KrFs svenske syster veks inn i det blå
STOCKHOLM: Kristdemokraterna i Sverige har gått mot høgre og meir enn dobla oppslutninga. Partileiar Ebba Busch Thor har eitt råd å gje KrF.
Kristdemokraterna var spådd å hamne utanfor Riksdagen ved valet i fjor. No er partiet Sveriges raskast veksande, og Ebba Busch Thor er partileiaren med høgst tillit blant svenske veljarar.
Foto: Björn Larsson Rosvall / TT / NTB scanpix
Ebba Busch Thor (32)
Er fødd og oppvaksen i Uppsala
Har norsk far og dobbelt statsborgarskap
Var nestleiar for Kristdemokratiska Ungdomsförbundet 2008-2011
Byrja jobbe som kommunepolitisk sekretær for ein kristendemokratisk kommunalråd i Uppsala i 2006 og vart i 2010 valt til kommunalråd sjølv, berre 23 år gamal.
Vart valt til leiar for Kristdemokraterna i april 2015.
Leidde partiet godt over sperregrensa ved valet i fjor og er no den partileiaren som har høgst tillit blant veljarane i Sverige.
Ebba Busch Thor (32)
Er fødd og oppvaksen i Uppsala
Har norsk far og dobbelt statsborgarskap
Var nestleiar for Kristdemokratiska Ungdomsförbundet 2008-2011
Byrja jobbe som kommunepolitisk sekretær for ein kristendemokratisk kommunalråd i Uppsala i 2006 og vart i 2010 valt til kommunalråd sjølv, berre 23 år gamal.
Vart valt til leiar for Kristdemokraterna i april 2015.
Leidde partiet godt over sperregrensa ved valet i fjor og er no den partileiaren som har høgst tillit blant veljarane i Sverige.
Politikk
eva@dagogtid.no
Meiningsmålingar har ikkje vore særleg lystig lesing for KrF på ei god stund. Etter at partiet valde høgresida og regjering med Frp, Høgre og Venstre, har det gått endå dårlegare. Når partiet no møtest til landsmøte, har det eit snitt på 3,5 prosent av veljarane bak seg, ifølgje den månadlege målinga til nettsida pollofpolls.
Situasjonen må kjennast ekstra dyster når ein ser den kraftige oppsvingen det svenske systerpartiet til KrF opplever.
Etter å ha hatt målingar på rundt tretalet heilt frå september 2016 vart svenske Kristdemokraterna (KD) spådd å hamne utanfor Riksdagen ved valet i fjor. Men så gjorde partiet eit plutseleg byks på målingane mot slutten av valkampen og sikra 6,3 prosent oppslutning og 22 riksdagsrepresentantar.
Sidan har oppslutninga berre auka, og nyleg vart partiet målt til 9,4 prosent, som er den høgste oppslutninga partiet har hatt på målingane til instituttet Kantar Sifo sidan september 2002.
I tillegg har partileiar Ebba Busch Thor nett gått forbi statsminister Stefan Löfven som partileiaren med høgst tillit blant svenske veljarar.
Framgangen har skjedd samstundes som KD har forsterka posisjonen som eit høgresideparti og endåtil opna for å halde politiske samtalar med Sverigedemokraterna på ytre høgre fløy.
Frå tvil til truverd
Nær halvparten av svenske veljarar har no høg eller svært høg tillit til Ebba Busch Thor, fortel målingane.
Thor sjølv har ikkje heilt klart å venje seg til den nye situasjonen.
– Når eg høyrer det kjem ei ny meiningsmåling, er ryggmergsrefleksen framleis slik at eg i eit sekund rekk å tenkje «håpar vi er over 4 prosent, håpar vi er over 4 prosent», seier ho.
Dag og Tid møter henne på kontoret i ein nyoppussa riksdagsfløy i Gamla Stan, der partiet flytta inn etter valet. Møterommet har måla illustrasjonar i taket og eit stort foto av ein smilande Thor på veggen. Biletet er frå då ho vart vald til partileiar berre 28 år gamal. Det er fire år og 5,5 prosentpoeng tilbake i tid.
Thor vågar ikkje spå kor stort veljarpotensialet framover kan vere.
– Eg trur ein av grunnane til at det gjekk så dårleg med oss før, var nett det at vi stira oss blinde på målingar og ikkje våga å gjere stort i frykt for å miste den litle oppslutninga vi hadde. Utfordringa mi no er å syte for at vi held fram med å vere drivne av ønsket om å lukkast heller enn av redsla for å mislukkast, seier ho.
Vinnande valkampsak
KD har gjort ein eigen analyse av valet. Thor forklarar framgangen med at dei valde å konsentrere seg om få og tydelege saker som helsepolitikk, eldreomsorg og tryggleik, og våga å ta konfliktar og vere uredde i debattar.
Analytikarar og kommentatorar deler analysen. Særleg valkampsaka om å betre helsevesenet slo godt an blant veljarane. Nyleg kom det òg ei måling som syner at situasjonen i helsevesenet er saka svenske veljarar prioriterer høgst, og at KD, saman med Socialdemokraterna, har størst truverd her.
Elisabeth Sandlund er leiarskribent i den kristne avisa Dagen og blant dei som har følgt KD tett gjennom mange år.
– Svensk helsevesen er i krise. Køane for å få behandling veks, mange som arbeider i helsevesenet, har forlate jobben fordi dei får betre betalt andre stader, og helsevesenet er meir og meir avhengig av rekrutteringsføretak. I tillegg er det store regionale skilnader og lite samordning. Det vil Thor gjere noko med. Løysinga hennar er å gjere helsevesenet statleg, slik som i Noreg. I dag er det regionane som er ansvarlege. Alle parti lovar meir pengar til helsevesenet, men KD er det einaste partiet som føreslår noka form for strukturreform, og det trur eg påverka valet ganske mykje, seier ho.
Toivo Sjörén, som er opinionssjef på Kantar Sifo, seier KD gjennom debatten om helsevesenet auka oppslutninga blant fleire nye veljargrupper.
– Partiet har gått frå å kunne karikerast som eit parti med støtte frå eldre kvinner til no å ha støtte frå alle grupper, i stort sett alle aldrar, og frå folk over heile landet, seier han.
Meir høgrevendt
Samstundes vert det peika på at partiet òg har endra retorikken, markert seg som tøffare og tydelegare i fleire saker og vendt seg mot veljargrupper lenger til høgre, frå både Moderaterna og Sverigedemokraterna.
I mars 2018 gjekk Thor mellom anna ut og ville forby bøneutrop frå moskear i Sverige. Ikkje lenge etter røysta KD imot den såkalla gymnasielagen, som gav rundt 9000 einslege mindreårige asylsøkjarar med avslag på asylsøknaden ein sjanse til å søkje om å få verte verande i Sverige likevel for å studere.
Sandlund omtalar desse sakene som tydelege brot med den sjenerøse innvandrings- og integreringspolitikken partiet har vore kjend for tidlegare, og seier at kjende kristendemokratar har uttalt at dei ikkje lenger kjenner att sitt eige parti. Enkelte har òg meldt seg ut.
Men biletet er ikkje eintydig. Partiet har mista oppslutning blant dei kyrkjebesøkjande over tid, men no ser talet på kyrkjebesøkjande veljarar ut til å ha stabilisert seg. Det seier Magnus Hagevi, valforskar og professor ved Linnéuniversitetet i Växjö. Slik han ser det, vektlegg partiet meir autoritære verdiar no enn før.
– Før snakka dei om allment flyktningamnesti, pasifisme og behandling av kriminelle heller enn straff. No legg dei vekt på eit sterkt forsvar, hardare straffer for kriminelle og ein tøffare migrasjonspolitikk. Ebba Busch Thor kommuniserer denne typen verdiar og retorikk godt, så ho som person er òg ein viktig del av framgangen partiet opplever, seier han.
KD-leiaren sjølv meiner endringane fyrst og fremst går ut på at partiet har breidd ut politikken.
– Vi står til høgre i svensk politikk, så eg har ingen problem med å verte plassert der, men det er ikkje slik at høgrepolitikk berre inneber å sjå individa, senke skatten for dei rike og bry seg om forsvar og nedkjemping av kriminalitet. No har vi breidd oss ut og har ei aktiv røyst også i spørsmål om forsvar og tryggleik, men kjernen vår er framleis dei sosiale spørsmåla, seier ho.
– Kristdemokraterna i Sverige har alltid vore komfortable med å ta debattar og konfliktar i familiepolitikken, men ikkje på så mange andre område. Det er vel det store kulturskiftet no, legg ho til.
Medieutstråling
Thor sjølv får mykje av æra for framgangen. Ho var tøff og tydeleg i valkampen, tok Löfven i hersketeknikk i ein TV-sendt debatt om industripolitikk og vart utropt til debattvinnar. Expressen skreiv om dei retoriske evnene og medieutstrålinga hennar.
Hagevi, som gjer veljarundersøkingar til Riksdagen, seier at det blant KD-veljarane no er fleire som seier dei likar partileiaren betre enn partiet. Slik var det ikkje før.
I det politiske kaoset etter valet har KD-leiaren òg stått stødig på høgresida, i motsetnad til dei tidlegare alliansepartnarane Centerpartiet og Liberalerna. Ho har òg vore ein meir synleg og tydeleg opposisjonsleiar enn leiaren av Moderaterna, meiner Sandlund.
Samstundes seier ho at det nok finst ein del veljarar som støttar KD meir av misnøye med Moderaterna enn fordi dei likar KD så godt.
– Må tilpasse seg
Bakgrunnstala for målingane syner at Kristdemokraterna har teke flest veljarar frå Moderaterna, men at dei etter valet òg har fått fleire nye sympatisørar frå Sverigedemokraterna (SD) og dels òg frå Socialdemokraterna (S).
Thor ser ikkje noko problem med at KD appellerer til dei same veljarane som SD.
– Dei er velkomne. Vi kjem aldri til å konkurrere om den tøffaste migrasjonspolitikken, men derimot er vi uredde i debatten om kva verdiar som må gjelde for alle i Sverige, og der veit eg at vi appellerer til ein del av SD-veljarane.
– Du har sagt at dei som kjem til landet, må verte svenske. Kva inneber det?
– Eg vil at Sverige skal vere eit land der dei som kjem hit, får ein heim og vert ein del av samfunnet. Det vil seie at den som kjem hit, må tilpasse seg. Vi skal syne respekt for bakgrunn, historie og kultur, men dei må lære seg språket, dei sosiale kodane, dei svenske tradisjonane, og så må dei utdanne seg, seier ho.
Mormor og Merkel
Ebba Busch Thor er både den fyrste kvinna og den yngste personen som har leidd Kristdemokraterna. Ho har bakgrunn frå kommunepolitikken i Uppsala, der ho i 2009 – berre 22 år gamal – steppa inn som vikar for kommunalråden då han vart sjuk. Året etter vart ho vald til kommunalråd sjølv, med ansvar for eldrespørsmål, demokrati og integrasjon.
Det var òg eldreomsorg som var vegen hennar inn i politikken.
Thor er halvt norsk og etterkomar etter Aksel Johan Gresvik, som starta Gresvik Sport, i dag G-sport. Sjølv om ho aldri har budd i Noreg, snakkar ho flytande norsk. Om lag som ei Frogner-dame frå 1940, har ho fått høyre. Det har ho etter farmora, som ho òg har namnet Ebba frå.
Det politiske engasjementet vart derimot vekt av mormora i Västergötland, som hadde negative erfaringar med heimehjelpa. Thor bestemte seg for å engasjere seg i kommunepolitikken for å gjere noko med det.
Sjølv om ho var kristen og truande og hadde gått i Livets Ords grunnskule, syntest ho ikkje KD var eit naturleg parti å engasjere seg i. Ho hadde fordommar mot dei og ville vere med i eit skikkeleg politisk parti som meinte og tenkte noko om økonomisk politikk – ikkje eit parti som dreiv med tru og var ei forlenging av kyrkja, seier ho.
Det var dei tyske kristendemokratane og Angela Merkel som fekk henne til å ombestemme seg.
– Eg innsåg at tru påverkar verdiar, og at verdiar påverkar politikk. Og dei tyske kristendemokratane har aldri avgrensa seg til berre å vere relevante for eldreomsorg og familiepolitikk, seie ho.
Problem
– Merkel har vore raus i innvandringspolitikken, som de har vore med å stramme inn i Sverige.
–?KD har aldri vore for fri innvandring, og det kjem vi aldri til å verte. Men vi kjem alltid til å forsvare at menneske som flyktar frå krig, undertrykking og forfølging, skal kunne få ein fristad i Sverige. Tidlegare har vi ikkje vore nøydde til å handtere dei negative konsekvensane av innvandring på same måte som dei siste åra. No må vi det. For det er eit stort problem om det kjem veldig mange innvandrarar på kort tid og vi ikkje lukkast med å integrere dei. Det er eit problem om menneske som får avslag på asylsøknadene, vel å verte att i Sverige likevel. Då må vi ha indre utlendingskontrollar og tvinge menneske til å forlate landet. Og vi har eit problem med radikal islam og islamisme i Sverige, og den debatten har vi teke. Eg trur òg vi er det rette partiet til å ta slike debattar, for vi veit at religion og tru full ut er noko positivt for den enkelte og kan vere det for samfunnet. Men då må vi samstundes våge å markere at visse verdiar ikkje er valbare i Sverige, seier Thor.
– Kva tenkjer du om at de har mista medlemmer på slike markeringar?
– Eg tykkjer vi skal hugse at spørsmåla vi fekk mest merksemd om i valet, var helse, eldreomsorg og likestilling, som alle er tre klassiske kristendemokratiske tema, seier ho.
– Er du ikkje uroa for at de no får nye fleksible veljarar, men mistar kjerneveljarar?
– Dei aktive kyrkjegjengarane i Sverige har aldri vore mange nok til at KD skulle nå over 4 prosent. Jamført med valet i 2014 har vi i absolutte tal no dessutan fleire veljarar som går regelbunde i kyrkja. Men i og med at vi har fått mange fleire veljarar, er den kjernen mindre i prosent. Dermed har vi lukkast med både å behalde kjernen og å nå breiare ut. Men det er klart at når vi i dag er oppe på 12 prosent på nokre målingar og for eit år sidan hadde 3 prosent, veit vi kor flyktige veljarar kan vere, seier ho.
– Ikkje halvvegs
Det vekte reaksjonar både hjå partimedlemmer og i dei andre partia då Thor nyleg opna for å halde politiske samtalar med Sverigedemokraterna. Sandlund meiner det er for tidleg å seie noko om konsekvensane av det, både for politikken og for oppslutninga til Kristdemokraterna.
Thor er derimot ikkje i tvil om at det var det rette å gjere.
– Vi har fått eit heilt nytt parlamentarisk landskap der den borgarlege alliansen ikkje finst lenger, og der Centern og Liberalerna no forhandlar med regjeringa. Då har eg eit ansvar for å finne ut korleis vi best kan få gjennomslag, og det finst visse spørsmål der vi kan få større gjennomslag eller vinne Riksdagen om vi snakkar med Sverigedemokraterna, seier ho.
– Kva for spørsmål er det?
– For nokre veker sidan hadde vi ein konkret situasjon der vi ville granske korleis Migrasjonsverket handsamar konvertittar. Då fekk vi med oss både SD og Vänsterpartiet på det. Andre spørsmål som kan vere aktuelle, må vi sjå på etter kvart. Men det er fyrst og fremst eldreomsorg og helse- og tryggleiksspørsmål vi er interesserte i å snakke med andre parti om.
Ho lèt seg heller ikkje skremme av situasjonen i Noreg, der KrF har hatt ein tilbakegang på målingane etter å ha gått i regjering med Frp.
– Eg synest ikkje det er så merkeleg med tanke på at partiet nett no heller ikkje har nokon leiar. Dessutan er det alltid tøft å velje veg. Det hadde nok vore like vanskeleg om dei hadde valt å gå den andre retninga.
– Kva råd vil du gje KrF?
– Eg trur det verste ein kan gjere, er å ha to ulike strategiar samstundes. No har dei valt, då bør dei fullføre det og gjere det så skikkeleg som dei kan. Dei bør ikkje gjere ting halvvegs for å prøve å tilfredsstille ulike grupper internt i partiet. Verken Kristdemokraterna i Sverige eller Kristeleg Folkeparti i Noreg finst for å tilfredsstille ulike grupper og interesser internt. Partia vil endre samfunnet, seier ho.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Politikk
eva@dagogtid.no
Meiningsmålingar har ikkje vore særleg lystig lesing for KrF på ei god stund. Etter at partiet valde høgresida og regjering med Frp, Høgre og Venstre, har det gått endå dårlegare. Når partiet no møtest til landsmøte, har det eit snitt på 3,5 prosent av veljarane bak seg, ifølgje den månadlege målinga til nettsida pollofpolls.
Situasjonen må kjennast ekstra dyster når ein ser den kraftige oppsvingen det svenske systerpartiet til KrF opplever.
Etter å ha hatt målingar på rundt tretalet heilt frå september 2016 vart svenske Kristdemokraterna (KD) spådd å hamne utanfor Riksdagen ved valet i fjor. Men så gjorde partiet eit plutseleg byks på målingane mot slutten av valkampen og sikra 6,3 prosent oppslutning og 22 riksdagsrepresentantar.
Sidan har oppslutninga berre auka, og nyleg vart partiet målt til 9,4 prosent, som er den høgste oppslutninga partiet har hatt på målingane til instituttet Kantar Sifo sidan september 2002.
I tillegg har partileiar Ebba Busch Thor nett gått forbi statsminister Stefan Löfven som partileiaren med høgst tillit blant svenske veljarar.
Framgangen har skjedd samstundes som KD har forsterka posisjonen som eit høgresideparti og endåtil opna for å halde politiske samtalar med Sverigedemokraterna på ytre høgre fløy.
Frå tvil til truverd
Nær halvparten av svenske veljarar har no høg eller svært høg tillit til Ebba Busch Thor, fortel målingane.
Thor sjølv har ikkje heilt klart å venje seg til den nye situasjonen.
– Når eg høyrer det kjem ei ny meiningsmåling, er ryggmergsrefleksen framleis slik at eg i eit sekund rekk å tenkje «håpar vi er over 4 prosent, håpar vi er over 4 prosent», seier ho.
Dag og Tid møter henne på kontoret i ein nyoppussa riksdagsfløy i Gamla Stan, der partiet flytta inn etter valet. Møterommet har måla illustrasjonar i taket og eit stort foto av ein smilande Thor på veggen. Biletet er frå då ho vart vald til partileiar berre 28 år gamal. Det er fire år og 5,5 prosentpoeng tilbake i tid.
Thor vågar ikkje spå kor stort veljarpotensialet framover kan vere.
– Eg trur ein av grunnane til at det gjekk så dårleg med oss før, var nett det at vi stira oss blinde på målingar og ikkje våga å gjere stort i frykt for å miste den litle oppslutninga vi hadde. Utfordringa mi no er å syte for at vi held fram med å vere drivne av ønsket om å lukkast heller enn av redsla for å mislukkast, seier ho.
Vinnande valkampsak
KD har gjort ein eigen analyse av valet. Thor forklarar framgangen med at dei valde å konsentrere seg om få og tydelege saker som helsepolitikk, eldreomsorg og tryggleik, og våga å ta konfliktar og vere uredde i debattar.
Analytikarar og kommentatorar deler analysen. Særleg valkampsaka om å betre helsevesenet slo godt an blant veljarane. Nyleg kom det òg ei måling som syner at situasjonen i helsevesenet er saka svenske veljarar prioriterer høgst, og at KD, saman med Socialdemokraterna, har størst truverd her.
Elisabeth Sandlund er leiarskribent i den kristne avisa Dagen og blant dei som har følgt KD tett gjennom mange år.
– Svensk helsevesen er i krise. Køane for å få behandling veks, mange som arbeider i helsevesenet, har forlate jobben fordi dei får betre betalt andre stader, og helsevesenet er meir og meir avhengig av rekrutteringsføretak. I tillegg er det store regionale skilnader og lite samordning. Det vil Thor gjere noko med. Løysinga hennar er å gjere helsevesenet statleg, slik som i Noreg. I dag er det regionane som er ansvarlege. Alle parti lovar meir pengar til helsevesenet, men KD er det einaste partiet som føreslår noka form for strukturreform, og det trur eg påverka valet ganske mykje, seier ho.
Toivo Sjörén, som er opinionssjef på Kantar Sifo, seier KD gjennom debatten om helsevesenet auka oppslutninga blant fleire nye veljargrupper.
– Partiet har gått frå å kunne karikerast som eit parti med støtte frå eldre kvinner til no å ha støtte frå alle grupper, i stort sett alle aldrar, og frå folk over heile landet, seier han.
Meir høgrevendt
Samstundes vert det peika på at partiet òg har endra retorikken, markert seg som tøffare og tydelegare i fleire saker og vendt seg mot veljargrupper lenger til høgre, frå både Moderaterna og Sverigedemokraterna.
I mars 2018 gjekk Thor mellom anna ut og ville forby bøneutrop frå moskear i Sverige. Ikkje lenge etter røysta KD imot den såkalla gymnasielagen, som gav rundt 9000 einslege mindreårige asylsøkjarar med avslag på asylsøknaden ein sjanse til å søkje om å få verte verande i Sverige likevel for å studere.
Sandlund omtalar desse sakene som tydelege brot med den sjenerøse innvandrings- og integreringspolitikken partiet har vore kjend for tidlegare, og seier at kjende kristendemokratar har uttalt at dei ikkje lenger kjenner att sitt eige parti. Enkelte har òg meldt seg ut.
Men biletet er ikkje eintydig. Partiet har mista oppslutning blant dei kyrkjebesøkjande over tid, men no ser talet på kyrkjebesøkjande veljarar ut til å ha stabilisert seg. Det seier Magnus Hagevi, valforskar og professor ved Linnéuniversitetet i Växjö. Slik han ser det, vektlegg partiet meir autoritære verdiar no enn før.
– Før snakka dei om allment flyktningamnesti, pasifisme og behandling av kriminelle heller enn straff. No legg dei vekt på eit sterkt forsvar, hardare straffer for kriminelle og ein tøffare migrasjonspolitikk. Ebba Busch Thor kommuniserer denne typen verdiar og retorikk godt, så ho som person er òg ein viktig del av framgangen partiet opplever, seier han.
KD-leiaren sjølv meiner endringane fyrst og fremst går ut på at partiet har breidd ut politikken.
– Vi står til høgre i svensk politikk, så eg har ingen problem med å verte plassert der, men det er ikkje slik at høgrepolitikk berre inneber å sjå individa, senke skatten for dei rike og bry seg om forsvar og nedkjemping av kriminalitet. No har vi breidd oss ut og har ei aktiv røyst også i spørsmål om forsvar og tryggleik, men kjernen vår er framleis dei sosiale spørsmåla, seier ho.
– Kristdemokraterna i Sverige har alltid vore komfortable med å ta debattar og konfliktar i familiepolitikken, men ikkje på så mange andre område. Det er vel det store kulturskiftet no, legg ho til.
Medieutstråling
Thor sjølv får mykje av æra for framgangen. Ho var tøff og tydeleg i valkampen, tok Löfven i hersketeknikk i ein TV-sendt debatt om industripolitikk og vart utropt til debattvinnar. Expressen skreiv om dei retoriske evnene og medieutstrålinga hennar.
Hagevi, som gjer veljarundersøkingar til Riksdagen, seier at det blant KD-veljarane no er fleire som seier dei likar partileiaren betre enn partiet. Slik var det ikkje før.
I det politiske kaoset etter valet har KD-leiaren òg stått stødig på høgresida, i motsetnad til dei tidlegare alliansepartnarane Centerpartiet og Liberalerna. Ho har òg vore ein meir synleg og tydeleg opposisjonsleiar enn leiaren av Moderaterna, meiner Sandlund.
Samstundes seier ho at det nok finst ein del veljarar som støttar KD meir av misnøye med Moderaterna enn fordi dei likar KD så godt.
– Må tilpasse seg
Bakgrunnstala for målingane syner at Kristdemokraterna har teke flest veljarar frå Moderaterna, men at dei etter valet òg har fått fleire nye sympatisørar frå Sverigedemokraterna (SD) og dels òg frå Socialdemokraterna (S).
Thor ser ikkje noko problem med at KD appellerer til dei same veljarane som SD.
– Dei er velkomne. Vi kjem aldri til å konkurrere om den tøffaste migrasjonspolitikken, men derimot er vi uredde i debatten om kva verdiar som må gjelde for alle i Sverige, og der veit eg at vi appellerer til ein del av SD-veljarane.
– Du har sagt at dei som kjem til landet, må verte svenske. Kva inneber det?
– Eg vil at Sverige skal vere eit land der dei som kjem hit, får ein heim og vert ein del av samfunnet. Det vil seie at den som kjem hit, må tilpasse seg. Vi skal syne respekt for bakgrunn, historie og kultur, men dei må lære seg språket, dei sosiale kodane, dei svenske tradisjonane, og så må dei utdanne seg, seier ho.
Mormor og Merkel
Ebba Busch Thor er både den fyrste kvinna og den yngste personen som har leidd Kristdemokraterna. Ho har bakgrunn frå kommunepolitikken i Uppsala, der ho i 2009 – berre 22 år gamal – steppa inn som vikar for kommunalråden då han vart sjuk. Året etter vart ho vald til kommunalråd sjølv, med ansvar for eldrespørsmål, demokrati og integrasjon.
Det var òg eldreomsorg som var vegen hennar inn i politikken.
Thor er halvt norsk og etterkomar etter Aksel Johan Gresvik, som starta Gresvik Sport, i dag G-sport. Sjølv om ho aldri har budd i Noreg, snakkar ho flytande norsk. Om lag som ei Frogner-dame frå 1940, har ho fått høyre. Det har ho etter farmora, som ho òg har namnet Ebba frå.
Det politiske engasjementet vart derimot vekt av mormora i Västergötland, som hadde negative erfaringar med heimehjelpa. Thor bestemte seg for å engasjere seg i kommunepolitikken for å gjere noko med det.
Sjølv om ho var kristen og truande og hadde gått i Livets Ords grunnskule, syntest ho ikkje KD var eit naturleg parti å engasjere seg i. Ho hadde fordommar mot dei og ville vere med i eit skikkeleg politisk parti som meinte og tenkte noko om økonomisk politikk – ikkje eit parti som dreiv med tru og var ei forlenging av kyrkja, seier ho.
Det var dei tyske kristendemokratane og Angela Merkel som fekk henne til å ombestemme seg.
– Eg innsåg at tru påverkar verdiar, og at verdiar påverkar politikk. Og dei tyske kristendemokratane har aldri avgrensa seg til berre å vere relevante for eldreomsorg og familiepolitikk, seie ho.
Problem
– Merkel har vore raus i innvandringspolitikken, som de har vore med å stramme inn i Sverige.
–?KD har aldri vore for fri innvandring, og det kjem vi aldri til å verte. Men vi kjem alltid til å forsvare at menneske som flyktar frå krig, undertrykking og forfølging, skal kunne få ein fristad i Sverige. Tidlegare har vi ikkje vore nøydde til å handtere dei negative konsekvensane av innvandring på same måte som dei siste åra. No må vi det. For det er eit stort problem om det kjem veldig mange innvandrarar på kort tid og vi ikkje lukkast med å integrere dei. Det er eit problem om menneske som får avslag på asylsøknadene, vel å verte att i Sverige likevel. Då må vi ha indre utlendingskontrollar og tvinge menneske til å forlate landet. Og vi har eit problem med radikal islam og islamisme i Sverige, og den debatten har vi teke. Eg trur òg vi er det rette partiet til å ta slike debattar, for vi veit at religion og tru full ut er noko positivt for den enkelte og kan vere det for samfunnet. Men då må vi samstundes våge å markere at visse verdiar ikkje er valbare i Sverige, seier Thor.
– Kva tenkjer du om at de har mista medlemmer på slike markeringar?
– Eg tykkjer vi skal hugse at spørsmåla vi fekk mest merksemd om i valet, var helse, eldreomsorg og likestilling, som alle er tre klassiske kristendemokratiske tema, seier ho.
– Er du ikkje uroa for at de no får nye fleksible veljarar, men mistar kjerneveljarar?
– Dei aktive kyrkjegjengarane i Sverige har aldri vore mange nok til at KD skulle nå over 4 prosent. Jamført med valet i 2014 har vi i absolutte tal no dessutan fleire veljarar som går regelbunde i kyrkja. Men i og med at vi har fått mange fleire veljarar, er den kjernen mindre i prosent. Dermed har vi lukkast med både å behalde kjernen og å nå breiare ut. Men det er klart at når vi i dag er oppe på 12 prosent på nokre målingar og for eit år sidan hadde 3 prosent, veit vi kor flyktige veljarar kan vere, seier ho.
– Ikkje halvvegs
Det vekte reaksjonar både hjå partimedlemmer og i dei andre partia då Thor nyleg opna for å halde politiske samtalar med Sverigedemokraterna. Sandlund meiner det er for tidleg å seie noko om konsekvensane av det, både for politikken og for oppslutninga til Kristdemokraterna.
Thor er derimot ikkje i tvil om at det var det rette å gjere.
– Vi har fått eit heilt nytt parlamentarisk landskap der den borgarlege alliansen ikkje finst lenger, og der Centern og Liberalerna no forhandlar med regjeringa. Då har eg eit ansvar for å finne ut korleis vi best kan få gjennomslag, og det finst visse spørsmål der vi kan få større gjennomslag eller vinne Riksdagen om vi snakkar med Sverigedemokraterna, seier ho.
– Kva for spørsmål er det?
– For nokre veker sidan hadde vi ein konkret situasjon der vi ville granske korleis Migrasjonsverket handsamar konvertittar. Då fekk vi med oss både SD og Vänsterpartiet på det. Andre spørsmål som kan vere aktuelle, må vi sjå på etter kvart. Men det er fyrst og fremst eldreomsorg og helse- og tryggleiksspørsmål vi er interesserte i å snakke med andre parti om.
Ho lèt seg heller ikkje skremme av situasjonen i Noreg, der KrF har hatt ein tilbakegang på målingane etter å ha gått i regjering med Frp.
– Eg synest ikkje det er så merkeleg med tanke på at partiet nett no heller ikkje har nokon leiar. Dessutan er det alltid tøft å velje veg. Det hadde nok vore like vanskeleg om dei hadde valt å gå den andre retninga.
– Kva råd vil du gje KrF?
– Eg trur det verste ein kan gjere, er å ha to ulike strategiar samstundes. No har dei valt, då bør dei fullføre det og gjere det så skikkeleg som dei kan. Dei bør ikkje gjere ting halvvegs for å prøve å tilfredsstille ulike grupper internt i partiet. Verken Kristdemokraterna i Sverige eller Kristeleg Folkeparti i Noreg finst for å tilfredsstille ulike grupper og interesser internt. Partia vil endre samfunnet, seier ho.
– Verken KD eller KrF finst for å tilfredsstille ulike grupper og interesser internt.
Ebba Busch Thor, partileiar
Fleire artiklar
Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.
Foto: Frederik Ringnes / NTB
Husforsikring i hardt vêr
Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?
Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.
Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB
Vestre må avslutte konflikter og beklage
«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»
Teikning: May Linn Clement
Tid for realitetsorientering
Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.
Ruslan Gorovij sender pengane han tener som artist, heim til Kyiv, der vener kjøper vedlass til ukrainarar som treng varme i vinter.
Foto: Ukrainian online sales
Eit nytt lovframlegg som legg opp til at det skal bli straffbart å selje ulovleg hogd skog, vil ikkje minst råke folk i øydelagde hus.
James Rebanks på Lillehammer sist veke.
Foto: Morten A. Strøksnes
Ein mann for alle årstider
LILLEHAMMER: Etter å ha skrive to svært populære bøker om landbruk og sauehald hamna James Rebanks i ei krise som førte han til eit dunvær på Helgeland.