JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Samfunn

Ingen alarm frå forskingsfronten

Er auken i barneautisme reell eller ikkje? Forskinga har førebels ikkje noko svar.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
3867
20231201
3867
20231201

peranders@dagogtid.no

Denne saka er i hovudsak bygd på observasjonane til folk som jobbar klinisk med barneautisme. Men det klart viktigaste forskingsmiljøet på autisme i Noreg er knytt til Autismestudien, eit samarbeid mellom Folkehelseinstituttet og Nic Waals Institutt. Arbeidet har pågått i 20 år, og forskarane har mellom anna nytta data frå Mor og barn-undersøkinga til å leite etter årsaker til autisme. Fram til 2018 var Columbia University partnar i det som da heitte ABC-studien, og National Institutes of Health i USA satsa 13 millionar dollar på arbeidet. Dette er av dei største forskingsprosjekta på autisme i verda og har resultert i ei lang rekkje vitskaplege artiklar.

Ein kunne tenkt seg at mangedoblinga i talet på barn med autismediagnose i Noreg dei siste åra burde vere eit viktig tema for Autismestudien og gje grunn til rope varsko om utviklinga. Det ser ikkje ut til å vere tilfelle. På nettsida til studien heiter det kort og greitt: «Vi har anslått at ca. 1,5 % av norske barn får en autismediagnose før de når voksen alder.»

«Økt bevissthet»

I haust har Dag og Tid hatt ei e-postutveksling med Alexandra Havdahl, leiar for Autismestudien og forskar ved FHI, om moglege forklaringar på auken i talet på barn med autismediagnose i Noreg. Svara vi fekk, var på line med dei gjengs forklaringane som alt er nemnde: Det handlar om merksemd og diagnostikk, ikkje reell auke. 18. september skreiv Havdahl mellom anna: «De viktigste forklaringene på økningen i forekomst ser ut til å være økt oppmerksomhet og gjenkjenning av tegn på autisme og forbedrede metoder for tidlig identifisering, i tillegg til utvidelsen av diagnosekriteriene.»

14. oktober skreiv ho: «Det behøves forskning på hva som kan forklare økningen. Blant faktorer som kan ha bidratt: Økt bevissthet om tidlige tegn på autisme i samfunnet og blant foreldre, barnehageansatte og helsestasjonsansatte kan ha bidratt til flere og tidligere henvisninger. Økt kjennskap til autisme i spesialisthelsetjenesten der autisme utredes kan ha bidratt til økt identifisering og diagnostisering av autisme.»

Denne veka bad Dag og Tid om å få intervjue Havdahl om observasjonane til fagfolka ved OUS, Ahus og St. Olavs hospital. Vi viste til kjeldene som er siterte i denne artikkelen: ei rekkje erfarne klinikarar som meiner dei fleste barna som får autismediagnosen no, ville fått same diagnose for ti eller tjue år sidan, fordi åtferda er så sterkt avvikande. «Dette er i strid med den gjengs framstillinga av auken i førekomst av barneautisme, og det er vanskeleg å sameine med den forståinga av autisme som FHI har som utgangspunkt. Det er dette eg gjerne vil spørje deg om», skreiv Dag og Tid på e-post til Havdahl.

Ikkje så usamd

Alexandra Havdahl hadde ikkje tid til noko telefonintervju denne veka, men skreiv på e-post onsdag kveld: «Jeg tror det er mer enighet enn du har fått inntrykk av. Vi observerer en stor økning i autismediagnoser, spesielt i årene etter pandemien. Det er usikkert hva økningen skyldes. Det er sannsynligvis flere faktorer som spiller inn. Tidligere henvisning og bedre identifisering kan antas å være del av forklaringen, men altså bare en del», skriv Havdahl. Ho viser mellom anna til ein FHI-studie som syner at barn av foreldre med innvandrarbakgrunn er overrepresenterte blant barn med autismediagnosar.

«Vi holder på med å undersøke hvor mye av økningen i autismediagnoser som ikke kan forklares av bedre identifisering, og vi undersøker hvilke andre faktorer som bidrar til å forklare økningen. Det er et stort arbeid så det vil ta noe tid før vi har resultater klare. Prosjektet vil gjennomføres i samarbeid med flere kliniske fagmiljøer i Norge og representanter fra brukerinvolveringsprosjektet», skriv Havdahl.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

peranders@dagogtid.no

Denne saka er i hovudsak bygd på observasjonane til folk som jobbar klinisk med barneautisme. Men det klart viktigaste forskingsmiljøet på autisme i Noreg er knytt til Autismestudien, eit samarbeid mellom Folkehelseinstituttet og Nic Waals Institutt. Arbeidet har pågått i 20 år, og forskarane har mellom anna nytta data frå Mor og barn-undersøkinga til å leite etter årsaker til autisme. Fram til 2018 var Columbia University partnar i det som da heitte ABC-studien, og National Institutes of Health i USA satsa 13 millionar dollar på arbeidet. Dette er av dei største forskingsprosjekta på autisme i verda og har resultert i ei lang rekkje vitskaplege artiklar.

Ein kunne tenkt seg at mangedoblinga i talet på barn med autismediagnose i Noreg dei siste åra burde vere eit viktig tema for Autismestudien og gje grunn til rope varsko om utviklinga. Det ser ikkje ut til å vere tilfelle. På nettsida til studien heiter det kort og greitt: «Vi har anslått at ca. 1,5 % av norske barn får en autismediagnose før de når voksen alder.»

«Økt bevissthet»

I haust har Dag og Tid hatt ei e-postutveksling med Alexandra Havdahl, leiar for Autismestudien og forskar ved FHI, om moglege forklaringar på auken i talet på barn med autismediagnose i Noreg. Svara vi fekk, var på line med dei gjengs forklaringane som alt er nemnde: Det handlar om merksemd og diagnostikk, ikkje reell auke. 18. september skreiv Havdahl mellom anna: «De viktigste forklaringene på økningen i forekomst ser ut til å være økt oppmerksomhet og gjenkjenning av tegn på autisme og forbedrede metoder for tidlig identifisering, i tillegg til utvidelsen av diagnosekriteriene.»

14. oktober skreiv ho: «Det behøves forskning på hva som kan forklare økningen. Blant faktorer som kan ha bidratt: Økt bevissthet om tidlige tegn på autisme i samfunnet og blant foreldre, barnehageansatte og helsestasjonsansatte kan ha bidratt til flere og tidligere henvisninger. Økt kjennskap til autisme i spesialisthelsetjenesten der autisme utredes kan ha bidratt til økt identifisering og diagnostisering av autisme.»

Denne veka bad Dag og Tid om å få intervjue Havdahl om observasjonane til fagfolka ved OUS, Ahus og St. Olavs hospital. Vi viste til kjeldene som er siterte i denne artikkelen: ei rekkje erfarne klinikarar som meiner dei fleste barna som får autismediagnosen no, ville fått same diagnose for ti eller tjue år sidan, fordi åtferda er så sterkt avvikande. «Dette er i strid med den gjengs framstillinga av auken i førekomst av barneautisme, og det er vanskeleg å sameine med den forståinga av autisme som FHI har som utgangspunkt. Det er dette eg gjerne vil spørje deg om», skreiv Dag og Tid på e-post til Havdahl.

Ikkje så usamd

Alexandra Havdahl hadde ikkje tid til noko telefonintervju denne veka, men skreiv på e-post onsdag kveld: «Jeg tror det er mer enighet enn du har fått inntrykk av. Vi observerer en stor økning i autismediagnoser, spesielt i årene etter pandemien. Det er usikkert hva økningen skyldes. Det er sannsynligvis flere faktorer som spiller inn. Tidligere henvisning og bedre identifisering kan antas å være del av forklaringen, men altså bare en del», skriv Havdahl. Ho viser mellom anna til ein FHI-studie som syner at barn av foreldre med innvandrarbakgrunn er overrepresenterte blant barn med autismediagnosar.

«Vi holder på med å undersøke hvor mye av økningen i autismediagnoser som ikke kan forklares av bedre identifisering, og vi undersøker hvilke andre faktorer som bidrar til å forklare økningen. Det er et stort arbeid så det vil ta noe tid før vi har resultater klare. Prosjektet vil gjennomføres i samarbeid med flere kliniske fagmiljøer i Norge og representanter fra brukerinvolveringsprosjektet», skriv Havdahl.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Kongsbonden Johan Jógvanson bur i den Instagram-venlege bygda Saksun. Men sjølv om han skjeller ut turistar, er det ikkje dei han er forbanna på. Det er politikarane inne i Tórshavn.

Kongsbonden Johan Jógvanson bur i den Instagram-venlege bygda Saksun. Men sjølv om han skjeller ut turistar, er det ikkje dei han er forbanna på. Det er politikarane inne i Tórshavn.

Alle foto: Hallgeir Opedal

ReportasjeFeature

Turistinvasjonen

Kvar sommar invaderer fleire tusen turistar garden til Johan Jógvanson i Saksun. Det har gjort han til den sintaste bonden på Færøyane.

Hallgeir Opedal
Kongsbonden Johan Jógvanson bur i den Instagram-venlege bygda Saksun. Men sjølv om han skjeller ut turistar, er det ikkje dei han er forbanna på. Det er politikarane inne i Tórshavn.

Kongsbonden Johan Jógvanson bur i den Instagram-venlege bygda Saksun. Men sjølv om han skjeller ut turistar, er det ikkje dei han er forbanna på. Det er politikarane inne i Tórshavn.

Alle foto: Hallgeir Opedal

ReportasjeFeature

Turistinvasjonen

Kvar sommar invaderer fleire tusen turistar garden til Johan Jógvanson i Saksun. Det har gjort han til den sintaste bonden på Færøyane.

Hallgeir Opedal

Teikning: May Linn Clement

UtanriksSamfunn

Den nyreligiøse avantgarden

NEW YORK: Blant trendsettarar på Manhattans Lower East Side
er katolisisme siste skrik. 

Ida Lødemel Tvedt

Teikning: May Linn Clement

UtanriksSamfunn

Den nyreligiøse avantgarden

NEW YORK: Blant trendsettarar på Manhattans Lower East Side
er katolisisme siste skrik. 

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis