JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Samfunn

Heroisk i forsvar, giftig i angrep

Russland har grunn til å kjenna seg innringa og utstøytt. Derfor gjer fotball-VM så godt.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Russisk fotball har rykt opp att frå tredje divisjon til eliteserien med Putin som landslagstrenar.

Russisk fotball har rykt opp att frå tredje divisjon til eliteserien med Putin som landslagstrenar.

Foto: Carl Recine/Reuters/NTB scanpix

Russisk fotball har rykt opp att frå tredje divisjon til eliteserien med Putin som landslagstrenar.

Russisk fotball har rykt opp att frå tredje divisjon til eliteserien med Putin som landslagstrenar.

Foto: Carl Recine/Reuters/NTB scanpix

5221
20180706
5221
20180706

hompland@online.no

Russland spelar kvartfinale mot Kroatia laurdag. Dei forsvarer den slaviske og ortodokse æra etter at dei serbiske vennene deira blei slått ut i krigsspelet. Kroatia er objektivt sett eit betre lag – bortsett frå at «objektiv» kvalitet og fortente og ufortente sigrar ikkje har nokon plass i fotballkampar. Korleis kunne me elles hatt Drillo-epoken, då Noreg under leiing av ein maoistisk gammalkommunist var oppe på andreplass i FIFA-rankinga?

Om me liker det eller ikkje, har russarane kome så langt på gamle Lenin stadion fordi dei spelar norsk, og slik me jublar for når Island og andre nordiske lag gjer det godt: betre til å bryta ned gode motstandarar enn å skapa sjølv, heilhjarta og heroisk innsats, få tekniske finessar, streng disiplin på bana, solide posisjoneringar, velorganisert forsvarsmur og tettpakka soneforsvar, farlege dødballar, Flo-pasningar, raske, giftige og direkte motangrep.

RUSSLAND SIGRA på straffe i åttedelsfinalen etter at Spania hadde brodert og hatt ballen 75 prosent av tida. Utan omsyn til korleis det går mot Kroatia og eventuelt vidare i turneringa, har Russland gjort det mykje betre enn nokon hadde trudd – inkludert dei sjølve. Dei er gode til å halda ut. Dei har rykt opp att frå tredje divisjon til eliteserien med Putin som landslagstrenar. Utanfor Kreml feira folket like heftig som 9. mai 1945.

I bakgrunnen av det plettfrie arrangementet held regimet demonstrerande pensjonistar på trygg avstand frå fotballbyane, og Putin solar seg i glansen med FIFA-oligarkane. Var det nokon som nemnde Krim eller Donetsk? Eller minnest at nokre vestlege notabilitetar visstnok held seg heime i protest?

OM EG VAR RUSSAR – ikkje ein manipulert putinist eller ein ekstrem og ortodoks nasjonalist og ekspansjonist som trur Russland har eit spesielt kall, men ein opplyst og opplesen russar som kan si historie – ville eg ha jubla med. Eg ville gått inn i mi tid og følt at nasjonen – etter å ha vore kringsett av fiendar – var mindre innringa og utstøytt enn på lenge.

Globalt står det om mistru og makt, hat og kjærleik, men først og fremst om geografi. Dersom Russland ikkje kan verna sine svake punkt og mjuke buk, kjem geografien og tar hemn. Det er geopolitisk realisme og eit traumatisk historisk faktum.

Vikingane kom frå nord, mongolane frå aust og ottomanane frå sør, men sidan har fiendtlege inntrengarar kome frå vest – gjennom det europeiske slettelandet med Polen, Ukraina og Kviterussland. Den vegen kom Napoleon og Hitler og nådde Moskva og Sankt Petersburg.

DET HISTORISKE Russland var ein innlandsstat – med Sibir og Arktis i nord, Kaukasus i sør, Uralfjella og alle -stanane i aust. Store delar av arealet ligg i Asia aust for Ural og rekk til Stillehavet, men det er eit demografisk og militært ufarleg bakland.

Dei store og grufulle tsarane utvida og trygga riket. Stadige delingar av Polen og innlemming av dei austlege delane av Ukraina og anna nært utland skapte buffersoner mot vest. Det nye Russland åt seg også sørover mot Svartehavet til dei blei demde opp for av Storbritannia og Frankrike i Krimkrigen (1853–56).

Den som vil vera ei stor verdsmakt, må også vera mektig på havet og ha trygge og isfrie hamner. Vladivostok og Murmansk er dårlig plasserte. Frå Sankt Petersburg og Kaliningrad må russarane gjennom Austersjøen og dansk innhav. Sjøvegen ut frå Svartehavet går gjennom Bosporos og Dardanellane med Nato-landet Tyrkia på begge sider.

MUREN FALL i Berlin. Sovjetunionen og Warszawapakta gjekk i oppløysing og jernteppet blei borte. Då randstatane frå Estland til Bulgaria blei med i Nato og EU, var Russland tilbake i sin historiske angst for å bli ringa inn. Å leiga flåtebase i Sevastopol på Krim av det potensielle Nato-landet Ukraina, var så skremmande for russarane at det ville ha vore kriminelt å ikkje ta tilbake Krim, som Krusjtsjov ved eit innfall hadde overført til sovjetrepublikken Ukraina i 1954.

RUSSLAND HAR KOME seg nokolunde på føtene att politisk og økonomisk. Dei vil ha tilbake ei større rolle på verdsscena. Derfor rustar dei opp. Snart har dei like store militærutgifter som Nato-landa i Europa og ein tredel av det USA bruker.

Russarane driv militærøvingar langs grensene, og på den andre sida paraderer Nato sine stridsvogner, nå også med Sverige og Finland som vertsland.

Jens Stoltenberg, som er løpegut for Pentagon og støttekontakt for Trump i Europa, manar til opprusting og fjernstyrer langt på veg norsk tryggingspolitikk frå Brussel. Basepolitikken er i flyt; det blir fleire Frode Berg-ar og framskotne lyttepostar. Amerikanske marinesoldatar som skal øva i kald vinterkrig, blir flytta nordover mot den grensa Russland har kryssa berre éin gong: for å frigjera Finnmark i 1944.

NÅR EG PRØVER å tenka på russisk, er det ikkje underleg om eg kjenner meg og fedrelandet innringa. Men fotball-VM gjer vanvørdnaden, innelukkinga og utestenginga litt mindre audmjukande. Det er eit spørsmål om tryggleik, ære og respekt.

Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

hompland@online.no

Russland spelar kvartfinale mot Kroatia laurdag. Dei forsvarer den slaviske og ortodokse æra etter at dei serbiske vennene deira blei slått ut i krigsspelet. Kroatia er objektivt sett eit betre lag – bortsett frå at «objektiv» kvalitet og fortente og ufortente sigrar ikkje har nokon plass i fotballkampar. Korleis kunne me elles hatt Drillo-epoken, då Noreg under leiing av ein maoistisk gammalkommunist var oppe på andreplass i FIFA-rankinga?

Om me liker det eller ikkje, har russarane kome så langt på gamle Lenin stadion fordi dei spelar norsk, og slik me jublar for når Island og andre nordiske lag gjer det godt: betre til å bryta ned gode motstandarar enn å skapa sjølv, heilhjarta og heroisk innsats, få tekniske finessar, streng disiplin på bana, solide posisjoneringar, velorganisert forsvarsmur og tettpakka soneforsvar, farlege dødballar, Flo-pasningar, raske, giftige og direkte motangrep.

RUSSLAND SIGRA på straffe i åttedelsfinalen etter at Spania hadde brodert og hatt ballen 75 prosent av tida. Utan omsyn til korleis det går mot Kroatia og eventuelt vidare i turneringa, har Russland gjort det mykje betre enn nokon hadde trudd – inkludert dei sjølve. Dei er gode til å halda ut. Dei har rykt opp att frå tredje divisjon til eliteserien med Putin som landslagstrenar. Utanfor Kreml feira folket like heftig som 9. mai 1945.

I bakgrunnen av det plettfrie arrangementet held regimet demonstrerande pensjonistar på trygg avstand frå fotballbyane, og Putin solar seg i glansen med FIFA-oligarkane. Var det nokon som nemnde Krim eller Donetsk? Eller minnest at nokre vestlege notabilitetar visstnok held seg heime i protest?

OM EG VAR RUSSAR – ikkje ein manipulert putinist eller ein ekstrem og ortodoks nasjonalist og ekspansjonist som trur Russland har eit spesielt kall, men ein opplyst og opplesen russar som kan si historie – ville eg ha jubla med. Eg ville gått inn i mi tid og følt at nasjonen – etter å ha vore kringsett av fiendar – var mindre innringa og utstøytt enn på lenge.

Globalt står det om mistru og makt, hat og kjærleik, men først og fremst om geografi. Dersom Russland ikkje kan verna sine svake punkt og mjuke buk, kjem geografien og tar hemn. Det er geopolitisk realisme og eit traumatisk historisk faktum.

Vikingane kom frå nord, mongolane frå aust og ottomanane frå sør, men sidan har fiendtlege inntrengarar kome frå vest – gjennom det europeiske slettelandet med Polen, Ukraina og Kviterussland. Den vegen kom Napoleon og Hitler og nådde Moskva og Sankt Petersburg.

DET HISTORISKE Russland var ein innlandsstat – med Sibir og Arktis i nord, Kaukasus i sør, Uralfjella og alle -stanane i aust. Store delar av arealet ligg i Asia aust for Ural og rekk til Stillehavet, men det er eit demografisk og militært ufarleg bakland.

Dei store og grufulle tsarane utvida og trygga riket. Stadige delingar av Polen og innlemming av dei austlege delane av Ukraina og anna nært utland skapte buffersoner mot vest. Det nye Russland åt seg også sørover mot Svartehavet til dei blei demde opp for av Storbritannia og Frankrike i Krimkrigen (1853–56).

Den som vil vera ei stor verdsmakt, må også vera mektig på havet og ha trygge og isfrie hamner. Vladivostok og Murmansk er dårlig plasserte. Frå Sankt Petersburg og Kaliningrad må russarane gjennom Austersjøen og dansk innhav. Sjøvegen ut frå Svartehavet går gjennom Bosporos og Dardanellane med Nato-landet Tyrkia på begge sider.

MUREN FALL i Berlin. Sovjetunionen og Warszawapakta gjekk i oppløysing og jernteppet blei borte. Då randstatane frå Estland til Bulgaria blei med i Nato og EU, var Russland tilbake i sin historiske angst for å bli ringa inn. Å leiga flåtebase i Sevastopol på Krim av det potensielle Nato-landet Ukraina, var så skremmande for russarane at det ville ha vore kriminelt å ikkje ta tilbake Krim, som Krusjtsjov ved eit innfall hadde overført til sovjetrepublikken Ukraina i 1954.

RUSSLAND HAR KOME seg nokolunde på føtene att politisk og økonomisk. Dei vil ha tilbake ei større rolle på verdsscena. Derfor rustar dei opp. Snart har dei like store militærutgifter som Nato-landa i Europa og ein tredel av det USA bruker.

Russarane driv militærøvingar langs grensene, og på den andre sida paraderer Nato sine stridsvogner, nå også med Sverige og Finland som vertsland.

Jens Stoltenberg, som er løpegut for Pentagon og støttekontakt for Trump i Europa, manar til opprusting og fjernstyrer langt på veg norsk tryggingspolitikk frå Brussel. Basepolitikken er i flyt; det blir fleire Frode Berg-ar og framskotne lyttepostar. Amerikanske marinesoldatar som skal øva i kald vinterkrig, blir flytta nordover mot den grensa Russland har kryssa berre éin gong: for å frigjera Finnmark i 1944.

NÅR EG PRØVER å tenka på russisk, er det ikkje underleg om eg kjenner meg og fedrelandet innringa. Men fotball-VM gjer vanvørdnaden, innelukkinga og utestenginga litt mindre audmjukande. Det er eit spørsmål om tryggleik, ære og respekt.

Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.

Napoleon og Hitler kom frå vest gjennom den mjuke buken: det nordeuropeiske slettelandet.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss

BokMeldingar
Odd W. Surén

Orda mellom oss

Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.

Teikning: May LInn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis