Krig
«Kva veit du om Russland?»
«Kva for to arter harar finst det i Moskva og Moskva-regionen? Kor mange arter av piggsvin finst det i Moskva-regionen? Kva er namnet på det største hjortedyret som lever i Moskva-regionen? Kven vart dødeleg skadd i september 1911 i Kyiv av ein anarkist og agent i tsarens hemmelege politi, Mordka Bogrov?»
Ei kvinne står ved det som var bustaden hennar i denne ruinen i byen Izium i Kharkiv-regionen, som dei russiske okkupantane no har flykta frå.
Foto: Umit Bektas / Reuters / NTB
Du kan truleg ikkje svara på desse spørsmåla. Men dersom den russiske okkupasjonen av den ukrainske Kharkov-regionen heldt fram og du heldt fram med å bu der under okkupasjonen, ville du ha lært ikkje berre svara på desse spørsmåla, men også mykje, mykje meir om Russland. Russland ser på «russisk verd»-prosjektet som eit humanitært tiltak, og difor sende dei så mange sett av spelet «Kva veit du om Russland?» til den nyss frigjorde byen Izium.
Eg ser for meg innbyggjarar i Izium i eit husvære med knuste vindauge og dører på eit bord smadra av granatsplintar medan dei spelar «Kva veit du om Russland?». Far tek opp eit spørsmålskort, kone og born ser forventingsfullt på munnen hans. Så les han: «Kva plante vart kalla djevelens eple på Katarina den andre si tid?» Sonen spør: «Kven er Katarina den andre?» Og dottera tenkjer på eit eple og slikkar seg om dei tørre leppene sine.
I sommar fekk dei russiske okkupantane ordre om å tilpasse undervisninga i skulane til russisk pensum frå 1. september. I Izium var det ingen som gjekk på skulen 1. september – av ei enkel årsak: Det fanst ikkje ein einaste heil skule i byen. Dei er øydelagde, alle som ein.
Det vart funne sett av dette spelet på skulekontoret i byen, saman med andre «humanitære» ting. Det ser ut til at dei skulle overleverast høgtidsamt til skuleborna i Izium ved byrjinga av det nye skuleåret. Det skjedde ikkje. Kven som no vil spele dette patriotiske brettspelet, er uvisst.
Men i byen Sjevtsjenkove, ikkje langt frå Izium, var det nokre elevar som gjekk på skulen 1. september. Dei rakk til og med å få med seg russiske lærebøker før byen vart frigjord av ukrainske styrkar. No freistar dei å finne ut kven som underviste ved skulen. Rektor evakuerte for lenge sidan. Okkupasjonsstyresmaktene peika ut leiaren for økonomiavdelinga på skulen til rektor.
I røynda ser det ut til at det var svært få skuleelevar i Sjevtsjenkove, ettersom meir enn femti uopna kassar med russiske lærebøker vart funne i skulebygningen. I hovudsak gjeld det lærebøker om russisk historie, russisk språk og litteratur, men til og med på omslaget til matematikkbøker er det bilete av heltar frå russiske folkeeventyr. Dette er måten den «russiske verda» syner seg fram på – med bomber og lærebøker i russisk historie og russisk språk.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
