«Aldri meir 22. juli», sa vi til kvarandre etter hendingane sommaren 2011. Og vi har teke for gjeve at styresmaktene har gjort det dei kunne for å hindre terror og åtak og sikre storting, regjeringsbygg, vassforsyning, kraftstasjonar, sjukehusfunksjonar, naud- og redningstenestar og andre viktige bygningar, anlegg, område og infrastruktur mot åtak.

Sju år seinare er situasjonen denne: Berre to av dei tolv såkalla skjermingsverdige objekta til politiet er sikra i samsvar med gjeldande tryggingslov, og berre 36 prosent av dei fleire hundre skjermingsverdige objekta Forsvaret har ansvar for, har grunnsikring etter lova. Det kom fram då etatssjefar frå politiet og Forsvaret og tidlegare og noverande statsrådar var i høyring i kontroll- og konstitusjonskomiteen på Stortinget måndag.

«Forskrift om objektsikkerhet» har vore på plass sidan 2010, og set krav om at sikring skulle vore gjennomført seinast 1. januar 2015. Betre objektsikring har vore sentralt i oppfølginga av terrorhendingane.

I 2013 dreiv Høgre òg valkamp om tryggleik og beredskap, og Høgres justispolitiske talsperson sa til VG: «Jeg tror Solberg er dyktigere på beredskap og trygghet enn Stoltenberg».

Vi burde kunne vente at ting var på stell.

Men ifølgje Riksrevisjonen er sikringa framleis så mangelfull at viktige og kritiske funksjonar kan falle vekk. Dette kan få svært alvorlege følgjer for den nasjonale krisehandteringa ved eit åtak. Riksrevisjonen seier òg at det kjem til å ta lang tid før sikringa er i samsvar med tryggingslova.

Betre, men ikkje bra

Statsminister Erna Solberg tok i høyringa sjølvkritikk for å ha uttalt seg upresist til Stortinget om status for arbeidet med terrorsikring i fjor. Men ho tok ikkje sjølvkritikk for at arbeidet ikkje har kome lenger enn det har. Det var det heller ingen andre som gjorde. Høyringa var ei ni timar lang oppvisning i sjølvforsvar frå alle kantar.

Gjennomgangstemaet var at det er gjort store betringar dei siste åra. Det er auka medvit om, kompetanse kring og ressursar til tryggingsarbeid i verksemdene i forsvaret og politiet, ifølgje Nasjonal sikkerhetsmyndighet.

Trass i det er det ingen som nektar for konklusjonen til Riksrevisjonen: Det står att mykje, og det kjem til å ta lang tid før grunnsikringa av skjermingsverdige objekt er i tråd med tryggingslova.

Skal vi tru svara i høyringa, kjem det av årsaker som ligg bortanfor kontrollen til både politiet, Forsvaret og regjeringa. Solberg synte til at trusselbiletet har endra seg og at arbeidet har synt seg langt meir kostnadskrevjande og tidkrevjande enn det ein fyrst føresåg.

– Med kunnskapen vi har no, veit vi at det var urealistisk å nå den fyrste fristen, 1. januar 2015, for alle objekt. (…) Kunnskapen om kor kompleks og krevjande objektsikring er, har vore ei gradvis erkjenning, sa Solberg, men ho vedgjekk at dette var noko regjeringa burde kommunisert tidlegare og tydelegare og meir samla til Stortinget.

Feil på feil

Det ein kan undre seg over etter høyringa, er om situasjonen verkeleg er så overraskande, både for regjeringa og for Stortinget.

Det har kome fram at regjeringa har feilinformert Stortinget i fleire omgangar – fyrst då det i statsbudsjettet som vart lagt fram hausten 2015, vart skrive at «samtlige virksomheter i justissektoren har rapportert at skjermingsverdige objekter er sikret i henhold til forskrift om objektsikkerhet». Det bygde på ei feilrapportering frå Politidirektoratet, som i tillegg vart brukt feil frå Justisdepartementet. Direktoratet hadde meldt inn at «utarbeiding av koordinert planverk og bruk av sikringsstyrkar» var gjennomført, ifølgje politidirektør Odd Reidar Humlegård. Dette stemte ikkje, men det var okke som ikkje ei rapportering av status for objektsikring. Humlegård seier Politidirektoratet informerte departementet om feilen i budsjettet både munnleg, i e-post og i brev alt hausten 2015. Likevel gjentok dåverande justisminister Anders Anundsen (Frp) feilen overfor Stortinget våren etterpå. Og då Erna Solberg var i høyring i Stortinget i fjor, gav ho framleis uttrykk for at Politidirektoratet hadde meldt feil og varsla at objektsikringa var i hamn.

Slik feilinformasjon er utvilsamt alvorleg frå den som har ansvaret for rikstryggleiken og som er avhengig av tillit i Stortinget.

I høyringa i fjor sa Solberg òg at regjeringa ikkje «så at det lå dårligere an» før ho fekk den fyrste rapporten frå Riksrevisjonen i oktober 2016.

Men regjeringa har vore klar over at objektsikringa ikkje gjekk heilt etter planen – òg før oktober 2016. Og dette har Stortinget hatt informasjon om.

Alt i statsbudsjettet lagt fram hausten 2014 varsla regjeringa at arbeidet med objektsikring var meir krevjande enn føresett og kom til å ta lengre tid enn til 2015. Statsbudsjettet lagt fram hausten 2016 fortalde at nokre av sikringstiltaka medførte investeringar som måtte takast «over fleire år». For politiets del vart dei fleste skjermingsverdige objekta fyrst utpeika av Justisdepartementet i november 2014, ifølgje Humlegård, og talet på politidistrikt med tilhøyrande operasjonssentralar vart vedteke av Stortinget fyrst i juni 2015, altså eit halvår etter fristen, for å gjennomføre sikring av skjermingsverdige objekt. Bygginga av det nye beredskapssenteret for politiet vart vedteke fyrst i fjor.

Radaren

Framover kjem kontroll- og konstitusjonskomiteen til å halde ei ny og lukka høyring om terrorsikringa for å få fleire svar. Det er framleis mogleg at det endar med mistillitsforslag mot regjeringa. KrF-representant Hans Fredrik Grøvan seier det kan vere behov for ein ny og tredje rapport frå Riksrevisjonen, og at regjeringa bør dele informasjon om framdrift oftare og betre. «Hvordan har dette gått under radaren, uten at en har klart å diskutere dette på andre tidspunkter enn når riksrevisjonen legger fram en rapport», spør han retorisk i Dagsavisen.

Det same spørsmålet bør stillast til stortingspolitikarane òg: Når det handlar om rikstryggleiken, burde ikkje dei òg vore meir årvakne og offensive? Burde dei ikkje reagere før ei sak er fleire år på overtid og eskalerer slik at debatten handlar meir om tillit til regjeringa enn om korleis kome raskast mogleg i mål med å tryggje landet?