Tastaturutur
Måndag vart noko fluidum av tvilsamt opphav sølt på PC-tastaturrada vår. Slik utur var vi støtt og stadig plaga av då vi var ungdommar og drakk cola og åt chips framfor datamaskina; no når vi har mognast, må slikt kallast flautt.
I byrjinga funka alt fint, takk og lov. Sjølv om kontaktflata på kvar tastaturknast var litt klam, lystra han kvart kakk frå ihuga fingrar.
Så byrja bokstavrada øvst å visna, og snart svikta hyppigast nytta bokstav i norsk totalt. Og sjølvsagt går skrivinga trått utan hovudvokal. Ord som sakn blir for svakt; fantomsår i datamaskina, må slikt kunna kallast.
Datamaskina vår blir snart ti år, og ho har i lang tid kunna kallast klar for utskifting, så løysinga var opplagd: No må klimaomsyn og miljøsamvit vika – vi må kjøpa ny maskin.
Så vakna all trass: Aldri skal noko bokstavsymbol få stansa skaparkrafta vår! Vi snakkar faktisk om slappast uttala vokal i norsk. Han fordrar knapt noka artikulasjonskraft. Vokalar, især vår manko, må nærmast kallast lingvistikkvakuum. I abjadspråk som arabisk kan skrivarar visstnok uttrykkja alt utan vokalar. Då må vi kunna formidla noko vitig utan vokalar på norsk òg.
Skal manko på vokalar av lågast slag stansa småskriftspalta?
Litt tilpassing må riktig nok til, som å satsa på a-infinitiv, bruka a i all bøying når nynorsknorma opnar for a, og gå for hankjønn i pluralis og hokjønn i singularis på substantivsida.
I byrjinga var skriving utan hovudvokal sann fryd, sjølv om ho var tøff. Faktisk har slik vanlagnad pirra skaparkrafta og gjort oss ivrig på å laga nyord som datamaskintastatursøl, substantivbøyingssvik og sjølvsagt vokalmankofrustrasjon.
Når sanninga skal fram, må vi tilstå at vi saknar vokalpingla vår. Vi får knapt uttrykt alt vi har på hjarta, og jakta på avløysarord gir nok av bomskot.
Så pingla vinn til slutt: No går vi rakt til PC-lækjar og tryglar han om å blåsa liv i datamaskinas sårt sakna vokalsymbol.
obo
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Måndag vart noko fluidum av tvilsamt opphav sølt på PC-tastaturrada vår. Slik utur var vi støtt og stadig plaga av då vi var ungdommar og drakk cola og åt chips framfor datamaskina; no når vi har mognast, må slikt kallast flautt.
I byrjinga funka alt fint, takk og lov. Sjølv om kontaktflata på kvar tastaturknast var litt klam, lystra han kvart kakk frå ihuga fingrar.
Så byrja bokstavrada øvst å visna, og snart svikta hyppigast nytta bokstav i norsk totalt. Og sjølvsagt går skrivinga trått utan hovudvokal. Ord som sakn blir for svakt; fantomsår i datamaskina, må slikt kunna kallast.
Datamaskina vår blir snart ti år, og ho har i lang tid kunna kallast klar for utskifting, så løysinga var opplagd: No må klimaomsyn og miljøsamvit vika – vi må kjøpa ny maskin.
Så vakna all trass: Aldri skal noko bokstavsymbol få stansa skaparkrafta vår! Vi snakkar faktisk om slappast uttala vokal i norsk. Han fordrar knapt noka artikulasjonskraft. Vokalar, især vår manko, må nærmast kallast lingvistikkvakuum. I abjadspråk som arabisk kan skrivarar visstnok uttrykkja alt utan vokalar. Då må vi kunna formidla noko vitig utan vokalar på norsk òg.
Skal manko på vokalar av lågast slag stansa småskriftspalta?
Litt tilpassing må riktig nok til, som å satsa på a-infinitiv, bruka a i all bøying når nynorsknorma opnar for a, og gå for hankjønn i pluralis og hokjønn i singularis på substantivsida.
I byrjinga var skriving utan hovudvokal sann fryd, sjølv om ho var tøff. Faktisk har slik vanlagnad pirra skaparkrafta og gjort oss ivrig på å laga nyord som datamaskintastatursøl, substantivbøyingssvik og sjølvsagt vokalmankofrustrasjon.
Når sanninga skal fram, må vi tilstå at vi saknar vokalpingla vår. Vi får knapt uttrykt alt vi har på hjarta, og jakta på avløysarord gir nok av bomskot.
Så pingla vinn til slutt: No går vi rakt til PC-lækjar og tryglar han om å blåsa liv i datamaskinas sårt sakna vokalsymbol.
obo
Fleire artiklar
Judith Butler er filosof og ein frontfigur innanfor kjønnsteori.
Foto: Elliott Verdier / The New York Times / NTB
Ein endrar ikkje naturen med talemåtar
Dombås Hotell brenn 19. mai 2007.
Foto: Kari Anette Austvik / NTB
Frå bridgeverda: Svidd utgang
Kjersti Halvorsen er psykolog og forfattar.
Foto: Lina Hindrum
Fadesar og fasadar
Roboten blir til mens vi ror.
Det er naturleg å rykkja til når ein skjønar at laget ein spelar eller heiar på, rykkjer ned (jf. opprykk, nedrykk), skriv Kristin Fridtun. Her tek Ranheims Mads Reginiussen til tårene etter nedrykk i eliteseriekampen i fotball mellom Rosenborg og Ranheim på Lerkendal Stadion (3-2).
Foto: Ole Martin Wold / NTB
I rykk og napp
Det er naturleg å rykkja til når ein skjønar at laget ein spelar eller heiar på, rykkjer ned.
Ein soldat ber eit portrett av den drepne våpenbroren og aktivisten Pavel Petrisjenko i gravferdsseremonien hans i Kyiv 19. april. Petrisjenko døydde i kamp mot russiske okkupantar aust i Ukraina. Han er tidlegare omtalt i denne spalta fordi han arbeidde for å stogge pengespel som finansiering av det ukrainske forsvaret.
Foto: Valentyn Ogirenko / Reuters / NTB
Hagen til Kvilinskyj finst ikkje lenger
Alle historier, det gjeld òg dei som ser ut til å ha nådd slutten, har eit framhald.