Eva Aalberg Undheim

eva@dagogtid.no

Ei av dei fem arbeidsgruppene som har vore nedsette av Helse Nord for å greie ut om funksjons- og oppgåvedeling i og mellom sjukehusa i landsdelen, føreslo denne veka å leggje ned akutt- og fødetilbodet ved fleire sjukehus. Forslaget har fått både opposisjonsparti på Stortinget og regjeringspartiet Sp til å reagere kraftig. I Nord-Noreg har forslaga møtt sterke protestar frå Ap-politikarar.

Ordføraren i Rana, Geir Waage (Ap), skreiv i ei pressemelding tysdag at forslaget ikkje løyser utfordringane Helse Nord står overfor.

– Helse Nord slit med økonomien og strevar med å rekruttere nok fagfolk. Det som har kome fram frå faggruppene no, løyser ikkje desse utfordringane. Men eg er spent på kva som kjem frå styret i Helse Nord når det har vurdert rapportane frå arbeidsgruppene. Helse Nord har jo førebels ikkje meint noko om forslaga, seier han til Dag og Tid.

– Sjukehusa i nord har lenge hatt utfordringar med å rekrutteringa. Korleis kan det løysast, om det ikkje skjer strukturendringar?

– Det er klart ein er nøydd til å gjere noko på struktursida, det skjønar eg òg. Men samstundes dreier strukturen seg om anna enn den økonomiske modellen for Helse Nord. Vi lever i ei ny geopolitisk tid, og som påpeika i både forsvarsstudiar og av totalberedskapskommisjonen er eit desentralisert akutt- og fødetilbod i landsdelen ein føresetnad for god beredskap. Den dimensjonen er ikkje med i utgreiingane frå faggruppene. Dei har ikkje vurdert dei samfunnsmessige verknadene av forslaga, ikkje den forsvars- og tryggingspolitiske konteksten, ikkje beredskapskonteksten eller dette med at Nord-Noreg har tøft klima og store avstandar. Det er difor desse forslaga ikkje løyser nokon ting.

– I dag er det tre akuttsjukehus på Helgeland, men sjukehuset i Mosjøen er alt vedteke avvikla. Ei av arbeidsgruppene føreslår eitt stort akuttsjukehus, men seier ikkje om det er sjukehuset i Rana eller i Sandnessjøen som skal avviklast. Meiner du det trengst to akuttsjukehus framover, eller er du fyrst og fremst imot at akuttsjukehuset i Rana skal avviklast?

– Her på Helgeland er det alt sett på funksjonsdeling og organisering av sjukehustilbodet, og vi meiner vedtaket gjort av Bent Høie, om ein tosjukehusmodell, bør gjennomførast. Går Helse Nord inn for berre eitt sjukehus, meiner vi Rana er best eigna til å rekruttere fagfolk og sikre ein berekraftig økonomi i framtida. Den nasjonale og uavhengige ressursgruppa (som såg på sjukehusstruktur på Helgeland i 2019, journ. merk.), konkluderte også med det. Går det mot å avvikle sjukehus i Mo i Rana, fryktar vi at det kjem til å verte etablert private tilbod i Rana som gjer at folk må ha helseforsikring. Eventuelt kan folk her kome til å velje å få sjukehusbehova dekte ved St. Olavs hospital i Trondheim, og då vert pasientgrunnlaget for heile Helgeland og for Helse Nord som region sterkt svekt.

– Men kva er den mest berekraftige løysinga for Helgeland framover, slik du ser det?

– Det er å gjennomføre vedtaket om ein tosjukehusmodell, med føde- og akuttberedskap og indremedisin både i Mo i Rana og i Sandnessjøen, ortopedi i Rana og sjukehusleiinga i Sandnessjøen. Men går ein vekk frå det, må det vere sjukehus i Rana. Rana sjukehus er det sjukehuset flest av innbyggjarane på Helgeland kan kome til i løpet av ein time. Og måler du den kirurgiske aktiviteten, er Rana sjukehus det tredje største i regionen etter Universitetssjukehuset i Tromsø og Nordlandssjukehuset Bodø.

– Det er helseministeren frå ditt eige parti som i fjor bad føretaket Helse Nord om å vurdere behovet for endringar i funksjons- og oppgåvedelinga i regionen. Kva tenkjer du om bestillinga?

– Eg er ikkje overraska, for Helse Nord har som sagt problem med drifta og store problem med å rekruttere fagfolk. Men eg held meg til det som står i Hurdalserklæringa, om at regjeringa skal styrkje sjukehusa. Det inneber å sentralisere det ein må, men desentralisere det ein kan. Det arbeidsgruppene har kome til no, er ei sterk grad av sentralisering. Men saka skal styrebehandlast av Helse Nord fyrst 20. desember, så Helse Nord har ikkje trekt konklusjonar enno.

– Ventar du at konklusjonane der vert veldig annleis?

– Eg vert forbausa om styret i Helse Nord kjem med framlegg som inneber ei nedbygging av sjukehuset i Rana, som er det største på Helgeland.

– Kva med dei andre endringane som er føreslegne, som å fjerne akuttilbodet frå sjukehuset i Narvik?

– Det må vere opp til ordføraren i Narvik å vurdere. Eg vil ikkje kommentere alle andre endringar som er føreslegne.