Helse

Christiane Jordheim Larsen

christiane@dagogtid.no

Her heime vaskar barnehage- og skulebarn hendene som aldri før, nokre av dei til huda blir raud og sår. Dei tek del i ein verdsomspennande dugnad for å unngå at koronaviruset spreier seg. Men som på så mange andre samfunnsområde gjer fattigdom dugnaden vanskeleg andre stader i verda.

På verdsbasis hadde berre to av fem skular tilgang på nødvendig utstyr for handvask med såpe i 2019, ifølgje kartlegginga, som Verdshelseorganisasjonen (WHO) og Unicef står bak.

Medan norske barn trygt kan byrje på skulen denne veka, med nye reglar tilpassa pandemien, er det meir krevjande å opne skulane andre stader.

– Den verdsomspennande skulestenginga etter utbrotet av covid-19-pandemien utfordrar bornas utdanning og trivsel på ein måte vi ikkje har sett nokon gong før, seier Unicef-direktør Henrietta Fore i ei uttale på WHOs nettsider.

– Vi må prioritere undervisning for born. Det inneber at vi må vere sikre på at det er trygt å opne skular att. Det inkluderer tilgang på handhygiene, reint drikkevatn og trygge sanitære forhold.

Større risiko

Ifølgje rapporten mangla 818 millionar born grunnleggjande utstyr for handvask på skulen. Det aukar risikoen for smitte av både koronaviruset og andre sjukdommar.

Meir enn ein tredel av barna, eller 295 millionar, er frå afrikanske land sør for Sahara.

I dei minst utvikla områda manglar sju av ti skular grunnleggjande utstyr for handvask. Halvparten av desse skulane manglar vatn og sanitærutstyr.

Rapporten legg vekt på at styresmaktene må freiste å balansere trongen for å innføre offentlege helsetiltak opp mot negative følgjer av sosial og økonomisk nedstenging og smitteverntiltak.

Utan såpe

Av dei 818 millionane borna som mangla utstyr til handvask, gjekk 355 millionar på skular med vatn, men ikkje såpe. 462 millionar gjekk på skular heilt utan vaskefasilitetar eller vatn.

I dei 60 landa med høgast risiko for helse- og humanitær krise som følgje av koronapandemien, mangla tre av fire born grunnleggjande ustyr for handvask då pandemien braut ut.

På verdsbasis hadde éin av tre skular anten avgrensa tilgang på vatn eller ikkje utstyr for drikkevatn i det heile. 698 millionar barn mangla sanitæranlegg på skulen dei gjekk på, ifølgje rapporten.

Manglar internett

Stadig meir informasjon tyder på at dei svakaste i samfunnet også vert råka hardast av pandemien. I ein fersk blogg skriv Mercedes García-Escribano i Det internasjonale pengefondet (IMF) at det oppstår eit klasseskilje mellom menneske som bur i område med god tilgang på internett, og dei som bur i område utan slik tilgang.

Berre halvparten av menneska i verda har tilgang på internett, anten via mobiltelefon, via breiband eller via fiber, ifølgje tala IMF presenterer.

Med krav om fysisk avstand under pandemien har tilgang på internett blitt endå viktigare enn før. Tilgang kan avgjere om ein kan jobbe heimanfrå, om barna får gjort skulearbeid, og om ein har tilgang på telemedisin eller andre tenester.

Ulikskapen vil auke

Stadene med dårlegast tilgang på internett er dei same som har dårlegast tilgang på vatn og såpe på skulane – afrikanske land sør for Sahara. I land med ein økonomi i vekst, som Brasil, Mexico og India, varierer tilgangen sterkt, frå to tredelar med tilgang i Brasil og Mexico til éin tredel i India.

García-Escribano skriv vidare at ulik tilgang på internett òg vil auke inntektsskilnadene mellom folk, både mellom land og i land. Distrikt utanfor dei store byane har ofte dårlegare internett enn større byar.