Eva Aalberg Undheim

eva@dagogtid.no

Widerøes avgjerd om å kutte 4000 avgangar årleg i kortbanenettet har vorte møtt med både irritasjon og kritikk. Fyrsteamanuensis Espen Andersen ved Handelshøyskolen BI meiner kutta er både forståelege og udramatiske.

– Widerøe har rundt 450 avgangar og landingar kvar dag. Det dei no skal kutte, svarar til 13–14 avgangar dagleg, og utgjer berre 3 prosent av totalen for selskapet og 15 prosent av det kommersielle tilbodet i kortbanenettet. Det er ikkje dramatisk. Det er heller ikkje slik at det vert totalt slutt på flytrafikken på alle strekningane. For mange er det slik at der dei til dømes har floge tre gonger om dagen før, skal dei no flyge to.

– Synest du at dei som før har floge frå Evenes til Bodø og no reagerer på at dei må om Oslo for å flyge same strekninga, overreagerer?

– Widerøe er eit kommersielt flyselskap, og vi kan ikkje krevje at dei skal tape pengar på å flyge. To tredjedelar av drifta er kommersiell, i tillegg betalar staten selskapet litt over 700 millionar i året for å fly strekningar der det er for få passasjerar til kommersiell drift. Men Widerøes problem er at selskapet ikkje tener mykje pengar. Det har gått med underskot på drifta eit par år og har absolutt ikkje råd til å drive med subsidiering av kommersielle flygingar. Selskapet har òg gamle fly som både er dyrare i drift, og som kjem til å måtte skiftast ut. Då treng dei å byggje seg opp pengar til å byte, og difor må dei gjere det dei no gjer.

– Er desse 4000 avgangane noko som bør vurderast berre ut frå bedriftsøkonomi?

– Det du eigentleg spør om, er om ikkje Widerøe burde gå med underskot slik at folk kan få fly. Det bør dei ikkje. Når det ikkje er nok folk som flyr direkte mellom Evenes og Bodø, kan ein heller ikkje vente at det skal vere eit flytilbod der. I så fall må staten inn for å subsidiere den ruta òg.

– Er ingen av rutene som no vert kutta, viktige nok til å verte subsidierte, slik du ser det?

– Det veit eg faktisk ikkje noko om, og det er heller ikkje opp til meg å vurdere. Men generelt sett er det mange kjensler ute og går når ein snakkar om flytrafikken. Folk skjønar ikkje at flybransjen er ein av dei hardaste bransjane i verda å konkurrere i. Det er få andre bransjar som gjev like lite tilbake til eigarane. Det vi i staden burde diskutere, er om vi eigentleg treng ei flyrute frå Evenes til Bodø, til dømes.

– Selskapet har bede om avgiftslette for å ikkje leggje ned kommersielle ruter, og frå 1. januar vart avgiftene i kortbanenettet reduserte med 40 millionar kroner. Kvifor trur du selskapet kuttar avgangar no?

– 40 millionar kroner er truleg ikkje nok. Widerøe har ein omsetnad på rundt 4 milliardar i året. 40 millionar er berre 1 prosent av det. Dessutan betyr ikkje avgiftsletta 40 millionar kroner inn til Widerøe. Det betyr 40 millionar i rabatt til kundane i kortbanenettet. Og avgifter er nok berre ein del av biletet. Dollarkursen er no på det høgaste på fleire år, det er nok òg ei stor utfordring for selskapet.

– Så det er ikkje i avgiftspolitikken problemet ligg?

– Nei, ikkje berre. Problemet er at Noreg er eit langt og smalt land. Vi vil at det skal bu folk i distrikta, og vi flyg svært mykje. Faktisk er vi det mestflygande folket i Europa etter Malta og Island, men Malta og Island er øyar. Vi har også dette spesielle kortbanenettet, som er skapt for å knyte saman lokalsamfunna i nord. Problemet med det er at flya som kan lande på desse korte rullebanane, ikkje vert laga lenger. Resten av verda har gått i ei anna retning, og etter kvart må vi òg sjå etter andre måtar å løyse dette på. Vi kan byggje ut flyplassane i kortbanenettet, men det kostar mange pengar. Ingen av dei er lønsame i dag. Når det er sagt, meiner eg at flypassasjeravgifta ikkje er ein særleg smart måte å skattleggje flytrafikken på. Den medfører like mykje avgift om ein flyr til Kanariøyane som om ein flyr til Førde, og ein forureinar svært mykje meir om ein dreg til Kanariøyane. Det beste ville vere å skattleggje drivstoffet.

– Trur du Widerøe på sikt kjem til å trekkje seg heilt ut av kortbanenettet?

– Nei, for kortbanenettet utgjer mesteparten av businessen til selskapet. Men økonomien må vere lønsam, og det selskapet no prøver, er å ta ut dei minst lønsame delane av trafikken.