handsama av klageorganet måtte Fauchald argumentere for at han fyrst hadde brukt alle klagehøve i Noreg, inkludert kvifor saka ikkje var teken til domstolen. Då synte han til at å klage til regjeringa ikkje ville gje ei reell overprøving, og at han difor valde å klage til Sivilombodsmannen. Dessutan synte han til at domstolsprøving både tok lang tid og var veldig dyrt i Noreg.

– Dette fekk eg òg medhald i, i og med at komiteen handsama saka, seier han.

Ifølgje Fauchald tok komiteen derimot aldri stilling til om det norske systemet for forvaltingsklagar sikrar «tilstrekkelig uavhengighet», slik Århuskonvensjonen krev, eller om domstolsprøving er for dyrt og tek for lang tid eller ikkje, slik svaret frå ministeren kan indikere.

– Kort, ikkje feil

Klima- og miljødepartementet står derimot på si attgjeving av saka. Ho er òg gjenteken til Stortinget av klima- og miljøminister Sveinung Rotevatn (V).

– Attgjevinga var kortfatta, men ikkje feil, kommenterer statssekretær Maren Hersleth Holsen (V).

Ho syner til at klage- og domstolsordninga i Noreg vart omtalt både i klagen mot Noreg, i Noregs svar på klagen og i komiteens avgjerd i saka, og at komiteen ikkje fann grunn til å gå nærare inn på Fauchalds kritikk på dette punktet.

– Konklusjonane gjaldt sakshandsaminga hjå Sivil­ombodsmannen, som komiteen meinte tok for lang tid, men at det ikkje var feil ved systemet. Komiteen såg difor ingen grunn til å tilrå Noreg å setje inn noko tiltak. Klagen førte med andre ord ikkje fram, kommenterer Maren Hersleth Holsen.