Korona

Gustav Gillund

redaksjonen@dagogtid.no

Koronavirusets såkalla episenter har flytta seg til Europa, mens Kina begynner å friskne til. I frykt for ein såkalla bumerangeffekt vender kinesarane eit kritisk blikk ut over eigne landegrenser. Når dei ser mot Europa, er inntrykket dei får, ikkje berre positivt. Generelt føler mange på at sovande leiarar og halvhjarta tiltak har prega virusresponsen på den vestlege delen av kontinentet. Tiltaka som har fungert på eiga jord, har derimot vore hardhendte. Nokre av dei hadde kanskje ikkje fungert i Vesten. Eit godt eksempel er dei berykta fangcangsjukehusa.

Da viruset på kort tid spreidde seg, slik at ein fekk klynger med fleire titusen smitta, som i storbyen Wuhan, vart kapasiteten til lokalsjukehusa sprengd. Dei sengeplassane som var igjen, vart reserverte for dei alvorleg sjuke. Dei med milde symptom blei sende heim, men måtte love å gå i sjølvisolasjon.

Laust konsept

Sjølvisolasjon blei eit laust konsept for folk. For styresmaktene blei det eit hol i smittevernet. Slik oppstod fangcangsjukehusa – provisoriske sjukehus. Alle som testa positivt, men berre opplevde milde symptom, blei ein dag innlosjerte i omgjorde idrettsarenaer og utstillingshallar. Det blei sett opp ei såkalla skitten sone, ei buffersone og ei rein sone. Det heile modellert etter militære medisinske feltfasilitetar. Som virussjuk blir du send inn bakdøra, direkte inn i den skitne sona. Der står det over tusen senger plasserte tett i tett. Dei fleste er alt fylte med andre virussjuke. Éi seng er di, blir du fortald. Du blir vist til ein sengeplass og ei kasse til personlege eigedelar. Døra blir låst bak deg, du blir informert om at ho blir ikkje opna før dei kan bevise at du er frisk. Det tek i gjennomsnitt litt under tre veker.

«Stemninga her er som bølgjer. Ho flakkar mellom botnar og toppar. Ei bølgje slår. Ho framkallar ei smerte så stor at pasientane mistar livslysta. Ikkje lenge etter står dei plutseleg alle og dansar av fullt hjarte i gruppedansen», står det i dagboka til overlege Wang Wenfeng ved Shantou Yuanzhu sjukehus nr. 2 – eit fangcangsjukehus.

Inne på sjukehusa fekk dei sjuke fire korte helsesjekkar om dagen, med temperatur- og blodtrykksmåling. Mat og drikke blei leverte etter behov. Etter kvart vart mange av fangcangsjukehusa også utstyrte med små bibliotek og TV-skjermar. Helsepersonell jobba døgnet rundt for å gjere tida inne på fangcang så uthaldeleg og komfortabel som mogleg, men komforten i eit innelåst og klaustrofobisk tilvære har definitivt sine grenser.

«Det har vore nokre vanskelege situasjonar», fortel ein lege med etternamnet Lin til Wechat-kanalen Sixth Tone. «Det hender at pasientar døyr der dei ligg i senga si. Det kan verke stressande for pasientane ved sida av.»

Lukka soner

Opp til 14.000 menneske var på eit tidspunkt plasserte i slike lukka soner. Å sikre ei god behandling av alle kunne til tider vere problematisk. I sosiale medium kunne bilete og meldingar frå innsida av sjukehusa fortelje om ein tragisk eksistens. Rykte om mangel på matforsyningar, ureinslege forhold og eksperimentell medisinering fekk enkelte til å samanlikn fangcang med konsentrasjonsleirar. «Dei sa det var eit sjukehus, på innsida er det ikkje noko som minner om sjukehus, det kjennest som om vi ligg her og ventar på døden», skreiv ein anonym brukar på Weibo.

Slike «rykte» blei raskt sensurerte og «røyndomskorrigerte» av styresmaktene. I ein serie reportasjar i statlege medium blei bilete, intervju og filmar frå innsida publiserte. Innslaga skapte ikkje eit spesielt pynta bilete av tilstandane, men la vekt på at dette var ein nødvendig og effektiv måte å bremse smitten på. Slike argument har ein tendens til å selje godt i Kina.

Trass i ein iherdig innsats der psykologar og legar prøvde å halde pasientane i ro, var dette til tider ei vanskeleg oppgåve. Dei fleste var klare over den relativt store faren for kryssingssmitte inne på fangcangsjukehusa. Ein lege skriv i tidskriftet Nanfang at det spesielt var yngre pasientar med lette symptom som var engstelege. Han fortel om pasientar som prøvde å legge skjul på symptoma, masa om å få dra heim og isolere seg der, eller lét som om dei var friske.

For pasientar som er i ferd med å bli friske, med få dagar igjen før dei får sleppe ut, kan det tenkjast at ein tungpustande kar i nabosenga kan gjere dagane vel så angstprega.

Psykisk påkjenning

Den psykiske påkjenninga var ikkje avgrensa til pasientane. For helsepersonell på innsida av fangcangsjukehusa handla viruset om meir enn berre tal. Dødstal og annan statistikk var for dei ei stor gruppe lidande menneske som la både håp og lagnad i deira hender. I ein avisartikkel i Nanfang Daily greier ein overlege ut om den relativt klåre oppgåva personalet hans hadde: halde dødstala nede, rapportere om sjukdomsutviklinga og gi støtte til dei sjuke.

Når dei ikkje klarte å fullføre den oppgåva, kunne det individuelle ansvaret kjennast tungt og personleg.

For nokre dagar sidan blei den siste innlagde pasienten utskriven. «Farvel, fangcang, eg håpar me aldri møtest igjen», skriv ein tidlegare pasient på Weibo for å markere stenginga av det siste gjenståande fangcangsjukehuset. Kinas helseminister Ma Xiaowei har kalla prosjektet ei langt frå perfekt, men nødvendig løysing, og han poengterer at dei provisoriske sjukehusa har vore ein svært viktig del av smittevernet.

Tiltaka blir òg rosa av leiarane i Verdshelseorganisasjonen, WHO. «Test og isoler», seier Tedros Adhanom Ghebreyesus, generaldirektøren, gong på gong. Han understrekar òg kor viktig det er å skilje mellom lettare og kritisk sjuke. Smitten held fram med å spreie seg raskt internasjonalt. Om det held fram slik, er det mogleg det ikkje er lenge til fangcang blir gjenskapt på verdsscena.