Christiane Jordheim Larsen

christiane@dagogtid.no

Dag og Tid har i e-post informert Helsedirektoratet om kritikken luktekspert Johan Lundström og lukt- og smaksekspert Preet Bano Singh rettar mot den norske helsetenesta. Båe meiner at pasientar med svekt og endra lukte- og smakssans får eit altfor dårleg tilbod.

Dag og Tid har også stilt ein del spørsmål om behandlinga pasientane får. Helsedirektoratet har ikkje kommentert kritikken, men sendt skriftlege svar frå fungerande avdelingsdirektør Bjørnar Andreassen.

– Kvifor rår ikkje norske helsestyresmakter pasientar med luktproblem etter covid-19-sjukdom til å starte lukttrening, slik svenske helsestyresmakter gjer på nettsida 177.se?

– Ifylgje fagmiljø vi har vore i kontakt med, byrjar lukttrening å verte ein etablert disiplin innan øyre-nase-hals-medisin.

– Kvifor har ikkje norske helseføretak etablert luktmottak slik dei har i Sverige?

– I alle helseregionar er det etablert regionale klinikkar for seinfylgje etter koronasjukdom. Desse klinikkane skal gje ei tverrfagleg utgreiing av pasientar med komplekse og langvarige symptom etter akuttforløp med covid-19-infeksjon. Men det er ikkje etablert eigne luktmottak i Noreg.

– Kva tilbod får norske pasientar som etter fleire veker og månader ikkje har fått luktesansen attende?

– Det skal gjerast ei kartlegging av lukt ved hjelp av såkalla «sniffing sticks», og etter det skal det gjevast råd om lukttrening.

– Manglar det norske helsevesenet personell med kompetanse på lukt- og smakssans?

– Tap av luktesans er ein kjend seinverknad av koronasjukdom, og vi går ut frå at alle dei regionale klinikkane for seinfylgjer har kjennskap til korleis ein kartlegg dette. Kartlegginga og testinga skal gjerast av til dømes sjukepleiarar eller fysio- eller ergoterapeutar.

– Kor mange reknar de med at kan bli ramma av kortvarig og/eller langvarig redusert luktesans som følgje av covid-19-sjukdom?

– I ei oppsummering av mange internasjonale symptomstudiar ser ein stor variasjon i kor stor del av pasientane i kvar studie som seier at dei har vedvarande lukte- og smaksproblem. Til dømes varierer det i studiane om vedvarande smaksproblematikk mellom 0 prosent og 33,3 prosent, medan i dei studiane der pasientane rapporterte om luktforstyrringar, varierte det mellom 1,6 prosent og 50 prosent av deltakarane. Ein norsk studie med 672 personar som svarte på eit spørjeskjema, syner at 14 prosent sa dei hadde smaks- og luktforstyrringar tre–åtte månader etter å ha testa positivt på covid-19.