Kvinnene får mest
Kvinner har i gjennomsnitt 85 prosent av menns løn. Men samstundes får kvinnene langt meir att frå velferdsstaten enn dei betaler inn.
Fyrst av alt eitt atterhald: Dette er ein artikkel som prøver å skildra, og at ein skildrar, tyder ikkje at ein er for eller mot det ein skildrar. Det er tid for lønskamp att, og kvart år får vi høyra det same: Kvinner tener berre 85 prosent av det menn gjer, og må difor få eit dramatisk lønshopp. Utestaden Postkontoret i Oslo gav den 1. mai kvinner 15 prosent rabatt for å markera nett dette. Line Oma, leiarkandidat for bydelsutvalet i Gamle Oslo for Arbeidarpartiet, tok initiativet til markeringa. «Jeg blir sjokkert hver gang jeg ser tallet: Kvinner tjener i gjennomsnitt 85 prosent av det menn gjør», sa Oma til Aftenposten.
Fagforeiningane, særleg dei i offentleg sektor, er samde: Det er for gale at vi har slike lønsskilnader i Noreg. Norsk sjukepleiarforbund og UNIO gjer kvart år difor framlegg om ein tiårig opptrappingsplan som skal gje låglønte kvinner i offentleg sektor 15 prosent ekstra lønsvekst utover dei ordinære årlege oppgjera. Ja, lista er lang over alle desse som påstår det ikkje er lik løn for likt arbeid i Noreg.
Ikkje heilt sant
Men heilt sidan vi fekk Likelønskommisjonen under leiing av Anne Enger Lahnstein, veit vi at påstanden treng ei kvalifisering eller to. Ja, menn har høgre utbetaling kvar månad, men det har menn mykje av di menn arbeider meir enn kvinner. I 2013 var den gjennomsnittlege faktiske arbeidstida per veke 37,0 timer (inkludert overtid) for menn og 30,7 timer for kvinner. Om vi ser på dei som tener aller mest, dei som arbeider mest, nemleg over 45 timer per veke, var det tre gonger så mange menn som arbeidde så lenge som kvinner. Størst er skilnaden i finanssektoren, der kvinner berre får utbetalt 75 prosent av det menn får. Men det alle undersøkjingar viser, er at di lenger du er villig til å arbeida per veke, di høgre løn får du. Dette er i grunnen naturleg: For di meir du gjer av ei handling, di flinkare vert du til den same handlinga.
Det ein òg ser, er at menn som arbeider like kort tid som kvinner, har mykje den same lønsutviklinga som kvinner. Det ein ser i tillegg, er at menn og kvinner som arbeider i låglønsyrke, har lik løn på tvers av sektorar. Om UNIO og sjukepleiarane fekk gjennomslag for eit kvinnelyft, ville det tyda at ufaglærde menn vil få lægre lønn enn ufaglærde kvinner. Også Likelønskommisjonen vedgjekk at det var lik løn for likt arbeid med lik arbeidstid i Noreg.
Det dei derimot fann, var at det var skilnad mellom offentleg sektor og privat sektor. I offentleg sektor er det knapt skilnader mellom menn og kvinner i løn per time, men i privat sektor kan skilnadene vera store. Men det er i hovudsak av di menn søkjer seg til sektorar med låg arbeidstryggleik. I byte for lett å kunna verta sparka vel dei yrke med lang arbeidstid og dimed større sjanse før høgre løn. Men dei vel òg yrke som gjev lite i tenestepensjon. Og om vi reknar med at pensjon er løn, så vert biletet eit heilt anna enn den vanlege 85-prosent-påstanden. For då gjer kvinner eit byks oppover.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
