Eg er tolv år og sit og sukkar over matteleksene ved kjøkenbordet i barndomsheimen på Sunnmøre.

– Her Mone, skal du få noko av meg, seier mor mi.

I fanget hennar ligg det ein – etter notidas standard – mikroskopisk mobiltelefon. Ein Siemens A50.

– Har eg fått mobil, spør eg og greier så vidt å forme orda rundt smilet.

Det er gamletelefonen til mor mi eg får. Men eg er så spent at eg nesten ikkje tør å ta i han. Kven skal eg sende SMS til først, grublar eg. Har eg nummeret til veninna mi over vegen?

Får du mobiltelefon for første gong når du er tolv i dag, er du seint ute. Barn som er så små at dei ikkje berre manglar finmotorikk nok til å trykkje på rett knapp, men heller ikkje har lært seg å skrive ordentleg, har tilgang på smarttelefon. Og 90 prosent av 10–11-åringar har eigen smarttelefon, melde Adresseavisa tidlegare i år. Svært mange av desse nyttar sosiale medium.

Tidleg i førre veke skreiv skodespelar Ane Dahl Torp eit innlegg i Aftenposten. Ho bad skulen om å setje ei aldersgrense for sosiale medium for skuleelevar over heile landet. Det var ikkje Utdanningsforbundet samd i. Det er ikkje skulen sitt mandat å bestemme om barn skal vere på sosiale medium, melde NRK.

Eg tenkjer med éin gong på kollegaen som slo ut med hendene og utbraut:

– Det er ikkje mogleg å ha born i skulen utan å ha Facebook!

For når skulen aktivt opprettar foreldregrupper på Facebook for å ha kontakt med foreldre og elevar, og informere om fellesaktivitetar og foreldremøte, har dei ikkje eit ansvar for elevane på den same plattforma?

Barneombodet og Medietilsynet meinte at ein må vurdere kor modne borna er, og høyre kva dei sjølve meiner om aldersgrenser. Og her ligg problemet; Ein spør ikkje born om kva dei meiner om aldersgrensa på ein film. Eller aldersgrensa på ei berg-og-dal-bane. Hadde eg, då eg var åtte, hatt tilgang på ein film med 18-års aldersgrense, hadde eg sjølvsagt sett han. Og etter to timar med kiking bak ei sofapute, hadde eg tårevått tilstått synda. Sosiale medium kan ein ikkje kike på bak ei sofapute, ein må kommunisere og ta aktive val. Dessutan seier direktør i Medietilsynet Mari Velsand at mykje tyder på at foreldre er meir opptekne av kor mykje tid borna nyttar på smarttelefonen, enn kva dei faktisk gjer der. Kan ein då vente at tiåringen har utvikla evne til å tenkje konsekvens?

Eg var tolv i 2003. Det er ikkje lenge sidan. Vi måtte lære sosiale mekanismar utan skjerm, og min Siemens A50 var til så mor mi kunne gje meg kjeft per SMS då eg var for sein heim om kvelden. Likevel hadde vi mobilforbod på skulen. Sosiale medium distraherer elevane på ein annan måte, men på ein måte som kan ha langt større konsekvensar. Og sosiale medium har ei rolle i skulen. Kvifor er det då så vanskeleg å seie nei?