JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

KommentarSamfunn

Europa i strid med seg sjølv

Vi var knapt inne i januar før vi fekk årets fyrste kulturdebatt. Den iaugefallande framsida til Dagsavisen 9. januar lyfte fram to feministiske førebilete med hijab: Sumaya Jirde Ali og Rawdah Mohamed.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
5827
20220121
5827
20220121

Frontane vakna snøgt. Kjetil Rolness harselerte med at eit plagg som i store delar av verda er symbol på kvinneundertrykking og kjønnssegregering, i norske medium vert hylla som eit symbol på fridom.

Leiaren i Dagsavisen svara med motangrep: Påstandane til Rolness om at hijab har ei særskild meining, nemleg å verna kvinna mot seksuell merksemd, er feil, gamaldagse og kunnskapslause. Det er nemleg ikkje dette Sumaya Jirde Ali og Rawdah Mohamed sjølve legg i symbolet. Ein hijab tyder det eigaren vil, og slik vert dei to unge somaliarane faneberarar for feministiske og humanistiske prinsipp ved å ta eigne val og ikkje la seg presse av forventningar.

Ikkje uventa trekte avisa fram talen til kongen på hagefesten i Slottsparken 2016 som fasit for mangfaldslandet Noreg: Nordmenn kjem frå heile verda, og «nordmenn tror på Gud, Allah, Altet og ingenting. (...) Med andre ord: Norge er dere. Norge er oss.»

På kollisjonskurs

Sjølv om vi veit at Rolness ikkje er åleine om å reagere slik han gjer, vart han framstilt som ein einsleg tulling, på kollisjonskurs, ikkje berre med lesarane av Dagsavisen og redaksjonen sjølv, men med det moderne og etablerte Noreg, ja, med sjølvaste kongen.

For medan Rolness ser ut til å hevde at islam (hijab) ikkje er kompatibelt med vestlege verdiar (likestilling), hevda Dagsavisen at dette ikkje er nokon konflikt. Slik eg tolkar det, meiner avisa at kvart individ definerer verdiane sine sjølv. Kvinnene med hijab er ikkje representantar for nokon tradisjon, men er nettopp individ. Begge posisjonar kan sjølvsagt vere riktige, det handlar om kva premiss ein legg til grunn. Difor er det naudsynt å lyfte blikket for å forstå kva kulturdebatt dette er.

Både Rolness og Dagsavisen vil truleg meine at dei står for grunnleggjande sekulære vestlege verdiar. Det som kjem til syne, her i eit lite format, er såleis eit sekulært Europa i strid med seg sjølv.

I ein liten skala repeterte ordskiftet om Dagsavisen striden rundt Europarådets mangfaldskampanje i haust. Han synte eit kvinnehovud sett saman av to bilete, slik at halve hovudet var med hijab og halve var utan. Teksten var: «Beauty is in diversity, as freedom is in hijab… Celebrate diversity & respect hijab.»

Kampanjen vekte sterke reaksjonar. «Berre spør dei millionar av jentene i Nigeria, Burkina, Somalia eller Afghanistan om fridomen er ein hijab», var eitt døme på respons. Kampanjen vart avslutta etter protestar særleg frå Frankrike, opplysningsidealforsvararen framfor nokon. Men då hevda mellom andre organisasjonen Forum of European Muslim Youth and Student Organizations (FEMYSO) at denne avgjerda var eit angrep på menneskerettane.

To tunger

Debatten om Dagsavisen byggjer på dei same polane som kom til syne rundt mangfaldskampanjen: islam og eit sekulært Europa i strid med seg sjølv. Det moderne Europa taler med to tunger fordi det er midt i eit hamskifte.

Hamskiftet pressar på i Noreg òg. Også her står kvinnefrigjering og likestilling høgst på verdiskalaen. Kjønnssegregering og tilsløring av kvinna som ideal er ein praksis stikk i strid med dei verdiane som har vorte kjempa fram dei siste hundre åra. Men no trugar identitetspolitikken verditoppen.

Her trur eg den franske statsvitaren Oliver Roy har rett når han seier at samfunnet er i ferd med å verte innretta etter nye verdiar, tufta på individualisme, personleg fridom og verdsetting av begjæret. Den nye verdiskalaen kjem til syne ikkje minst der folk manglar historisk minne, det vil seie hos dei unge, dei som kanskje tar likestilling som noko sjølvsagt og difor ikkje har denne verdien fremst i pannebrasken.

Sjølv har eg testa dette, høgst uvitskapleg, på studentane eg underviser. Når eg spør kva dei, som framtidige lærarar, vil gjere om muslimske foreldre ønskjer delt symjeundervisning, svarar så godt som alle saman utan å blunke at dei kan freiste å leggje til rette for det. At dette er eit dilemma der verdien likestilling vert sett i spel, er det ingen som kjem på, fordi identitet og rettane til individet ropar så mykje høgare.

Det kan vere mange grunnar til å dele symjeundervisninga, men det er ikkje poenget her. Poenget er at det som for min generasjon er ein opplagt konflikt, ikkje treng å vere det for neste generasjon. Vi kan ikkje ta verdiskalaen for gjeven.

Skyttargravskrig

Debatten om hijab kan vere eit feministisk symbol eller ikkje, handlar ikkje om kva ein tykkjer om Sumaya Jirde Ali og Rawdah Mohamed. Det er liten tvil om at dei må ha vore ganske tøffe for å kome dit dei er i dag. Snarare handlar debatten om kva som legitimerer europeiske verdiar, og i neste omgang kva desse verdiane er.

Når ein spør om hijab kan uttrykke likestillingsidealet, slik Rolness gjorde, føreset han at opplysningsideala ber verdiane i vår kultur. Og ikkje berre det. Også historia er ein viktig komponent, for Rolness peikar på at eit symbol har ei historie. Om derimot symbola er avkulturaliserte og berre vert definerte av dei som ber dei, handlar det om identitet. Då vert symbolet plutseleg uangripeleg, fordi debatten går på ytringsfridomen og den personlege fridomen laus.

Frontane i hijabdebatten minner om ein skyttargravskrig der to posisjonar grev seg ned og skyt forbi kvarandre utan å kome nokon veg. Det er synd, for debatten om hijab handlar ikkje om hijab, men om kva for eit verdihierarki som skal vere fundamentet for vestleg kultur.

Eivor Andersen Oftestad er førsteamanuensis ved Institutt for humanistiske fag ved Høgskulen i Innlandet og fast skribent i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Frontane vakna snøgt. Kjetil Rolness harselerte med at eit plagg som i store delar av verda er symbol på kvinneundertrykking og kjønnssegregering, i norske medium vert hylla som eit symbol på fridom.

Leiaren i Dagsavisen svara med motangrep: Påstandane til Rolness om at hijab har ei særskild meining, nemleg å verna kvinna mot seksuell merksemd, er feil, gamaldagse og kunnskapslause. Det er nemleg ikkje dette Sumaya Jirde Ali og Rawdah Mohamed sjølve legg i symbolet. Ein hijab tyder det eigaren vil, og slik vert dei to unge somaliarane faneberarar for feministiske og humanistiske prinsipp ved å ta eigne val og ikkje la seg presse av forventningar.

Ikkje uventa trekte avisa fram talen til kongen på hagefesten i Slottsparken 2016 som fasit for mangfaldslandet Noreg: Nordmenn kjem frå heile verda, og «nordmenn tror på Gud, Allah, Altet og ingenting. (...) Med andre ord: Norge er dere. Norge er oss.»

På kollisjonskurs

Sjølv om vi veit at Rolness ikkje er åleine om å reagere slik han gjer, vart han framstilt som ein einsleg tulling, på kollisjonskurs, ikkje berre med lesarane av Dagsavisen og redaksjonen sjølv, men med det moderne og etablerte Noreg, ja, med sjølvaste kongen.

For medan Rolness ser ut til å hevde at islam (hijab) ikkje er kompatibelt med vestlege verdiar (likestilling), hevda Dagsavisen at dette ikkje er nokon konflikt. Slik eg tolkar det, meiner avisa at kvart individ definerer verdiane sine sjølv. Kvinnene med hijab er ikkje representantar for nokon tradisjon, men er nettopp individ. Begge posisjonar kan sjølvsagt vere riktige, det handlar om kva premiss ein legg til grunn. Difor er det naudsynt å lyfte blikket for å forstå kva kulturdebatt dette er.

Både Rolness og Dagsavisen vil truleg meine at dei står for grunnleggjande sekulære vestlege verdiar. Det som kjem til syne, her i eit lite format, er såleis eit sekulært Europa i strid med seg sjølv.

I ein liten skala repeterte ordskiftet om Dagsavisen striden rundt Europarådets mangfaldskampanje i haust. Han synte eit kvinnehovud sett saman av to bilete, slik at halve hovudet var med hijab og halve var utan. Teksten var: «Beauty is in diversity, as freedom is in hijab… Celebrate diversity & respect hijab.»

Kampanjen vekte sterke reaksjonar. «Berre spør dei millionar av jentene i Nigeria, Burkina, Somalia eller Afghanistan om fridomen er ein hijab», var eitt døme på respons. Kampanjen vart avslutta etter protestar særleg frå Frankrike, opplysningsidealforsvararen framfor nokon. Men då hevda mellom andre organisasjonen Forum of European Muslim Youth and Student Organizations (FEMYSO) at denne avgjerda var eit angrep på menneskerettane.

To tunger

Debatten om Dagsavisen byggjer på dei same polane som kom til syne rundt mangfaldskampanjen: islam og eit sekulært Europa i strid med seg sjølv. Det moderne Europa taler med to tunger fordi det er midt i eit hamskifte.

Hamskiftet pressar på i Noreg òg. Også her står kvinnefrigjering og likestilling høgst på verdiskalaen. Kjønnssegregering og tilsløring av kvinna som ideal er ein praksis stikk i strid med dei verdiane som har vorte kjempa fram dei siste hundre åra. Men no trugar identitetspolitikken verditoppen.

Her trur eg den franske statsvitaren Oliver Roy har rett når han seier at samfunnet er i ferd med å verte innretta etter nye verdiar, tufta på individualisme, personleg fridom og verdsetting av begjæret. Den nye verdiskalaen kjem til syne ikkje minst der folk manglar historisk minne, det vil seie hos dei unge, dei som kanskje tar likestilling som noko sjølvsagt og difor ikkje har denne verdien fremst i pannebrasken.

Sjølv har eg testa dette, høgst uvitskapleg, på studentane eg underviser. Når eg spør kva dei, som framtidige lærarar, vil gjere om muslimske foreldre ønskjer delt symjeundervisning, svarar så godt som alle saman utan å blunke at dei kan freiste å leggje til rette for det. At dette er eit dilemma der verdien likestilling vert sett i spel, er det ingen som kjem på, fordi identitet og rettane til individet ropar så mykje høgare.

Det kan vere mange grunnar til å dele symjeundervisninga, men det er ikkje poenget her. Poenget er at det som for min generasjon er ein opplagt konflikt, ikkje treng å vere det for neste generasjon. Vi kan ikkje ta verdiskalaen for gjeven.

Skyttargravskrig

Debatten om hijab kan vere eit feministisk symbol eller ikkje, handlar ikkje om kva ein tykkjer om Sumaya Jirde Ali og Rawdah Mohamed. Det er liten tvil om at dei må ha vore ganske tøffe for å kome dit dei er i dag. Snarare handlar debatten om kva som legitimerer europeiske verdiar, og i neste omgang kva desse verdiane er.

Når ein spør om hijab kan uttrykke likestillingsidealet, slik Rolness gjorde, føreset han at opplysningsideala ber verdiane i vår kultur. Og ikkje berre det. Også historia er ein viktig komponent, for Rolness peikar på at eit symbol har ei historie. Om derimot symbola er avkulturaliserte og berre vert definerte av dei som ber dei, handlar det om identitet. Då vert symbolet plutseleg uangripeleg, fordi debatten går på ytringsfridomen og den personlege fridomen laus.

Frontane i hijabdebatten minner om ein skyttargravskrig der to posisjonar grev seg ned og skyt forbi kvarandre utan å kome nokon veg. Det er synd, for debatten om hijab handlar ikkje om hijab, men om kva for eit verdihierarki som skal vere fundamentet for vestleg kultur.

Eivor Andersen Oftestad er førsteamanuensis ved Institutt for humanistiske fag ved Høgskulen i Innlandet og fast skribent i Dag og Tid.

Hamskiftet pressar på i Noreg òg. Også her
står kvinnefrigjering og likestilling høgst på verdiskalaen.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Foto: Svein Egil Økland

ReportasjeFeature

Taubåten – den maritime arbeidsgampen

For somme sjøfolk er livet på ei ferje eller eit cruiseskip ikkje variert eller spanande nok. Då er kan hende løysinga å hoppe over på tug-en – ein jobb der kvar dag er garantert å vere ulik den førre.

William Sem Fure
Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Foto: Svein Egil Økland

ReportasjeFeature

Taubåten – den maritime arbeidsgampen

For somme sjøfolk er livet på ei ferje eller eit cruiseskip ikkje variert eller spanande nok. Då er kan hende løysinga å hoppe over på tug-en – ein jobb der kvar dag er garantert å vere ulik den førre.

William Sem Fure
Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.

Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.

Foto: Monica Tormassy / Det Norske Teatret

TeaterMeldingar
Jan H. Landro

Kven har makt over kven?

Velspelt om medviten og umedviten makt, sanning, manipulasjon og illusjon.

The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.

The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.

Foto: Another World Entertainment

FilmMeldingar
Håkon Tveit

Skrekkfilmen Strange Darling tuklar med tida for å trekke i gang tankane.

President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.

President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.

Foto: Javad Parsa / NTB

KommentarSamfunn
SveinTuastad

Å fjerne Støre no vil vere ei panikkhandling som skaper fleire problem enn det løyser for Arbeidarpartiet.

Frostrøyk i Kyiv.

Frostrøyk i Kyiv.

Foto: Evgeniy Maloletka / AP / NTB

KrigSamfunn

Kyiv, Brussel, Budapest – ei forteljing om tre byar

Ei tjukk skodde heng over Kyiv og heile det sentrale Ukraina. Lufta er fuktig og tung, og hindrar sikten. Sjølv på ein god, rett veg må du køyre med låg fart.

Andrej Kurkov
Frostrøyk i Kyiv.

Frostrøyk i Kyiv.

Foto: Evgeniy Maloletka / AP / NTB

KrigSamfunn

Kyiv, Brussel, Budapest – ei forteljing om tre byar

Ei tjukk skodde heng over Kyiv og heile det sentrale Ukraina. Lufta er fuktig og tung, og hindrar sikten. Sjølv på ein god, rett veg må du køyre med låg fart.

Andrej Kurkov

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis