I det minste er det dette synet ein får presentert i nyhendesendingane i belarusisk fjernsyn, der det vart opplyst at Lukasjenko sjølv tilbaud seg å stogge oppstanden, og at han etter ein dags telefonsamtalar med Prigozjin, berga Putins Russland frå å skli inn i borgarkrig.

Dei første dagane etter den brått avslutta marsjen til den private Prigozjin-hæren mot Moskva var det ingen i Moskva som sa noko mot desse påstandane. Men her om dagen kom russiske journalistar med ein versjon som sa at det var Putin som instruerte Lukasjenko om å tinge med Prigozjin, og at Lukasjenko slik berre utførte det den russiske presidenten kommanderte han til å gjere.

Detaljane om avtalen med Prigozjin er ikkje kjende. I staden for å halde fram marsjen mot Moskva fekk Prigozjin tilbod om å dra til Minsk, og til slutt gjekk han med på det.

I ein kommentar Prigozjin gav til tilhengjarane sine nokre dagar seinare, sa han at «fridomsmarsjen» – som han kallar oppreisten sin – var provosert fram av konflikten hans med forsvarsminister Sjojgu og generalstabssjefen Gerasimov, og av ønsket til det russiske forsvarsdepartementet om å øydeleggje den private kampgruppa Wagner fysisk og legalt. Men at Lukasjenko hadde garantert overfor han at Wagner-gruppa skulle haldast intakt, og at dei ville kunne halde fram med aktivitetane sine med same legale status som grupper med leigesoldatar har i Russland.

Det merkelegaste med denne saka er, kan hende, at ifølgje russisk lov kan den private Wagner-hæren ikkje ha nokon legal status, ettersom leigesoldatar er forbodne ved lov i Den russiske føderasjonen.

Russiske lover gjeld openbert ikkje for Wagner-gruppa, slik dei heller ikkje gjeld for dusinvis av andre private militære grupper, inkludert Gazprom, som i februar kunngjorde opprettinga av sin eigen private hær «for å verne gassleidningar og andre verdiar».

Tidlegare i år underteikna den russiske statsministeren Misjustin ei forordning som tillèt energiselskap å danne «private tryggingsorganisasjonar» til å vakte og forsvare installasjonane og verdiane deira mot sabotasje og åtak.

Talet på slike private hærar i Russland har alt nådd tretti. Blant dei er det til og med ei privat militær gruppe som er registrert som ein offentleg organisasjon for patriotisk oppseding av unge menneske – «E.N.O.T.». Medlemer av denne private kampgruppa slåst også i Ukraina, Syria og andre land.

I det minste éin av dei private hærane – «Patriot» – er direkte knytt til den russiske forsvarsministeren Sjojgu. Kvifor ein forsvarsminister skal ha to hærar under sin kommando på ein og same gong, er ikkje heilt klart. Men «Patriot»-krigarar er blitt observerte i Ukraina og slåst òg i Donbas.

Det ser ikkje ut til at denne hæren er like kampklar som Wagner-gruppa, elles kunne vel Sjojgu ha brukt han mot Prigozjin heilt frå byrjinga av konflikten mellom dei. I staden freista han å nytte den russiske hæren. Det gjorde at nokre russiske offiserar vart audmjuka ved å bli tekne som krigsfangar av soldatane til Prigozjin. På den andre sida, å sende to private hærar til frontal
åtak mot kvarandre på frontlina til krigen i Ukraina, ville vore i drygaste laget og kunne skapt høglydt misnøye blant russiske ultranasjonalistar.

Di fleire private hærar det er i Russland, di meir sannsynleg er det at samanstøytar mellom ulike private kampgrupper, så vel som mellom private grupper og det offisielle russiske militæret eller den russiske nasjonalgarden, kan skje på russisk territorium i nær framtid. Det var nett dette som hende under Prigozjins «marsj» til Rostov og så til Voronezj på veg til Moskva. Det var luftvernet til Wagner som skaut ned seks helikopter og eit militært transportfly som høyrde den russiske generalstaben til. Wagner-soldatar drap opptil tjue russiske soldatar i skotvekslingar i Russland. Tolv russiske militærpilotar mista livet i desse bakke-til-luft-kampane.

Og no, etter triumfen til Lukasjenko som mannen som stogga borgarkrigen, flyg Prigozjins private jetfly regelmessig og uhindra mellom Belarus og St. Petersburg, byen der venskapen mellom Prigozjin og Putin vart til for over tjue år sidan.

Er det mogleg at Prigozjin fraktar møbel og anna innbu frå bustaden sin i St. Petersburg til den nye i Minsk? Eller pakkar han saman forretningsverksemdene sine og sender kontantar til Minsk? Da dei leita i og kring kontora hans under oppreisten, fann FSB ein minibuss full av kartongar med kontantar. Kor mange fleire slike «lommebøker på hjul» han har, veit vi ikkje. Men han har trass alt kontraktar på levering av mat til soldatane i det russiske militæret for nesten ein milliard dollar.

Medieporteføljen hans er alt oppløyst, inkludert den kjende «trollfabrikken» som han nytta, truleg på oppmoding frå den russiske leiarskapen, til å påverke vala i USA og andre land. Kontrakten med forsvarsdepartementet om matlevering til det russiske militæret er òg oppheva. Truleg er dei andre forretningsverksemdene hans stengde, oppløyste eller tekne over av dei russiske styresmaktene. Men sjølv dreg han framleis fritt mellom Belarus og Russland, medan Lukasjenko har sytt for at det blir bygd ein militærleir i Belarus for dei Wagner-soldatane som ikkje vil overførast til forsvarsdepartementet, men ønskjer å følgje sjefen til Belarus.

Kor mange det dreier seg om, er ikkje kjent hittil. Soldatane tenkjer kan hende at dei rett og slett vil ha ein ny base dei kan fly frå til Syria, Mali, Den sentralafrikanske republikken, Sudan og andre land der Wagner-gruppa har vore innblanda i konfliktar sidan før krigen i Ukraina. Dessutan flaug dei òg tidlegare til Afrika via Minsk.

Men for meg verkar det som det kan vere nokre overraskingar som ventar desse soldatane i Belarus. Det er ingen løyndom at ein del av leiarskapen i det belarusiske militæret var, og truleg framleis er, mot at belarusiske styrkar skulle dragast inn i krigen i Ukraina. Somme av desse generalane trekte seg frå stillinga da krigen tok til. Andre vart verande. Og no, ved hjelp av utpressing og svært høge løner, kan Lukasjenko kome til å tru at han har sin eigen vesle, men skikkeleg veltrente hær, klar til å utføre kva oppgåve som helst som er upopulære hos det belarusiske militæret.

På den andre sida kan dei same krigarane, dersom Putin treng det, setje seg opp mot Lukasjenko sjølv og ta Minsk. Minsk er ikkje Moskva. Dessutan kan Putin love Prigozjin at han skal få vende attende til Russland i tilfelle ei slik geopolitisk oppgåve blir ein suksess. Putin har jo ofte vore misnøgd med at det går så sakte med Lukasjenko når det gjeld samlinga av Belarus og Russland til ein sameint stat.

Plasseringa av Prigozjin og krigarane hans i Belarus skaper òg spenningar på grensene mellom Belarus og Polen og Belarus og Litauen. Avhengig av kor mange Wagner-krigarar som faktisk blir stasjonerte i Belarus, kan trusselnivået mellom Belarus og Nato-land som er naboar, bli svært høgt, og det vil krevje løyvingar til ekstra opprusting frå regjeringane i Polen og dei baltiske landa.

Wagner-gruppa har òg store problem i Russland nett no, noko som truleg kan skape sinne blant slektningane til døde Wagner-soldatar som enno ikkje har fått kompensasjon eller godtgjersle for sine døde. Før oppreisten var Service 200-kontor for privathæren Wagner verksame i kvar region i Russland. Det var der slektningane til ein soldat fekk fem millionar rublar i kontantar (over 50.000 euro) som kompensasjon for at ein av deira kjære var død – pluss andre summar dei hadde krav på. No når FSB har stengt alle privathærkontora, har slektningane ingen stader å vende seg.

Men for slektningar som har klart å få kompensasjon, kan detaljar om pengeoverføringane og adressene til mottakarane bli tilgjengelege for FSB og, truleg, for den ordinære mafiaen.

Da dei tok imot pengane, vart slektningane til dei drepne soldatane sterkt rådde til å ikkje setje pengane i banken. Så no kan mange av dei bli offer for vanlege kriminelle, eller offer for det russiske systemet sjølv, som ser på alle dei ein kan assosiere med Wagner-hæren, som potensielle deltakarar i oppreisten.

Ikkje utan grunn har det skjedd, på gravplassar der russiske soldatar og Wagner-soldatar er gravlagde nær kvarandre, at nokon har skore ned Wagner-flagga. Flagga til det russiske militæret blafrar framleis i vinden over gravene til dei vanlege soldatane. Eg kan sjå for meg at slektningane til Prigozjins døde soldatar vil gå nattevakt på gravplassar for å verne gravene til deira eigne mot denne typen vandalisme. Wagner-gruppa har mange eigne gravplassar der berre Wagner-flagg får vaie. Kva som vil skje med desse gravplassane, er framleis uvisst.

I dag er mange journalistar sikre på at Putin aldri kjem til å tilgje Prigozjin, og at sjefen og eigaren av den private Wagner-hæren kjem til å bli drepen før eller seinare. Sjefen for den ukrainske militære etterretningstenesta, Budanov, har til og med sagt at det russiske FSB alt har fått ordre om å eliminere Prigozjin. Dette er mogleg, sjølvsagt. Det var ikkje for ingen ting Putin sa at Wagner-hæren var fullt ut finansiert frå det russiske budsjettet, og ikkje frå lomma til Prigozjin. Dette gjev faktisk hint om at den verkelege «Prigozjin» er Putin, og at den Prigozjin vi kjenner, er ein innleigd leiar som rett og slett kom ut av kontroll – til liks med så mange sjefar som i det siste har byrja falle ut av vindauga på hospital, dyre husvære eller spanske villaer og hotell i Thailand.

Det er altså mogleg at Prigozjin før eller seinare vil stå overfor eit val: ta Belarus eller falle ut av vindauget. Enda verre: Prigozjin vil vere klar over at sjølv om han utfører ordre, vil ikkje det seie at «vindauget for negative høve» vil vere stengt for alltid.

Andrej Kurkov

Omsett av Lasse H. Takle