Historisk naturavtale
Innan 2030 skal 30 prosent av verda vernast.
Les også
I 2019 publiserte ei gruppe forskarar ein rapport om dei økonomiske verdiane knytte til økosystemtenester frå Oslofjorden og tilstøytande strandsoner.
Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB
Kva er naturen verd?
Les også
Lågendeltaet naturreservat, her ved Lillehammer bru.
Foto: Jan-Tore Egge / Wikimedia Commons
Business og biomangfald
Les også
Prins William plantar tre med elevar ved den britiske skulen Al-Khubairat i Al-Jubail Mangrove Park i Abu Dhabi i Dei arabiske emirata.
Foto: Jon Gambrell / AP / NTB
Natur som avleiingsmanøver?
Les også
Skogbrann ved Labrea i delstaten Amazonas i Brasil. Her brenn det ofte i regnskogen, og bak brannane står folk som vil ha beiteland og dyrkingsjord.
Foto: Edmar Barros / AP / NTB
Ein fredsavtale med naturen
Les også
I 2019 publiserte ei gruppe forskarar ein rapport om dei økonomiske verdiane knytte til økosystemtenester frå Oslofjorden og tilstøytande strandsoner.
Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB
Kva er naturen verd?
Les også
Lågendeltaet naturreservat, her ved Lillehammer bru.
Foto: Jan-Tore Egge / Wikimedia Commons
Business og biomangfald
Les også
Prins William plantar tre med elevar ved den britiske skulen Al-Khubairat i Al-Jubail Mangrove Park i Abu Dhabi i Dei arabiske emirata.
Foto: Jon Gambrell / AP / NTB
Natur som avleiingsmanøver?
Les også
Skogbrann ved Labrea i delstaten Amazonas i Brasil. Her brenn det ofte i regnskogen, og bak brannane står folk som vil ha beiteland og dyrkingsjord.
Foto: Edmar Barros / AP / NTB
Ein fredsavtale med naturen
Verda har fått ein naturavtale etter at dei 196 partane i FNs biomangfaldskonvensjon (CBD) måndag klarte å einast om ein felles tekst. Det overordna målet i avtalen er å stogge og reversere tapet av natur innan 2030. Avtalen har 23 handlingsmål. Det mest ambisiøse er 30*30-målet, som inneber at 30 prosent av hav- og landareala i verda skal vernast innan 2030.
Alle måla skal nåast innan 2030. Dei viktigaste måla er:
l Beskytte og verne 30 prosent av hav- og landareala i verda
l Underleggje 30 prosent av øydelagde naturområde restaureringstiltak
l Skaffe minst 200 milliardar dollar årleg til finansiering av naturmangfaldstiltak (dobbelt så mykje som under klimaavtalen). 30 av desse milliardane skal komme frå industrilanda
l Innan 2025 skal partane ha kartlagt subsidiar som medfører naturskade. Desse skal kuttast med 500 milliardar dollar årleg innan 2030
l Redusere overforbruket kraftig
l Halvere overgjødsling og skadeverknad av insektmiddel
l Melde inn framdrift undervegs, på same vis som i Parisavtalen for klima. Evaluering skal skje på COP17 (i 2026) og COP19 (i 2030)
l Opprette «Naturens genbank», eit informasjonssystem med fri tilgang, og etablere eit avgiftssystem for bruk av data frå genbanken. Midlane skal gå til bevaring og restaurering av natur i fattige land.
Avtalen erkjenner rolla til urfolk og lokalsamfunn som vaktarar av natur. Avtalen må gjennomførast i tråd med urfolkskonvensjonen og menneskerettslovgivinga.
Lenge var det usikkert om det var mogleg å bli samde om ein avtale. Diskusjon om detaljar i teksten hadde teke altfor lang tid. Den nest siste dagen tok det kinesiske formannskapet affære og presenterte kompromissforslag på seks vanskelege tema: avtaleteksten, måle- og indikatorsystemet, finansieringa, genbanken, kunnskapsbygginga og gjennomføringsmekanismen.
Løysinga innebar noko lågare ambisjonar, men alle partar fekk litt av det dei hadde kjempa for undervegs. Somme punkt vart fjerna, og lengda i avtaleteksten vart redusert frå 14 til 11 sider. Den namibiske representanten sa på avslutninga av møtet: «Avtaleutkastet er godt balansert og gjer alle ulukkelege. Det er løyndommen bak semje i FN-systemet.»
Avtalen vart banka gjennom seint søndag natt, sjølv om Kongo prøvde å setje ned foten.
Toppmøtet vart flytta frå Kunming til Montreal på grunn av koronasituasjonen i Kina. Derfor er det lange namnet på avtalen Kunming–Montreal-avtalen.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Verda har fått ein naturavtale etter at dei 196 partane i FNs biomangfaldskonvensjon (CBD) måndag klarte å einast om ein felles tekst. Det overordna målet i avtalen er å stogge og reversere tapet av natur innan 2030. Avtalen har 23 handlingsmål. Det mest ambisiøse er 30*30-målet, som inneber at 30 prosent av hav- og landareala i verda skal vernast innan 2030.
Alle måla skal nåast innan 2030. Dei viktigaste måla er:
l Beskytte og verne 30 prosent av hav- og landareala i verda
l Underleggje 30 prosent av øydelagde naturområde restaureringstiltak
l Skaffe minst 200 milliardar dollar årleg til finansiering av naturmangfaldstiltak (dobbelt så mykje som under klimaavtalen). 30 av desse milliardane skal komme frå industrilanda
l Innan 2025 skal partane ha kartlagt subsidiar som medfører naturskade. Desse skal kuttast med 500 milliardar dollar årleg innan 2030
l Redusere overforbruket kraftig
l Halvere overgjødsling og skadeverknad av insektmiddel
l Melde inn framdrift undervegs, på same vis som i Parisavtalen for klima. Evaluering skal skje på COP17 (i 2026) og COP19 (i 2030)
l Opprette «Naturens genbank», eit informasjonssystem med fri tilgang, og etablere eit avgiftssystem for bruk av data frå genbanken. Midlane skal gå til bevaring og restaurering av natur i fattige land.
Avtalen erkjenner rolla til urfolk og lokalsamfunn som vaktarar av natur. Avtalen må gjennomførast i tråd med urfolkskonvensjonen og menneskerettslovgivinga.
Lenge var det usikkert om det var mogleg å bli samde om ein avtale. Diskusjon om detaljar i teksten hadde teke altfor lang tid. Den nest siste dagen tok det kinesiske formannskapet affære og presenterte kompromissforslag på seks vanskelege tema: avtaleteksten, måle- og indikatorsystemet, finansieringa, genbanken, kunnskapsbygginga og gjennomføringsmekanismen.
Løysinga innebar noko lågare ambisjonar, men alle partar fekk litt av det dei hadde kjempa for undervegs. Somme punkt vart fjerna, og lengda i avtaleteksten vart redusert frå 14 til 11 sider. Den namibiske representanten sa på avslutninga av møtet: «Avtaleutkastet er godt balansert og gjer alle ulukkelege. Det er løyndommen bak semje i FN-systemet.»
Avtalen vart banka gjennom seint søndag natt, sjølv om Kongo prøvde å setje ned foten.
Toppmøtet vart flytta frå Kunming til Montreal på grunn av koronasituasjonen i Kina. Derfor er det lange namnet på avtalen Kunming–Montreal-avtalen.
Les også
I 2019 publiserte ei gruppe forskarar ein rapport om dei økonomiske verdiane knytte til økosystemtenester frå Oslofjorden og tilstøytande strandsoner.
Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB
Kva er naturen verd?
Les også
Lågendeltaet naturreservat, her ved Lillehammer bru.
Foto: Jan-Tore Egge / Wikimedia Commons
Business og biomangfald
Les også
Prins William plantar tre med elevar ved den britiske skulen Al-Khubairat i Al-Jubail Mangrove Park i Abu Dhabi i Dei arabiske emirata.
Foto: Jon Gambrell / AP / NTB
Natur som avleiingsmanøver?
Les også
Skogbrann ved Labrea i delstaten Amazonas i Brasil. Her brenn det ofte i regnskogen, og bak brannane står folk som vil ha beiteland og dyrkingsjord.
Foto: Edmar Barros / AP / NTB
Ein fredsavtale med naturen
Fleire artiklar
Skodespelar Svein Tindberg flettar saman eigne barndomserfaringar med 4000 år gamle forteljingar frå Bibelen.
Foto: Marcel Leliënhof
Høgaktuelle forteljingar frå Midtausten
Trur vi Bibelen er ei utdatert bok, tek vi feil. Svein Tindberg syner korleis gamle jødisk-kristne soger talar til vår eksistens no når bombene fell mellom folkeslag.
Foto: Dag Aanderaa
Pyntesjuke og luksuslov
Christian Kvart ville styre pynten, krydderet og konfekten.
Miridae, ei bladtege med oval form.
Foto: via Wikimedia Commons
Levande innsikt om døyande insekt
Ein optimistisk tone råder i ei tettpakka faktabok om dystre utsikter for insekta.
Moss–Horten-ferja er den mest trafikkerte i landet. Skjer det noko uføresett, som då dei tilsette blei tatt ut i LO-streik i fjor, veks køane på begge sider av fjorden.
Foto: Terje Bendiksby / AP / NTB
Pengegaloppen i ferjetoppen
Det står ei Norled-ferje her og ei Torghatten-ferje der – innstilte. Ferja, ein livsnerve for mange, er eigd av folk vi ikkje aner kven er, utanfor vår kontroll.
Yrka med det høgste sjukefråværet er kvinnedominerte med relasjonelt arbeid og høge emosjonelle krav, skriv Lill Sverresdatter Larsen.
Foto: Gorm Kallestad / NTB
Langvarig overbelastning gir rekordhøyt sykefravær
«Vi har lenge drevet en dugnad for å holde skuta flytende.»